A. Në lidhje me përulësinë (18:1-6)
Kapitulli 18 është quajtur fjalimi mbi madhështinë dhe faljen. Ai nënvijëzon parime sjelljeje që janë të përshtatshme për ata që pretendojnë se janë ithtarë të Krishtit Mbret. 18:1 Dishepujt e kishin menduar gjithmonë mbretërinë e qiejve si epokën e artë të paqes e të begatisë. Tani ata filluan të lakmonin poste të larta në të. Fryma e tyre egoiste gjeti shprehje në pyetjen: «Kush është, pra, më i madhi në mbretërinë e qiejve?» 18:2-3 Jezusi iu përgjigj me një mësim duke përdorur një objekt të gjallë. Duke vendosur një fëmijë të vogël midis tyre, Ai tha se njerëzit duhet të kthehen e të bëhen si fëmijët e vegjël, që të hyjnë në mbretërinë e qiejve. Ai po fliste për mbretërinë në realitetin e saj të brendshëm. Për të qenë një besimtar i vërtetë, një njeri duhet të braktisë mendimet që kanë të bëjnë me madhështinë vetjake dhe të zërë postin e ulët të një fëmije të vogël. Kjo fillon kur ai njeh mëkatshmërinë dhe padenjësinë e tij si dhe kur pranon Jezus Krishtin si shpresën e tij të vetme. Ky qëndrim duhet të vazhdojë gjatë jetës së tij të krishterë. Jezusi nuk po nënkuptonte se dishepujt e Tij nuk ishin të shpëtuar. Të gjithë, me përjashtim të Judës, kishin besim të vërtetë në Të, prandaj ishin të shfajësuar. Por ata s’e kishin marrë akoma Frymën e Shenjtë si një Person banues, prandaj u mungonte fuqia për përulësi të vërtetë që ne kemi sot (por nuk e përdorim si duhet). Gjithashtu ata kishin nevojë të ktheheshin në kuptimin që tërë mendimet e tyre të gabuara të ndryshoheshin në përputhje me mbretërinë. 18:4 Personi më i madh në mbretërinë e qiejve është ai që do të përulet si një fëmijë i vogël. Siç duket, standardet dhe vlerat në mbretëri janë krejt të kundërta me ata në botë. E gjithë mënyra jonë e të menduarit duhet përmbysur. Ne duhet të kemi mendimet që kishte Krishti (shih Filipianeve 2:5-8). 18:5 Këtu Zoti Jezus kalon pothuajse në mënyrë të paperceptueshme nga subjekti i një fëmije natyror tek një fëmijë frymëror. Kushdo që pranon njërin prej ndjekësve të përulur të Tij në emrin e Tij do të shpërblehet sikurse të kishte pranuar Vetë Zotin. Çfarë është bërë për dishepullin llogaritet si të ishte bërë për Mësuesin. 18:6 Nga ana tjetër, kushdo që e josh një besimtar për mëkat merr një dënim të jashtëzakonshëm. Do të jetë më mirë për atë të ketë në qafë një gur të madh mulliri dhe të zhytet në thellësi të detit (Për të rrotulluar gurin e madh të mullirit, për të cilin bëhet fjalë këtu, nevojitej një kafshë; një gur më i vogël mund të kthehej me dorë). Është mjaft e keqe të mëkatosh kundër vetvetes, por të bësh një besimtar të mëkatojë do të thotë t’i shkatërrosh pafajësinë, t’i prishësh mendjen e t’i njollosësh emrin. Më mirë të vdesësh me një vdekje të dhunshme sesa të luash me pastërtinë e tjetrit!B. Në lidhje me skandalet (18:7-14)
18:7 Jezusi vazhdoi të shpjegojë se është e pamundur që të mos ketë skandale. Bota, mishi dhe djalli janë të lidhur për të joshur e për të çoroditur. Por në qoftë se një person bëhet një mjet për forcat e liga, faji i tij do të jetë i madh. Kështu Shpëtimtari i paralajmëroi njerëzit që të ndërmarrin veprime energjike për ta disiplinuar vetveten e për të mos e tunduar një fëmijë të Perëndisë. 18:8-9 Qoftë dora, këmba apo syri gjymtyra mëkatuese, më mirë t’ia flijosh thikës së operacionit sesa ta lësh atë që të shkatërrojë veprën e Perëndisë në jetën e dikujt tjetër. Është më mirë për ty të hysh në jetë pa krahë ose pa shikim sesa të dorëzohesh në ferr me çdo gjymtyrë të pacenuar. Zoti ynë nuk po nënkupton se disa trupa do të jenë pa gjymtyrë në qiell, por thjesht po përshkruan gjendjen fizike në kohën kur një besimtar lë këtë jetë për të shkuar në tjetrën. As që diskutohet që trupi i ringjallur do të jetë i plotë dhe i përsosur. 18:10 Pastaj Biri i Perëndisë paralajmëroi që të mos përçmohet asnjë nga këta të vegjël të Tij, qofshin fëmijë apo ndonjë që i përket mbretërisë. Për të theksuar rëndësinë e tyre, Ai shtoi se engjëjt e tyre janë vazhdimisht në praninë e Perëndisë, duke soditur fytyrën e Tij. Engjëjt në këtë rast ndoshta do të thotë engjëj ruajtës (shiko gjithashtu Heb. 1:14). 18:11 Ndërsa lihet jashtë te RSV dhe te shumë Bibla të tjera moderne, ky varg, që flet për misionin e Shpëtimtarit tonë, është një pikë kulmore e përshtatshme në këtë seksion dhe ka një mbështetje të gjerë dorëshkrimore{{1}}. 18:12-13 Këta të vegjël janë gjithashtu objekti i shërbesës shpëtuese të Bariut të dashur. Edhe në qoftë se njëra nga njëqind delet humb rrugën, Ai i lë nëntëdhjetë e nëntat dhe kërkon për të humburën derisa ta gjejë. Gëzimi i Bariut për gjetjen e deles së humbur duhet të na mësojë që t’i vlerësojmë dhe t’i respektojmë të vegjlit e Tij. 18:14 Ata janë të rëndësishëm jo vetëm për engjëjt dhe për Bariun, por edhe për Perëndinë Atë. Është dëshira e Tij që asnjë prej tyre të mos humbasë. Në qoftë se ata janë aq të rëndësishëm sa të tërheqin engjëj, Zotin Jezus dhe Perëndinë Atë, atëherë është e qartë se ne nuk duhet t’i përçmojmë kurrë ata, pavarësisht se sa të padashur apo të ulët (si rang) mund të duken.C. Në lidhje me disiplinimin e shkelësve (18:15-20)
