1:1Pali ishte si shërbëtor i Perëndisë ashtu dhe apostull i Jezu Krishtit. E para e paraqet atë si një skllav të Zotit Suprem, e dyta si një të dërguar të Zotit Sovran. E para flet për nënshtrim, e dyta për autoritet. Ai u bë një shërbëtor me anë të zotimit vetjak, një apostull me anë të caktimit hyjnor.
Qëllimi i shërbesës së tij ishte t’i vinte në ndihmë besimit të të zgjedhurve të Perëndisë dhe njohjes të së vërtetës. Të ndihmuarit e besimit të tyre mund të duket, në radhë të parë, qoftë për t’i çuar ata në besim apo kthim, ose t’i drejtonte ata në besimin pas shpëtimit. Meqë shprehja njohjes të së vërtetës duket se përfshin domethënien e dytë, ne mendojmë se apostulli nënkuptonte se qëllimet e tij kryesorë ishin: 1. ungjillizimi – rritja e besimit të të zgjedhurve të Perëndisë; 2. arsimi dhe ndreqja – rritja e njohjes së tyre të së vërtetës. Kjo është një jehonë e Mateut 28:20 – predikimi i ungjillit tërë kombeve dhe mësimi i tyre për të zbatuar tërë gjërat që Krishti kishte urdhëruar. Pa kërkuar ndonjë falje se është besimi i të zgjedhurve të Perëndisë që ai kërkon të nxisë, apostulli na mëson doktrinën e zgjedhjes. Pa tjetër, kjo doktrinë e Shkrimit ka pësuar shumë keqkuptime, ka nxitur shumë diskutime dhe ka sforcuar shumë aftësi mendore. Megjithatë, shkurtimisht, ajo mëson se Perëndia zgjodhi disa në Krishtin para themelimit të botës me qëllimin përfundimtar se ata duhet të ishin të shenjtë dhe pa të meta para Tij (Efesianeve 1:4) [1].
Pasi ka folur për apostullimin e tij si i përfshirë në besimin e të zgjedhurve të Perëndisë dhe njohjen e tyre të së vërtetës, Pali tani shton se kjo e vërtetëështë sipas perëndishmërisë. Kjo do të thotë se besimi i krishterë është në përputhje me shenjtërinë e vërtetë dhe është i aftë t’i drejtojë njerëzit te perëndishmëria praktike. Besimi i shëndoshë kërkon pastërti në jetë. Nuk ka asgjë më të paharmonishme sesa një predikues për të cilin u tha: “Kur ishte në podium, njerëzit uronin që ai të mos zbriste asnjëherë që atje. Kur nuk ishte në podium, ata uronin që mos hipte asnjëherë atje!”.
1:2 Detyra e Palit në lidhje me ungjillin ka një theks të tretë të madh. Ajo nuk kishte të bënte vetëm me: 1. ungjillizimin – rritjen e besimit të të zgjedhurve të Perëndisë; koha e shkuar; 2. arsimin dhe ndreqjen – rritjen e njohjes së tyre të së vërtetës, koha e tashme; por gjithashtu, 3. pritjen – në shpresën e jetës së përjetshme, koha e ardhme.
DhR flet për jetën e përjetshme si një zotërim i tashëm dhe një shpresë e ardhshme. Fjala shpresë nuk nënkupton pasiguri. Në çastin që i besojmë Krishtit si Shpëtimtar ne kemi jetë të përjetshme si zotërim të tashëm (Gjon. 5:24) dhe bëhemi trashëgimtarë të të gjitha të mirave të veprës së Tij shpenguese, por ne nuk do të shijojmë gëzimin praktik të tërë atyre gjërave derisa të mos shkojmë në shtëpinë qiellore. Ne shpresojmë në kuptimin që po presim jetën e përjetshme në formën e saj përfundimtare kur do të marrim trupat tanë të përlëvduar dhe të jemi përgjithmonë pa mëkat, sëmundje, brengë, vuajtje dhe vdekje (Filem. 3:20,21; Tit. 3:7).
Shpresa është e sigurt, sepse ajo u premtua nga Perëndia. Asgjë nuk është më e sigurt se fjala e Perëndisë, që nuk gënjen, i cili nuk mund të mashtrohet dhe nuk mashtron. Nuk ka asnjë rrezik për të besuar atë që thotë Ai. Në fakt nuk ka asgjë më të arsyeshme për krijesën sesa të besojë Krijuesin e saj.
Perëndia premtoi jetë të përjetshme para të gjitha kohërave. Kjo mund të kuptohet në dy mënyra. Së pari, Perëndia përcaktoi në përjetësinë e shkuar t’u jepte jetë të përjetshme atyre që do të besonin në Zotin Jezus dhe ajo që përcaktoi ishte e njëjtë me një premtim. Ose mund të nënkuptojë se tërë bekimet e shpëtimit përfshiheshin në formën fillestare në premtimin e Mesias që e gjejmë te Zanafilla 3:15. Kjo ndodhi para se të fillonin të gjitha kohërat.
