Përfundim: Rënia e Jeruzalemit (Jeremia 52)

Kapitulli i fundit i Jeremias është historik, duke rrëfyer zënien e Jerusalemit dhe të robërve.

52:1-16 Rrëfimi i ditëve të fundit të Sedekias përsëritet në vargjet 1-11. Shkatërrimi i Jerusalemit përsëritet në vargjet 12-16.

52:17-23 Më pas jepet një inventar i veglave të tempullit, që ishin marrë nga babilonasit dhe ishin hequr që andej.

52:24-27 Komandanti i rojës i çoi shtatëdhjetë e katër burra nga Jerusalemi mbretit të Babilonisë, i cili, nga ana e vet, i vrau në Riblah.

52:28-34 Të tjerë u çuan në robëri në tri internime. Në vitin e tridhjetë e shtatë të robërisë së tij mbreti Jehojakim u nxor nga burgu nga mbreti i Babilonisë dhe u kujdesën për të deri ditën e vdekjes së tij.

Dhe kështu, një libër profetik i mbushur me gjykime dhe lot mbyllet me një shënim të këndshëm.

Ne nuk duhet të mendojmë se kjo është një “histori e thjeshtë judaike” shkruar më parë si profeci në shumë vende. Në të vërtetë është e tillë. Por libri i Jeremias është pjesë e Fjalës së Perëndisë, herë e freskët, herë e rëndësishme. Afërsisht tre shekuj më parë komentuesi anglez Methju Henri përmblodhi mësimet frymërore nga Jeremia për ne:

Dhe tani, për të gjithë çështjen, duke krahasuar profecinë dhe historinë e këtij libri, marrë së bashku, mund të mësojmë, në përgjithësi: 1. Se nuk është gjë e re për kishat dhe për njerëzit tepër të denjë për t’u degjeneruar dhe për t’u bërë shumë të prishur. 2. Se paudhësia çon drejt rrënimit ata që e ushqejnë; dhe, nëse nuk pendohemi dhe e braktisim, do të përfundojmë në rrënim. 3. Se rrëfimet sipërfaqësore dhe privilegjet jo vetëm nuk do të shërbejnë si një shfajësim për mëkat dhe një përjashtim nga rrënimi, por do të jetë një rëndesë tepër e madhe e të dyjave. 4. Se asnjë fjalë e Perëndisë nuk do të bjerë përtokë, por ngjarja do t’i përgjigjet plotësisht parashikimit; dhe mosbesimi i njeriut nuk do t’i bëjë kërcënimet e Perëndisë, jo vetëm premtimet, pa asnjë pasojë. Drejtësia dhe e vërteta e Perëndisë janë këtu të shkruara me shkronja të përgjakura, për bindjen apo pështjellimin e atyre që i marrin me shaka kërcënimet e Tij. Le të mos gënjehemi: Perëndia nuk vihet dot në lojë [41].

SHËNIME
[3] (1:1-10) William Kelly, Jeremiah: The Tender-Hearted Prophet of the Nations, f. 9.

[4] (2:1-3) Kyle M. Yates, Preaching from the Prophets, f. 139.

[5] (5:20-31) Kelly, Jeremiah, f. 20.

[6] (6:27-30) Yates, Preaching from the Prophets, f. 141.

[7] (7:5-15) “Gërmimet zbulojnë se Shilohu u shkatërrua rreth vitit 1050 para K. Kjo do të ketë ndodhur në kohën kur filistenjtë morën arkën (1 Sam. 4:11)”. (The Wesley Bible, versioni New King James, botimi nga Albert F. Harper dhe të tjerë, f. 1095). Tabernakulli i Moisiut i mbijetoi Shilohut dhe u vendos më vonë në Gabaon (2 i Kronikave 1:2,3).

[8] (7:16-26) Pasi krishterimi u bë feja shtetërore e Perandorisë Romake, turmat e paganëve të pakthyer vërshuan në kisha, duke futur idetë e tyre pagane. Zbatimi i këtij titulli pagan “mbretëresha e qiellit” për nënën e virgjër të Zotit tonë, ndërsa pa dyshim për ata ishte një nderim i madh, do të kundërshtohej plotësisht nga “shërbëtorja e përulur e Zotit” (Luka 1:38).

[9] (9:1-11) Yates, Preaching, f. 143.

[10] (9:23,24) G. Herbert Livingston, “Jeremiah”, Wesley Bible, f. 1100.

[11] (9:25,26) Ky është një përkthim tjetër i shprehjes “të gjithë ata që janë në skajet më të largëta”.

[12] (10:1-5) Yates, Preaching, f. 144.

[13] (13:1-11) New Scofield Reference Bible, New King James Version, f. 784,785.

[14] (13:12-14) R. K. Harrison, Jeremiah and Lamentations, f. 99, 100.

[15] (13:24-27) R. K. Harrison, Jeremiah and Lamentations, f. 101.

[16] (14:1-6) New Scofield, NKJV, f. 785.