Mbetja e kapitullit merret me zgjidhjen e problemit të dallimeve midis anëtarëve të Kishës dhe me nevojën për të ushtruar falje të pakufizuar. 18:15 Udhëzime të shkoqura janë dhënë në lidhje me përgjegjësinë e të krishterit kur i bëhet një padrejtësi nga një besimtar tjetër. Në radhë të parë, çështja duhet trajtuar privatisht midis dy palëve. Në qoftë se fyesi njeh fajin e tij, pajtimi është arritur. Problemi është se ne nuk e bëjmë këtë. Ne marrim nëpër gojë duke folur me këdo për atë gjë. Atëherë çështja përhapet me shpejtësi dhe mosmarrëveshja rritet. Le të kujtojmë se hapi numër një është: «Shko dhe qortoje vetëm për vetëm.» 18:16 Nëse vëllai fajtor nuk dëgjon, atëherë ai ndaj të cilit është bërë padrejtësi duhet të marrë një ose dy të tjerë me vete, duke kërkuar ndreqjen e tij. Kjo thekson seriozitetin në rritje të pathyeshmërisë në vazhdim nga ana e tij. Por më tepër, kjo siguron dëshmi kompetente, siç kërkohet nga Shkrimi: «Çdo fjalë të vërtetohet nga goja e dy ose tre dëshmitarëve» (Ligji i Perterire 19:15). Askush s’mund t’i masë telashet që kanë pllakosur Kishën nga neglizhimi për t’iu bindur rregullit të thjeshtë që thotë se një padi kundër një personi tjetër duhet mbështetur nga dëshmia e dy ose tre të tjerëve. Në këtë drejtim, gjykatat e botës veprojnë shpesh më me drejtësi sesa kishat ose bashkësitë e krishtera. 18:17 Në qoftë se i akuzuari refuzon ende të rrëfehet e të kërkojë ndjesë, çështja duhet nxjerrë përpara Kishës lokale. Është e rëndësishme të vëmë re se bashkësia lokale është trupi përgjegjës për ta dëgjuar çështjen e jo një gjykatë civile. Të krishterit i ndalohet të dalë në gjyq kundër një besimtari tjetër (1 e Korintasve 6:1-8). Në qoftë se i padituri refuzon të pranojë gabimin e tij përpara Kishës, atëherë ai është për t’u konsideruar pagan ose tagrambledhës. Domethënia më e mundshme e kësaj shprehjeje është se ai duhet parë si të ishte jashtë sferës së Kishës. Megjithëse ai mund të jetë një besimtar i vërtetë, ai nuk është duke jetuar si i tillë, prandaj duhet trajtuar sipas jetës që bën. Ndonëse prapë është në Kishën universale, ai duhet përjashtuar nga privilegjet e Kishës lokale. Një disiplinë e tillë është një veprim serioz, që përkohësisht ia dorëzon një besimtar pushtetit të Satanit «për prishjen e mishit, që t’i shpëtohet fryma në ditën e Zotit Jezus» (1 e Korintasve 5:5). Qëllimi i kësaj është për ta sjellë atë në vete e për ta bërë që të rrëfejë mëkatin e tij. Sa është pa u arritur kjo pikë, besimtarët duhet ta trajtojnë atë me mirësjellje, por gjithashtu duhet të tregojnë me qëndrimin e tyre se ata nuk e kanë falur mëkatin e tij dhe s’mund të kenë përbashkësi me të si bashkëbesimtar. Bashkësia duhet të jetë e prirur ta pranojë atë sërish sapo të ketë tregues pendimi të perëndishëm. 18:18 Vargu 18 është i lidhur me atë që paraprin. Kur një bashkësi, me lutje dhe në bindje ndaj Fjalës, lidh një veprim disiplinor mbi një person, ai veprim nderohet në qiell. Kur personi në disiplinë pendohet dhe rrëfen mëkatin e tij dhe bashkësia e rivendos atë në përbashkësi, ai veprim zgjidhës miratohet nga Perëndia gjithashtu (shih Gjoni 20:23). 18:19 Lind pyetja: «Sa e madhe duhet të jetë një bashkësi para se të mund të lidhë e të zgjidhë, siç përshkruhet më sipër?» Përgjigjja është se dy besimtarë mund të sjellin çështje të tilla në lutje te Perëndia me sigurinë se janë dëgjuar. Ndërsa vargu 19 mund të përdoret si një premtim i përgjithshëm i përgjigjeve ndaj lutjes, në kontekst ai i referohet lutjes në lidhje me disiplinën e Kishës. Kur përdoret në lidhje me lutjen e përbashkët në përgjithësi, ai duhet të merret në dritën e çdo mësimi tjetër mbi lutjen. Për shembull, lutjet tona duhet të jenë:- në përputhje me vullnetin e zbuluar të Perëndisë (1 Gjonit 5:14-15).
- në besim (Jakobit 1:6-8).
- në sinqeritet (Heb. 10:22a) etj.
D. Në lidhje me faljen e pakufizuar (18:21-35)
18:21-22 Në këtë pikë, Pjetri ngriti pyetjen se sa herë duhej ta falte një vëlla që mëkatonte kundër tij. Ndoshta ai mendoi se po tregonte një hir të pazakontë duke sugjeruar shtatën si një kufi maksimal. Jezusi iu përgjigj se jo deri në shtatë herë, por deri në shtatëdhjetë herë shtatë. Ai nuk donte të na jepte të kuptonim 490 herë rrumbullak. Kjo ishte një mënyrë figurative për të thënë: «Pa caktim.» Atëherë ndokush mund të pyesë: «Pse të shqetësohesh duke ndjekur hapat e përmendura më sipër? Pse të shkosh i vetëm te një që ka mëkatuar, pastaj me një apo dy të tjerë e në fund ta nxjerrësh përpara Kishës? Pse të mos e falësh aty për aty dhe të mbyllet me kaq?» Përgjigjja është se ka shkallë në administrimin e faljes si në vijim:- Kur një besimtar më bie në qafë ose mëkaton kundër meje, unë duhet ta fal atë menjëherë në zemrën time (Efesianeve 4:32). Kjo më çliron mua nga një frymë e zemëruar, mosfalëse dhe e lë çështjen në përgjegjësinë e tij.