1:3Në kohë të caktuar Perëndia bëri të ditur programin e tij të lavdishëm të jetës së përjetshme që kishte vendosur në kohët e lashta. Ai nuk e kishte zbuluar atë plotësisht në kohën e DhV. Besimtarët atëherë kishin një ide të vagëlluar të jetës pas vdekjes. Por vagëllimi u zhduk me ardhjen e Shpëtimtarit. Ai “e prishi vdekjen dhe nxori në dritë jetën dhe pavdekësinë me anë të ungjillit” (2 Tim. 1:10). Dhe lajmi i mirë u shpall nga Pali dhe apostujt e tjerë në përmbushje të urdhrit të Perëndisë, Shpëtimtarit tonë, që do të thotë, në bindje ndaj Mandatit të Madh (Mt. 28:18-20).
1:4 Letra i drejtohet Titit, birit të vërtetë në besimin e përbashkët të Palit. Por cili është ky Titi?
Ne duhet të bëjmë biografinë e tij duke bashkuar referencat e shpërndara në tri letrat e Palit. Me lindje greke (Gal. 2:3), ai u lind përsëri me anë të besimit në Zotin Jezus, ka gjasa me anë të shërbesës së Palit (Tit. 1:4). Atëherë po zhvillohej një betejë se cili ishte ungjilli i vërtetë. Nga njëra anë ishin Pali dhe të gjithë ata që mësonin shpëtimin me anë të hirit përmes besimit duke mos i shtuar asgjë. Nga ana tjetër ishin përkrahësit e judaizmit që këmbëngulnin se rrethprerja (përfshirë edhe zbatimi i ligjit) ishte kërkesë për qytetarizimin e klasit të parë në mbretërinë e Perëndisë. Titi u bë një rast prove në këtë kundërshtim. Pali dhe Barnaba e çuan atë në Jerusalem (Gal. 2:1) për një konferencë me apostujt dhe pleqtë. Vendimi i këshillit ishte që një johebre si Titi nuk duhej t’i nënshtrohej ligjeve dhe ceremonive judease që të shpëtohej (Veprat e Apostujve 15:11). Johebrenjtë nuk duhet të bëheshin hebrenj. Por për më tepër, judenjtë dhe johebrenjtë bëheshin një krijim i ri kur besonin në Jezusin.
Që tani e tutje Titi u bë një ndër ndihmësit më të dobishëm për Palin, duke shërbyer si “qetësues” në Korint dhe Kretë. Apostulli së pari e dërgoi atë nga Efesi për në Korint, me idenë për të ndrequr çrregullimet doktrinore dhe morale në asamblenë e atjeshme. Kur Titi takoi më vonë Palin në Maqedoni, Pali ishte i ngazëllyer kur dëgjoi se korintasit i ishin përgjigjur pozitivisht qortimeve të tij apostullore (2 Kor. 2:12,13; 7:5-7, 13-16). Nga Maqedonia, Pali dërgon Titin përsëri në Korint, këtë herë që të çonte një ofertë për shenjtorët e varfër në Jerusalem (2 Kor. 8:6,16,17; 12:18). Pali e përshkroi atë si “bashkëpunëtori im dhe shok i veprës midis jush” (2 Kor. 8:23). Ne nuk e dimë përfundimisht se kur ishte Pali me Titin në Kretë, por besohet përgjithësisht se kanë qenë pas burgosjes së parë të Palit në Romë.
Përmendja e fundit e Titit është te 2 Timoteut 4:10. Ai ishte me Palin gjatë një pjese të kohës së burgosjes së dytë të tij, por atëherë Pali tha që Titi kishte kaluar nëpër Dalmaci, Jugosllavinë e sotme [përfshin edhe pjesën e veriut të Shqipërisë]. Pali mund ta ketë dërguar atje, megjithëse toni i përgjithshëm i vargut është i një njeriu të dashur dhe të vetmuar.
Apostulli flet për Titin si birin e vërtetë në besimin e përbashkët. Kjo mund të nënkuptojë se Pali kishte qenë një mjet për kthimin e Titit, por jo domosdoshmërisht. Pali gjithashtu i drejtohet Timoteut si biri i tij i vërtetë në besim (1 Tim. 1:2), megjithëse është e mundur që Timoteu ishte tashmë një dishepull kur Pali e takoi atë për herë të parë (Veprat e Apostujve 16:1). Kështu shprehja mund të nënkuptojë se këta të rinj shfaqën cilësi frymërore të ngjashme me Palin dhe kjo në shërbimin e krishterë ishte një detyrim birnor.
Për këtë ushtarak të ri Pali uron hir, mëshirë dhe paqe. Në kontekst, hir do të thotë forcë hyjnore e nevojshme për jetën dhe shërbimin. Mëshira është dhembshuria për nevojën më të thellë njerëzore. Paqja do të thotë liri nga ankthi, paniku dhe shpërqendrimi pavarësisht nga rrethanat e vështira. Këto vijnë prej Perëndisë, Atit, dhe prej Zotit Jezu Krisht, Shpëtimtarit tonë. Duke lidhur Atin dhe Birin si burimi i hirit, mëshirës dhe paqes Fryma e Perëndisë nënkupton barazinë e tyre të plotë.