[17] (15:19-21) G. Campbell Morgan, Searchlights from the Word, f. 243.

[18] (16:1-9) Kelly, Jeremiah, f. 43,44.

[19] (17:1-11) “Referimi ndaj thëllëzës është për besimin popullor se ajo ngroh vezët e zogjve të tjerë” (Harrison, Jeremiah, f. 107). Megjithatë, në një shënim fundor tek e njëjta faqe Harrisoni thotë se “mund t’i referohet së njëjtës larmi të rosave të rërës”.

[20] (17:1-11) Harrison, Jeremiah, f. 106.

[21] (17:1-11) Matthew Henry, “Jeremiah” te Matthew Henry’s Commentary on the Whole Bible, IV:519, 520.

[22] (17:19-27) Irving L. Jensen, Jeremiah, Prophet of Judgment, f. 59.

[23] (18:13-17) C. F. Keil. “Jeremiah”, te Biblical Commentary on the Old Testament, XIX:300.

[24] (21:1-7) Kelly, Jeremiah, f. 47.

[25] (22:24-30) Charles H. Dyer, “Jeremiah”, te Bible Knowledge Commentary, I:1158.

[26] (23:1-8) Kelly, Jeremiah, f. 48,49.

[27] (23:1-8) Të tjerët janë: Jehovah-Jireh (Zoti do të sigurojë – Zanafilla 22:13,14); Jehovah-Ropheka (Zoti që të shëron – Eks. 15:26); Jehovah-Nissi (Zoti, flamuri im – Eks. 17:8-15); Jehovah-Shalom (Zoti është paqe – Gjyq. 6:24); Jehovah-Ro’i (Zoti, bariu im – Psa. 23:1); dhe Jehovah-Shammah (ZOTI ËSHTË ATJE – Eze. 48:35).

[28] (23:30-32) Yates, Preaching, f. 146.

[29] (23:33-40) E njëjta fjalë hebraike (massa) mund të nënkuptojë “barrë” apo “orakull”. Ryrie e quan “një fjalë të zakontë për një mesazh të rëndë dhe profetik” (krahasoni Nah. 1:1; Hab. 1:1) te Ryrie Study Bible, New King James Version, f. 1182.

[30] (27:12-22) Charles C. Ryrie, botimi Ryrie Study Bible, New King James Version, f. 1187.

[31] (28:10-17) Kelly, Jeremiah, f. 67.

[32] (29:10-14) Yates, Preaching, f. 146,147.

[33] (Kapitujt 30-33, hyrje) Clyde T. Francisco, Studies in Jeremiah, f. 107.

[34] (31:1-20) Kelly, Jeremiah, f. 75,76.

[35] (31:21,22) George Williams, The Student’s Commentary on the Holy Scriptures, f. 552.

[36] (31:21,22) Kelly, Jeremiah, f. 77.

[37] (39:15-18) Emri i tij do të thotë “shërbëtor i mbretit”.

[38] (Kapitulli 45) Kelly, Jeremiah, f. 94.

[39] (Kapitujt 46-51:Hyrje) Në kohën e botimit të mirëfilltë të këtij komentari (1990), Iraku, ku ndodhej Babilonia e lashtë, kishte filluar tashmë rindërtimin e Babilonisë nën drejtimin e Sadam Hyseinit. Tani (1991), megjithatë, ai rindërtim është zmbrapsur nga bombardimet e bashkuara të Irakut gjatë çlirimit të Kuvajtit nxitur nga OKB-ja.

[40] (49:7-22) Williams, Student’s Commentary, f. 563.

[41] (52:28-34) Henry, “Jeremiah”, IV:711.

BIBLIOGRAFI

Dyer, Charles A. “Jeremiah” dhe “Lamentations”, te The Bible Knowledge Commentary, Old Testament, Wheaton, Illinois: Victor Books, 1985.

Feinberg, Charles L. Jeremiah: A Commentary. Grand Rapids: Zondervan Publishing House, 1982.

Francisco, Clyde T. Studies in Jeremiah. Nashville: Convention Press, 1961.

Harrison, R. K. Jeremiah and Lamentations. The Tyndale Old Testament Commentaries. Downers Grove, Illinois: InterVarsity Press, 1973.

Henry, Matthew. “Jeremiah”, te Matthew Henry’s Commentary on the Whole Bible, vëll. 4, McLean, Virginia: MacDonald Publishing Company, nuk dihet data.

Jensen, Irving L. “Jeremiah and Lamentations”, tek Everyman’s Bible Commentary, Chicago: Moody Press, 1974.

Keil, C. F. “Jeremiah – Lamentations”, te Biblical Commentary on the Old Testament, vëll. 19,20. Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing Company, 1971.

Kelly, William. Jeremiah: The Tender-Hearted Prophet of the Nations. Charlotte: Books for Christians, nuk dihet data.

Von Orell, Hans Conrad. The Prophecies of Jeremiah. Ribotim, Minneapolis: Klock & Klock Christian Publishers, 1977.