- Ndërsa e kam falur atë në zemrën time, unë nuk i them akoma atij se është i falur. S’do të ishte e drejtë t’i administroja falje publike pa qenë penduar ai. Kështu unë jam i detyruar të shkoj tek ai dhe ta qortoj në dashuri, me shpresën për ta çuar atë në rrëfim (Luka 17:3).
- Me të kërkuar ndjesë dhe me të rrëfyer mëkatin e tij, unë i them atij se është i falur (Luka 17:4).
Sikurse shumë borxhlinj, ai ishte jashtëzakonisht optimist për sa i përket asaj që mund të bënte vetëm po t’i jepej kohë (v 26). Të gjitha të ardhurat e Galilesë arrinin vetëm deri në 300 talenta, kurse ky njeri kishte borxh 10.000! Detaji në lidhje me shumën e madhe është me qëllim. Është për t’i tronditur dëgjuesit e kështu për t’u tërhequr vëmendjen si dhe për të theksuar gjithashtu një borxh të pamasë ndaj Perëndisë. Martin Luteri e kishte zakon të thoshte se ne jemi të gjithë lypsa përpara Tij. Ne nuk mund të paguajmë. (Daily Notes of the Scripture Union).Kur zotëria pa qëndrimin e pikëlluar të shërbëtorit të tij, ai ia fali të 10.000 talentat. Ishte një shpalosje madhështore hiri, jo drejtësie. 18:28-30 Mirëpo ky shërbëtor kishte një shok shërbëtor që i kishte borxh atij njëqind denarë (disa mijë lekë). Në vend që ta falte, ai e mbërtheu atë për fyti dhe i kërkoi t’ia paguante plotësisht. Borxhliu fatkeq iu lut për një shtyrje afati, por ishte e kotë. Ai u flak në burg derisa pagoi detyrimin, një gjë e vështirë në rastin më të mirë, meqenëse mundësia e tij për të fituar para kishte marrë fund me t’u burgosur. 18:31-34 Shërbëtorët e tjerë, të fyer rëndë nga kjo sjellje e papajtueshme, ia treguan këtë zotërisë së tyre. Ai u tërbua ndaj huadhënësit të pamëshirshëm. Pasi i ishte falur një borxh i madh, ai s’ishte i gatshëm të falte një shumë të papërfillshme. Kështu ai u mor e iu kthye rojtarëve të burgut derisa të paguhej borxhi i tij. 18:35 Zbatimi është i qartë. Perëndia është Mbreti. Të gjithë shërbëtorët e Tij kishin krijuar një borxh të madh mëkati që nuk ishin në gjendje ta paguanin. Në hir e në dhembshuri të mrekullueshme, Zoti pagoi borxhin dhe dha një falje të plotë dhe bujare. Tani e zëmë se një i krishterë i bën padrejtësi një të krishteri tjetër. Pasi qortohet, ai kërkon ndjesë dhe falje, por besimtari i lënduar nuk pranon. Vetë atij i janë falur miliona e miliona lekë, por ai s’do që të falë disa mijëra. A do të lejojë Mbreti që një sjellje e tillë të kalonte pa u ndëshkuar? Sigurisht që jo! Fajtori do të ndëshkohej në këtë jetë e do të pësonte humbje në Gjyqin e Krishtit.
E. Në lidhje me martesën, divorcin dhe beqarinë (19:1-12)
19:1-2 Mbasi përfundoi shërbesën e Tij në Galile, Zoti u kthye nga jugu për në Jeruzalem. Megjithëse itinerari i saktë i Tij nuk dihet, duket e qartë se Ai udhëtoi përmes Peresë, në anën lindore të Jordanit. Mateu flet për zonën afërsisht si krahinë e Judesë, përtej Jordanit. Shërbesa në Perea shtrihet nga Mateu 19:1 deri tek 20:16 ose 20:28. Nuk pohohet qartë se kur e përshkoi Jordanin për të shkuar në Jude. 19:3 Ka mundësi të kenë qenë turmat ato që e ndoqën Atë për shërim, gjë që u tërhoqi vëmendjen farisenjve dhe ata kuptonin se ku ishte Zoti. Si një tufë qensh të egër, ata filluan t’i afrohen, duke shpresuar ta zinin në grackë me fjalët e Tij. Ata e pyetën nëse divorci ishte i ligjshëm për ndonjë arsye apo për çfarëdo lloj arsyeje. Sido të ishte përgjigjja e Tij, Ai do të bënte që të tërbohej ndonjë segment i judenjve. Njëra shkollë mbante një qëndrim tamam liberal kundrejt divorcit, kurse tjetra ishte tej mase e prerë. 19:4-6 Zoti ynë shpjegoi se qëllimi fillestar i Perëndisë ishte që një burrë të kishte vetëm një grua. Perëndia, që i krijoi…mashkull dhe femër, dekretoi se marrëdhënia martesore duhet t’i zërë vendin marrëdhënies prindërore. Gjithashtu Ai tha se martesa është një bashkim personash. Ideali i Perëndisë është që ky bashkim i urdhëruar hyjnisht duhet të mos shkelet nga aktet apo dekretet njerëzore. 19:7 Farisenjtë menduan se e kishin zënë Zotin në një kontradiktë që duket sheshit me DhV. A nuk kishte parashikuar Moisiu për divorcin? Një burrë mund t’i jepte thjesht një deklaratë të shkruar gruas së tij dhe pastaj ta nxirrte nga shtëpia (Ligji i Perterire 24:1-4). 19:8 Jezusi pranoni që Moisiu e kishte lejuar divorcin, por jo si gjëja më e mirë që Perëndia kishte për njerëzimin, por për shkak të gjendjes së shthurur të Izraelit. «Moisiu ju lejoi t’i ndani gratë tuaja për shkak të ngurtësisë së zemrave tuaja, por në fillim nuk ka qenë kështu.» Ideali i Perëndisë ishte që të mos kishte divorc, por Perëndia shpesh toleron gjendje që nuk janë vullneti drejtues i Tij. 19:9 Pastaj Zoti pohoi me autoritet absolut se butësia e shkuar mbi divorcin, tani e tutje kishte kaluar. Këtej e tutje do të ekzistonte vetëm një arsye e vlefshme për divorcin: dështim moral [imoralitet]. Në qoftë se një person ishte divorcuar për çfarëdo lloj arsyeje tjetër dhe ishte rimartuar, ai ishte fajtor për shkelje kurore. Megjithëse e pashprehur në mënyrë të drejtpërdrejtë, nga fjalët e Zotit tonë duket se aty ku është bërë një divorc për arsye të kurorëshkeljes, pala e pafajshme është e lirë për t’u rimartuar. Përndryshe divorci nuk do t’i shërbente asnjë qëllimi tjetër që tashmë nuk arrihet nga ndarja. Në përgjithësi, imoraliteti seksual ose kurvëria merren në kuptimin e kurorëshkeljes. Megjithatë, shumë studiues të aftë të Biblës mendojnë se fjala është vetëm për imoralitet paramartesor, që zbulohet pas martese (Ligji i Perterire 22:13-21). Të tjerë besojnë se fjala është vetëm për zakonet martesore judaike dhe kjo është arsyeja se pse «neni përjashtimor» gjendet vetëm këtu, te Mateu, Ungjilli judaik. Për një diskutim më të plotë mbi divorcin, lexo shënimet te 5:31-32. 19:10 Kur dishepujt dëgjuan mësimin e Zotit mbi divorcin, ata e vërtetuan se ishin krijesa të ekstremeve [që shkojnë nga një ekstrem në tjetrin] nëpërmjet adoptimit të pozicionit absurd që, nëse divorci është i zbatueshëm vetëm për një arsye, atëherë për të shmangur mëkatimin kur je i martuar do të ishte më mirë të mos martoheshe fare. Por kjo s’do t’i shpëtonte ata nga mëkatimi në beqari. 19:11 Kështu Shpëtimtari u kujtoi atyre se aftësia për të mbetur beqar nuk ishte rregulli i përgjithshëm. Vetëm ata të cilëve u ishte dhënë hir i veçantë mund të bënin pa u martuar. Thënia: «Jo të gjithë i kuptojnë këto fjalë, por atyre që iu është dhënë,» nuk do të thotë se të gjithë s’mund ta kuptojnë atë që vijon, por që ata s’mund të bëjnë një jetë të përkorë pa qenë të thirrur për të. 19:12 Zoti Jezus shpjegon se ka tre lloje eunukësh. Disa njerëz janë eunukë sepse kanë lindur pa fuqinë e riprodhimit. Disa të tjerë janë të tillë sepse ishin tredhur nga njerëzit. Shpesh sundimtarët e lindjes bënin që shërbëtorët e haremit t’i nënshtroheshin operacionit për t’u bërë eunukë. Por, kryesisht, Jezusi kishte ndër mend ata që janë bërë vetë eunukë për mbretërinë e qiejve. Këta njerëz mund të martohen. Ata nuk kanë dëmtime fizike. Megjithatë, duke iu kushtuar Mbretit dhe mbretërisë së Tij, ata heqin dorë me dëshirën e tyre nga martesa për t’ia dhënë vetveten kauzës së Krishtit pa u shpërqendruar. Sikurse shkroi Pali më vonë: «I pamartuari merakoset për gjërat e Zotit, si mund t’i pëlqejë Zotit» (1 e Korintasve 7:32). Beqaria e tyre nuk është fizike, por është një çështje përkoreje të vullnetshme. Jo të gjithë njerëzit mund të bëjnë një jetë të tillë, por vetëm ata që janë të fuqizuar hyjnisht: «Secili ka dhunti të veçantë nga Perëndia, njëri kështu dhe tjetri ashtu» (1 e Korintasve 7:7).F. Në lidhje me fëmijët (19:13-15)
Është interesante që fëmijët janë paraqitur menjëherë pas bisedës mbi divorcin (shih edhe Marku 10:1-16). Shpesh fëmijët janë ata që vuajnë më rëndë nga ndarja e prindërve. Disa prindër i sollën fëmijët e tyre të vegjël te Jezusi për t’u bekuar nga Mësuesi dhe Bariu. Dishepujt e panë këtë si një imponim, si diçka të bezdisshme dhe i qortuan prindërit, por Jezusi ndërhyri me ato fjalë që qysh atëherë e kanë bërë Atë të dashur për fëmijët e çdo epoke: «I lini fëmijët e vegjël të vijnë tek unë, sepse atyre u përket mbretëria e qiejve.» Disa mësime të rëndësishme dalin nga ato fjalë. Në radhë të parë, ata duhet t’i ngulitin shërbëtorit të Zotit rëndësinë që ka shkuarja te fëmijët me Fjalën e Perëndisë, pasi mendja e tyre i kap më shumë gjërat. Së dyti, fëmijët që dëshirojnë të rrëfejnë besimin e tyre në Zotin Jezus duhen inkurajuar e jo frenuar. Askush s’e di moshën e personit më të ri në ferr. Nëse një fëmijë dëshiron me të vërtetë që të shpëtohet, atij nuk duhet t’i thuhet se është shumë i vogël. Po kështu, fëmijët s’duhen shtyrë për të bërë një rrëfim të rremë. Meqenëse janë të ndjeshëm ndaj thirrjeve emocionale, ata duhen mbrojtur nga metodat tepër reklamuese të ungjillëzimit. Nuk është se fëmijët duhet të rriten që të shpëtohen, por të rriturit duhet të bëhen si fëmijët (Mt. 18:3-4; Mr. 10:15). Së treti, këto fjalë të Zotit tonë i japin përgjigje pyetjes: «Çfarë u ndodh fëmijëve që vdesin përpara se të arrijnë moshën e përgjegjësisë?» Jezusi tha: «…atyre u përket mbretëria e qiejve.» Kjo duhet të jetë një siguri e mjaftueshme për ata prindër që kanë provuar humbjen e të vegjëlve të tyre. Nganjëherë kjo pjesë është përdorur për të mbështetur pagëzimin e fëmijëve të vegjël për t’i bërë ata pjesëtarë të Krishtit dhe trashëgimtarë të mbretërisë. Një lexim më nga afër do të tregojë se prindërit i sollën fëmijët te Jezusi, jo te pagëzimorja. Do të tregojë se fëmijët ishin tashmë zotërues të mbretërisë. Gjithashtu do të tregojë se nuk ekziston as edhe një pikë ujë te kjo pjesë.G. Në lidhje me pasuritë: Djaloshi i pasur sundimtar (19:16-26)
19:16 Kjo ndodhi parashikon një studim mbi kontrastet. Pasi sapo kemi parë se mbretëria e qiejve u përket fëmijëve të vegjël, tani ne do të shohim se sa e vështirë është për të rriturit që të hyjnë në të. Një pasanik e ndërpreu Zotin me një hetim të sinqertë në dukje. Duke iu drejtuar Jezusit me fjalët «Mësues i mirë,» ai e pyeti se çfarë duhej të bënte që të kishte jetë të përjetshme. Pyetja zbuloi paditurinë e tij në lidhje me identitetin e vërtetë të Jezusit dhe me udhën e shpëtimit. Ai e quajti Jezusin «Mësues,» duke e vënë Atë në të njëjtin nivel me njerëzit e tjerë të mëdhenj. Ai foli për fitim të jetës së përjetshme si një borxh më tepër se sa si një dhuratë. 19:17 Zoti ynë e shqyrtoi atë në këto dy pika. Duke iu përgjigjur: «Pse më quan të mirë? Askush nuk është i mirë, përveç një të vetmi: Perëndisë,» Jezusi nuk ishte duke mohuar hyjninë e Tij, por ishte duke i dhënë atij një mundësi për të thënë: «Ja përse unë të quaj Ty i mirë. Ti je Perëndi.» Për ta provuar atë mbi udhën e shpëtimit, Jezusi tha: «Në qoftë se ti do që të hysh në jetë, zbato urdhërimet.» Shpëtimtari nuk po nënkuptonte se njeriu mund të shpëtohet duke zbatuar urdhërimet. Në të vërtetë, Ai po e përdorte ligjin për të shkaktuar bindje për mëkat në zemrën e njeriut. Njeriu kishte akoma iluzionin se mund ta trashëgonte mbretërinë mbi parimin e të bërit. Prandaj, le t’i bindej ai ligjit, i cili i thoshte atij se çfarë të bënte. 19:18-20 Zoti ynë citoi pesë urdhërimet që kryesisht kishin të bënin me djaloshin tonë dhe arriti pikën kulmore duke i thënë: «Duaje të afërmin tënd si veten tënde.» I verbër për sa i përkiste egoizmit të tij, djaloshi u mburr se i kishte zbatuar gjithmonë këto urdhërime. 19:21 Atëherë Zoti ynë zbuloi dështimin e njeriut për ta dashur të afërmin e tij si vetveten duke i thënë që të shiste të gjitha të mirat e tij dhe t’ua jepte paratë të varfërve. Pastaj ai duhet të vinte te Jezusi dhe ta ndiqte Atë. Zoti nuk donte të thoshte se ky njeri mund të ishte shpëtuar duke i shitur të mirat e tij e duke i dhënë të ardhurat lëmoshë. Ka vetëm një udhë shpëtimi: besim në Zotin. Që të shpëtohet, një njeri duhet të njohë se ka mëkatuar dhe se nuk ia ka arritur të plotësojë kërkesat e shenjta të Perëndisë. Pagatishmëria e pasanikut për të ndarë të mirat e tij tregoi se ai nuk e donte të afërmin e tij si vetveten. Ai duhej të kishte thënë: «Zot, nëse kjo është ajo që kërkohet, atëherë unë jam një mëkatar. Unë s’mund ta shpëtoj vetveten me anë të përpjekjeve të mia, prandaj të lutem që të më shpëtosh me anë të hirit Tënd.» Në qoftë se do t’i ishte përgjigjur porosisë së Zotit, atij do t’i ishte dhënë udha e shpëtimit. 19:22 Në vend të kësaj, ai iku i trishtuar. 19:23-24 Reagimi i të pasurit e shtyu Jezusin të vërente se një i pasur me vështirësi do të hyjë në mbretërinë e qiejve. Pasuria ka prirjen të bëhet një idhull. Është e vështirë ta kesh pa e patur shpresën tek ajo. Zoti ynë deklaroi se është më lehtë të kalojë deveja nga vrima e gjilpërës, se sa i pasuri të hyjë në mbretërinë e Perëndisë. Ai po përdorte një figurë letrare të njohur si hiperbolë, e cila është një shpallje e bërë në trajtë të intensifikuar për të shkaktuar një efekt të gjallë e të paharrueshëm. Sigurisht që është e pamundur që një deve të kalojë përmes vrimës së një gjilpëre! Shpesh «vrima e gjilpërës» ka qenë shpjeguar si dera e vogël në hyrje të qytetit. Një deve mund të kalonte përmes saj duke u përkulur, por vetëm me vështirësi të madhe. Megjithatë, fjala e përdorur për «gjilpërë» një pjesën paralele te Luka është e njëjta fjalë që përdoret për të përshkruar gjilpërën e përdorur nga kirurgët. Duket qartë nga konteksti se Zoti nuk po fliste për vështirësi, por për pamundësi. Duke folur nga ana njerëzore, një i pasur thjesht nuk mund të shpëtohet. 19:25 Dishepujt ishin habitur nga këto vërejtje. Si judenj që jetonin nën kodin Moisian, përmes të cilit Perëndia u premtoi begati atyre që iu bindën Atij, ata me të drejtë e panë pasurinë si treguese të bekimit të Perëndisë. Në qoftë se ata që kështu gëzuan bekimin e Perëndisë s’mund të shpëtohen, kush mund të shpëtohet? 19:26 Zoti ia ktheu: «Për njerëzit kjo është e pamundur, por për Perëndinë çdo gjë është e mundur.» Duke folur nga ana njerëzore, është e pamundur për këdo që të shpëtohet. Vetëm Perëndia mund ta shpëtojë një shpirt. Por është më e vështirë për një njeri të pasur që t’ia dorëzojë vullnetin e tij Krishtit sesa ç’është për një të varfër, siç dëshmohet edhe nga fakti se pak njerëz të pasur janë kthyer. Ata e kanë pothuajse të pamundur që shpresën në burimet e dukshme financiare ta zëvendësojnë me besimin në një Shpëtimtar të padukshëm. Vetëm Perëndia mund ta shkaktojë një ndryshim të tillë. Në mënyrë të vazhdueshme, komentues dhe predikues vërejnë këtu se është krejtësisht e drejtë që të krishterët të pasurohen. Është e çuditshme që ata përdorin një pjesë ku Zoti e denoncon pasurinë si një pengesë për mirëqenien e përjetshme të njeriut për të përligjur grumbullimin e thesareve tokësore! Dhe është e vështirë të shohësh se si një i krishterë mund t’i qepet pasurisë duke u ndodhur përpara nevojës tronditëse që është gjithandej, afrimit të Kthimit të Krishtit dhe ndalimit të qartë të Zotit për të bërë thesare mbi tokë. Pasuria e vënë mënjanë na dënon për faktin se të afërmit tanë nuk i duam si vetveten.H. Në lidhje me shpërblimet për një jetë që flijohet (19:27-30)
19:27 Pjetri e kapi kuptimin e mësimit të Shpëtimtarit. Duke e kuptuar se Jezusi po thoshte: «Lër gjithçka dhe ndiqmë mua,» Pjetri vuri re se ai dhe dishepujt e tjerë kishin bërë pikërisht atë gjë. Atëherë ai shtoi: «Çfarë do të fitojmë?» Egoizmi i Pjetrit po tregonte natyrën e vjetër e cila po ripohonte veten. Ishte një frymë nga e cila secili prej nesh duhet të ruhet. Ai po bënte pazar me Zotin. 19:28-29 Zoti e siguroi Pjetrin se gjithçka e bërë për Të do të shpërblehej bujarisht. Për sa u përket të dymbëdhjetëve në veçanti, ata do të kishin pozicione autoriteti në Mijëvjeçar. Krijimi i ri i referohet mbretërimit të ardhshëm të Krishtit mbi tokë. Kjo shpjegohet me shprehjen: «Kur Biri i njeriut të ulet në fronin e lavdisë së vet.» Më parë ne i jemi referuar kësaj faze të mbretërisë duke e quajtur shfaqja e mbretërisë. Në atë kohë, të dymbëdhjetët do të ulen mbi dymbëdhjetë frone për të gjykuar të dymbëdhjetë fiset e Izraelit. Shpërblimet në DhV janë të lidhura ngushtë me pozita administrimi në Mijëvjeçar (shih Luka 19:17, 19). Ato jepen në Gjyqin e Krishtit, por shfaqen atëherë kur Zoti kthehet në tokë për të mbretëruar. Në lidhje me besimtarët në përgjithësi, Jezusi shtoi se kushdo që ka lënë, për hir të emrit të Tij, shtëpi, vëllezër, motra, atë, nënë, grua, bij ose ara, do të marrë njëqindfish dhe do të trashëgojë jetë të përjetshme. Në këtë jetë, ata gëzojnë një bashkësi mbarëbotërore me besimtarë që më se i kompenson lidhjet e shkëputura tokësore. Për një shtëpi që lënë, ata marrin njëqind vatra të krishtera ku priten ngrohtësisht. Për toka apo forma të tjera pasurie të braktisura, ata marrin pasuri frymërore që s’llogariten. Shpërblimi i ardhshëm për të gjithë besimtarët është jeta e përjetshme. Kjo s’do të thotë se ne fitojmë jetën e përjetshme duke braktisur gjithçka dhe duke flijuar. Jeta e përjetshme është një dhuratë që s’mund të fitohet apo të meritohet. Kuptimi këtu është se ata që braktisin gjithçka shpërblehen me një aftësi më të madhe për të gëzuar jetën e përjetshme në qiell. Të gjithë besimtarët do ta kenë atë jetë, por jo të gjithë do ta gëzojnë në të njëjtën masë. 19:30 Zoti i mbylli vërejtjet e Tij me një paralajmërim kundër një fryme pazarllëku. Në të vërtetë, Ai i tha Pjetrit: «Gjithçka që ti bën për emrin Tim do të shpërblehet, por kujdes se mos udhëhiqesh nga qëllime egoiste, sepse, në rast të tillë, shumë të parë do të jenë të fundit dhe shumë të fundit do të jenë të parët». Kjo ilustrohet nga një shëmbëlltyrë në kapitullin vijues. Ky pohim mund të ketë qenë edhe një paralajmërim se nuk mjafton t’ia fillosh mirë në shtegun e dishepullimit. Rëndësi ka se si e përfundon. Para se ta lëmë këtë ndarje ne duhet të vërejmë se shprehjet «mbretëri e qiejve» dhe «mbretëri e Perëndisë» janë përdorur ndërsjelltas në vargjet 23 dhe 24, prandaj të dy termat janë sinonime.I. Në lidhje me shpërblimet për punën në vresht (20:1-16)
20:1-2 Kjo shëmbëlltyrë, një vazhdim i fjalimit mbi shpërblimet në fund të kapitullit 19, ilustron të vërtetën se ndërsa të gjithë dishepujt e vërtetë do të shpërblehen, shkalla e shpërblimeve do të përcaktohet nga fryma në të cilën ka shërbyer dishepulli. Shëmbëlltyra përshkruan një zot shtëpie, që doli herët në mëngjes për të pajtuar me mëditje punëtorë që t’i punonin vreshtin. Këta burra bënë kontratë që të punonin për një denar në ditë, një pagë e arsyeshme në atë kohë. Le të themi se ata filluan të punojnë në orën 6 të mëngjesit. 20:3-4 Në orën 9.00, fshatari gjeti në shesh disa mëditës të tjerë që s’kishin punë. Në këtë rast nuk pati ndonjë marrëveshje midis drejtuesit dhe punëtorëve. Ata shkuan në punë duke u mbështetur vetëm në fjalën e tij, se do t’u jepte atyre sa është e drejtë. 20:5-7 Në mesditë dhe në orën 15.00 të pasdites, fshatari pajtoi në punë edhe burra të tjerë, duke u mbështetur në faktin se do t’u jepte atyre një pagë të mirë. Në orën 17.00 të pasdites, ai gjeti edhe njerëz të tjerë të papunë. Ata nuk ishin dembelë. Ata donin punë, por s’kishin mundur të gjenin. Kështu ai i dërgoi në vresht pa bërë ndonjë diskutim për pagesën. Është e rëndësishme të vërejmë se të parët ishin pajtuar në punë si rrjedhojë e një ujdie për pagën, ndërsa gjithë të tjerët ia lanë pronarit çështjen e pagës. 20:8 Në fund të ditës, fshatari e porositi pagatorin e tij t’i paguante njerëzit, duke filluar nga ata që i kishte pajtuar në punë të fundit e duke përfunduar me të parët (në këtë mënyrë, burrat që ishin pajtuar në punë të parët panë se sa morën të tjerët). 20:9-12 Ishte e njëjta pagë për të gjithë: një denar. Ata të orës 6.00 të mëngjesit menduan se do të merrnin më shumë, por jo. Edhe ata morën një denar dhe ishin tërë inat. Në fund të fundit, ata kishin punuar në vapën e ditës dhe më gjatë. 20:13-14 Në përgjigjen e fshatarit ndaj njërit prej tyre, ne gjejmë mësimet që qëndrojnë në shëmbëlltyrë. Fillimisht ai i tha: «Mik, unë nuk po të ha hakun; a nuk re në ujdi me mua për një denar? Merr atë që të takon ty dhe shko; por unë dua t’i jap këtij të fundit aq sa ty.» Të parët bënë pazar për një denar në ditë dhe morën pagën për të cilën kishin rënë në ujdi. Të tjerët e braktisën veten e tyre në hirin e fshatarit dhe morën hir. Më mirë hir se drejtësi. Është më mirë t’ia lëmë çështjen e shpërblimeve tona Zotit sesa të bëjmë pazar me Të. 20:15 Pastaj fshatari tha: «A nuk më lejohet të bëj me timen ç’të dua?» Mësimi, sigurisht, është që Perëndia është sovran. Ai mund të veprojë si t’i pëlqejë dhe çfarë i pëlqen Atij do të jetë gjithmonë me vend, e drejtë dhe e paanshme. Fshatari shtoi: «Apo bëhesh sylig, sepse unë jam i mirë?» Kjo pyetje zbulon dellin egoist në natyrën njerëzore. Ata të orës 6.00 të mëngjesit morën pikërisht atë që merituan, megjithatë patën smirë për arsye se të tjerët morën të njëjtën pagë për më pak orë pune. Shumë prej nesh duhet të pranojnë se edhe ne na duket pak e padrejtë. Kjo veçse vërteton se në mbretërinë e qiejve, ne duhet të përvetësojmë një mënyrë krejtësisht të re të menduari. Duhet të braktisim frymën tonë konkurruese dhe lakmitare e të mendojmë si Zoti. Fshatari e dinte se gjithë këta njerëz kishin nevojë për para, kështu që ai i pagoi ata sipas nevojës e jo sipas lakmisë. Askush nuk mori më pak nga ç’meritoi, por të gjithë morën çfarë kishin nevojë për vetveten dhe familjet e tyre. Mësimi, sipas James Stewart, është se personi «që mendon të bëjë pazar për shpërblimin përfundimtar do të jetë gjithmonë gabim dhe se dashamirësia e Perëndisë do të ketë gjithmonë të padiskutueshmen fjalë të fundit»{{2}}. Sa më shumë që ta studiojmë shëmbëlltyrën në këtë dritë, aq më tepër kuptojmë se nuk është thjesht e drejtë, por edhe tepër shumë e bukur. Ata që ishin pajtuar në punë në orën 6.00 të mëngjesit duhej ta kishin llogaritur si një shpërblim që t’i shërbenin gjithë ditën një zotërie të tillë të mrekullueshëm. 20:16 Jezusi e mbylli shëmbëlltyrën me fjalët: «Kështu të fundit do të jenë të parët dhe të parët të fundit» (shih Mt. 19:30). Do të ketë të papritura për sa u përket shpërblimeve. Disa që menduan se do të ishin të parët do të jenë fundit për arsye se shërbimi i tyre ishte frymëzuar nga krenaria dhe nga dëshira egoiste. Të tjerë që shërbyen nga dashuria dhe mirënjohja do të nderohen së tepërmi.Vepra me vlerë i kishim cilësuar, «S’ishin veçse mëkate»- Ai do të na thotë; Veprime të vogla që i kishim harruar, «I bëtë veç për mua»- Ai do të na tregojë. – Anon
J. Në lidhje me vdekjen dhe ringjalljen e Tij (20:17-19)
Është e dukshme që Zoti po largohej nga Perea për të vajtur në Jeruzalem rrugës së Jerikos (shih v 29). Sërish Ai i mori mënjanë të dymbëdhjetë dishepujt për t’u shpjeguar se çfarë do të ndodhte pasi të kishin arritur në Qytetin e Shenjtë. Ai do t’u dorëzohej krerëve të priftërinjve dhe skribëve, një referim i qartë që i bëhej pabesisë dhe tradhtisë së Judës. Ai do të dënohej me vdekje nga udhëheqësit e judenjve. Në mungesë të autoritetit për të dhënë ndëshkim kapital, ata do t’ia kalonin Atë johebrenjve (romakëve). Ata do të talleshin me Të, do ta fshikullonin e do ta kryqëzonin, por vdekja nuk do ta mbante prenë e saj. Ai do të ringjallej në ditën e tretë.K. Në lidhje me pozicionin në Mbretëri (20:20-28)
Është një përshkrim i trishtueshëm i natyrës njerëzore fakti që, menjëherë pas parathënies së tretë të mundimit të Tij, ndjekësit e Tij ishin duke menduar më shumë për lavdinë e tyre sesa për vuajtjet e Tij.Parathënia e parë e Krishtit për vuajtjet e Tij ngjalli kundërshtimin e Pjetrit (Mt. 16:22). E dyta u pasua menjëherë nga pyetjet e dishepujve: «Kush është më i madhi…?» Këtu gjejmë parathënien e tretë të mbuluar nga kërkesa ambicioze e Jakobit dhe e Gjonit. Ata i mbanin sytë vazhdimisht të mbyllur ndaj paralajmërimeve që kishin të bënin me mundime, për t’i hapur ato vetëm kur bëheshin premtime për lavdi, duke patur kështu një pikëpamje të gabuar dhe materialiste të Mbretërisë (Daily Notes of the Scripture Union).20:20-21 Nëna e Jakobit dhe e Gjonit shkoi te Ai dhe i kërkoi që djemtë e saj të ulen nga të dy anët e Zotit në mbretërinë e tij. Është për t’u vlerësuar që ajo i deshi bijtë e saj të ishin pranë Jezusit e që nuk e kishte humbur shpresën për ardhjen e mbretërisë së Tij, por ajo nuk kishte kuptuar parimet në bazë të të cilave do të jepeshin nderimet në mbretëri. Marku thotë se bijtë e bënë vetë kërkesën (Mr. 10:35). Ndoshta ata e bënë atë të drejtuar prej saj ose ndoshta të tre iu afruan Zotit së bashku. S’kemi të bëjmë me asnjë lloj kontradikte. 20:22 Jezusi, duke u përgjigjur, tha hapur se ata nuk kishin kuptuar se çfarë po kërkonin. Ata donin një kurorë pa kryq, një fron pa altar flijimi, lavdinë pa vuajtjen që të çon për tek ajo. Kështu Ai i pyeti ata me ton plot nënkuptim: «A mund ta pini ju kupën që unë do të pi?» Nuk na është lënë vend të pyesim se çfarë donte të thoshte Ai me kupën. Ai sapo e kishte përshkruar atë në vargjet 18 dhe 19. Ai duhet të vuajë dhe të vdesë. Jakobi dhe Gjoni u shprehën se ishin në gjendje të ndanin vuajtjet e Tij, ndoshta sepse siguria e tyre më tepër mbështetej në zellin sesa në dijen që kishin. 20:23 Jezusi i siguroi ata se me të vërtetë do të pinin nga kupa e Tij. Jakobi do të terrorizohej, ndërsa Gjoni do të përndiqej e do të internohej në ishullin Patmos. Robert Little tha: «Jakobi vdiq siç vdes një dëshmor; Gjoni jetoi siç jeton një dëshmor.» Atëherë Jezusi u shpjegoi se Ai s’mund të jepte në mënyrë arbitrare vende nderi në mbretëri. Ati kishte vendosur një kriter të posaçëm në bazë të të cilit do të caktoheshin këto pozicione. Ata menduan se ishte një çështje patronazhi politik dhe se, duke qenë aq afër Krishtit, ata kishin një të drejtë të veçantë për vende të privilegjuara, por nuk ishte një çështje favorizimi vetjak. Në këshillat e Perëndisë, vendet në krah të djathtë e në krah të majtë të Tij do të jepen në bazë të vuajtjes për Të. Kjo do të thotë se nderimet kryesore në mbretëri nuk janë të kufizuara vetëm për të krishterët e shekullit të parë. Edhe ata që jetojnë sot mund t’i fitojnë ato me anë të besimit. 20:24 Të dhjetë dishepujt e tjerë u indinjuan që bijtë e Zebedeut bënë një kërkesë të tillë. Ka mundësi që të ishin të indinjuar për shkak se ata vetë donin të ishin më të mëdhenj dhe nuk duronin ndonjë pretendim për përparësi nga ana e Jakobit dhe e Gjonit! 20:25-27 Kjo i dha Zotit tonë rastin për të bërë një shpallje revolucionare në lidhje me të qenët i madh në mbretërinë e Tij. Kur flitet për këtë, kombet (johebrenjtë) mendojnë në kuptimin e zotërimit e të sundimit. Në mbretërinë e Krishtit, madhështia shfaqet me anë të shërbimit. Kushdo që dëshiron të bëhet i madh duhet të bëhet shërbëtor. Kushdo… që do të dojë të jetë i pari duhet të bëhet skllav. 20:28 Biri i njeriut është shembulli i përsosur i shërbimit të ulët. Ai erdhi në botë jo që t’i shërbejnë, por për të shërbyer dhe për të dhënë jetën e Tij si çmim për shpengimin e shumë vetëve. I gjithë qëllimi i Mishërimit mund të përmblidhet në dy fjalë: për të shërbyer e për të dhënë. Është e mahnitshme të mendosh që Zoti i lartësuar e përuli Vetveten deri te grazhdi e te kryqi. Madhështia e Tij ishte shfaqur në thellësinë e përulësisë së Tij. Kështu duhet të jetë edhe për ne. Ai e dha jetën e Tij si çmim për shpengimin e shumë vetëve. Vdekja e Tij kënaqi të gjitha kërkesat e drejtësisë së Perëndisë kundër mëkatit. Ishte e mjaftueshme për të hequr mbarë mëkatet e të gjithë botës, por është e efektshme vetëm për ata që e pranojnë Atë si Zot dhe Shpëtimtar. A e ke bërë ti këtë?
L. Shërimi i dy të verbërve (20:29-34)
20:29-30 Tashmë Jezusi e kishte kaluar Jordanin nga Perea dhe kishte arritur në Jeriko. Ndërsa po largohej nga qyteti, dy të verbër i thirrën: «Ki mëshirë për ne, Zot, Biri i Davidit!» Përdorimi nga ana e tyre i titullit «Bir i Davidit,» do të thotë se, megjithëse të verbër fizikisht, vizioni i tyre frymëror ishte aq i mprehtë sa të njihnin Jezusin si Mesi. Ata mund të përfaqësojnë mbetjen besimtare të të verbrit Izrael, që do ta njohë Atë si Krisht kur Ai të kthehet për të mbretëruar (Isa. 35:5; 42:7; Rom. 11:25-26 dhe 2 e Korintasve 3:16; Zbulesa 1:7). 20:31-34 Turma u përpoq t’u mbyllte gojën, por ata bërtisnin drejt Tij më me ngulmim. Kur Jezusi i pyeti se çfarë donin, ata nuk u dhanë pas fjalëve të përgjithshme siç bëjmë ne shpesh kur lutemi. Ata i ranë menjëherë pikës: «Zot, të na hapen sytë!» Kërkesa e tyre e qartë mori po një përgjigje të qartë. Jezusi pati mëshirë për ta dhe ua preku sytë e tyre; dhe në atë çast atyre u erdhi drita e syve dhe ata e ndiqnin. Në lidhje me prekjen e tyre nga Jezusi, Gaebelein bën një vërejtje të vlefshme:Ne kemi mësuar më parë kuptimin tipik të shërimit me anë të prekjes në këtë Ungjill. D.m.th. kurdo që Zoti shëron me anë të prekjes, dispensacionalisht kjo i referohet vetë pranisë së Tij mbi tokë dhe qëndrimit të Tij të mëshirshëm ndaj Izraelit. Përkundrazi, kur Ai shëron me anë të Fjalës së Tij, duke munguar si person,… ose nëse Ai preket nga dikush me besim, kjo i referohet kohës kur Ai nuk ndodhet mbi tokë e kur johebrenjtë duke iu afruar Atij në besim, shërohen prej Tij{{3}}.Ekzistojnë vështirësi në përputhjen e të dhënave të Mateut mbi këtë ndodhi me ato te Marku 10:46-52 dhe te Luka 18:35-43; 19:1. Këtu kemi dy të verbër, ndërsa te Marku dhe Luka përmendet vetëm një. Është dhënë mendimi se Marku dhe Luka përmendin të mirënjohurin Bartime, ndërsa Mateu, duke e shkruar Ungjillin e tij veçanërisht për judenjtë, përmend dy meqenëse është numri minimal për një dëshmi të vlefshme (2 e Korintasve 13:1). Te Mateu dhe te Marku thuhet se ngjarja ka ndodhur ndërsa Jezusi po largohej nga Jerikoja, kurse te Luka thuhet të ketë ndodhur ndërsa Ai po i afrohej qytetit. Në fakt ekzistonin dy Jeriko, Jerikoja e vjetër dhe ajo e re. Ka mundësi që mrekullia e shërimit të ketë ndodhur ndërsa Jezusi po linte njërën e po hynte te tjetra. [1] Është lënë jashtë nga teksti NU, por përfshihet në shumicën e dorëshkrimeve (M).[[1]] [2] James S. Stewart, A Man in Christ, fq. 252.[[2]] [3] Gaebelein, Matthew, fq. 420[[3]]
[previous][next]