ÇFARË DASHURIE ËSHTË KJO?

EDHE TЁ KRISHTERЁT ndonjëherë nuk i binden Perëndisë. Shiko vargjet më poshtë: “Sepse ky është vullneti i Perëndisë: shenjtërimi juaj…” (1 Thesalonikasve 4:3); “Për çdo gjë falënderoni sepse i tillë është vullneti i Perëndisë…” (1 Thesalonikasve 5:18). A e përmbush i krishteri vullnetin e Perëndisë duke bërë gjithmonë një jetë përsosurisht të shenjtëruar dhe duke e falënderuar Perëndinë “për çdo gjë”?

Vullneti i Perëndisë shkelet vazhdimisht nga jobesimtarët duke mos iu bindur Ligjit dhe nga besimtarët që nuk arrijnë të jetojnë ashtu siç duhet. “Ju shkruaj këto gjëra që të mos mëkatoni” (1 Gjonit 2:1) shpreh vullnetin e Perëndisë për çdo të krishterë. Megjithatë Gjoni pohon gjithashtu se asnjë i krishterë nuk jeton plotësisht sipas kësaj dëshire të Perëndisë: “Po të themi se jemi pa mëkat, gënjejmë vetveten…. Po të themi se s’kemi mëkatuar, e bëjmë atë gënjeshtar dhe fjala e tij nuk është në ne” (1 Gjonit 1:8, 10).

Edhe hiri i Perëndisë kërkon besim dhe bindje. Shumë pjesë të Shkrimit e thonë qartë se ndërsa hiri është i pamerituar, ne duhet ta pranojmë dhe t’i përgjigjemi atij. Pali pohon: “Jam munduar më shumë se gjithë të tjerët, jo unë, por hiri i Perëndisë që është me mua” (1 Korintasve 15:10); “Ju këshillojmë të mos e pranoni më kot hirin e Perëndisë” (2 Korintasve 6:1); “Ti, pra, biri im, forcohu në hirin që është në Krishtin Jezus” (2 Timoteut 2:1); “Le t’i afrohemi, pra, me guxim fronit të hirit, që të marrim mëshirë e të gjejmë hir…” (Hebrenjve 4:16). Pali po pohon në mënyrë të qartë se hiri i Perëndisë nuk është i papërballueshëm, por duhet t’i bashkohet vullnetit dhe përpjekjes njerëzore.

Pjesë të shumta të Shkrimit mësojnë se pranimi i hirit të Perëndisë nuk vjen përmes imponimit të papërballueshëm nga një sovranitet i pakalueshëm dhe i gjithëpushtetshëm pa dëshirë nga ana njerëzore. Një person edhe mund të mos e pranojë (apo ta pranojë pjesërisht dhe të mos bashkëpunojë plotësisht me) hirin e Perëndisë. Perëndia dëshiroi sinqerisht ta bekonte Izraelin. Megjithëkëtë, ai e refuzoi hirin e Tij dhe e vuri veten nën gjykimin e Tij për shkak të rebelimit dhe idhujtarisë së tij.

Dëshira e Perëndisë për Izraelin, ashtu si për të gjithë njerëzit, ishte e mirë: “’Sepse unë i njoh mendimet që kam për ju’ thotë Zoti, ‘mendime paqeje dhe jo të së keqes, për t’ju dhënë një të ardhme dhe një shpresë” (Jeremia 29:11). Megjithatë Izraelit i ndodhën shumë gjëra të këqija. Pse? Sepse bekimet e hirit të Tij vareshin nga besimi dhe bindja e Izraelit. Për shkak të mosbindjes së tij ai korri zemërimin e Perëndisë.

Na thuhet gjithashtu se ata “e provokuan [e kufizuan] të Shenjtin e Izraelit” (Psalmi 78:41). Mendo për këtë – të kufizosh Perëndinë e gjithëpushtetshëm e sovran, që kalvinistët thonë se është e pamundur! Në të vërtetë, rabinët “e refuzuan planin e Perëndisë për ta” (Luka 7:30) – por nuk kemi ndonjë aluzion se ata e anuluan sovranitetin e Perëndisë apo fituan kontroll ndaj Perëndisë.

Jeta dhe fitorja e krishterë nuk vjen vetëm me anë të fuqisë sovrane, por besimi dhe bindja e besimtarëve si “bashkëpunëtorë të Perëndisë” (1 Korintasve 3:9) janë thelbësore: “Për këtë mundohem duke u përpjekur me fuqinë e tij, e cila vepron tek unë me pushtet” (Kolosianëve 1:29); “Punoni për shpëtimin tuaj me frikë e me dridhje sepse Perëndia është ai që vepron në ju vullnetin dhe veprimtarinë, sipas pëlqimit të tij” (Filipianëve 2:12, 13).

Perëndia vepron me të vërtetë dhe fuqishëm brenda besimtarit dhe ne nuk mund të bëjmë asgjë veçse me anë të drejtimit dhe fuqizimit të Frymës së Shenjtë. Megjithatë, në të njëjtën kohë ne duhet t’i përkushtohemi me dëshirë veprës së Perëndisë përmes nesh. Pjesa më e madhe e kalvinistëve e pranojnë këtë përpjekje bashkëpunuese kur kemi të bëjmë me jetën praktike të krishterë, por ngulin këmbë se nuk mund të ketë një gatishmëri të tillë në besimin e ungjillit dhe pranimin e Krishtit.

Përsëri tregojmë se sa e paarsyeshme është – se, nëse Ai ka dëshiruar kështu, Perëndia mund të shkaktojë në mënyrë sovrane që çdo mëkatar plotësisht i shthurur të kthehet tek ai, megjithatë sovraniteti i Tij duket se e humbet fuqinë e tij kalviniste kur kemi të bëjmë me shkaktimin e të krishterëve për të jetuar me fitore, shenjtëri dhe frytshmëri. Është me siguri e qartë se kur Perëndia i ka rilindur të zgjedhurit, ata nuk jetojnë të gjithë për lavdinë e Tij aq mirë sa duhet dhe siç dëshiron vullneti i Tij i përsosur për ta, siç shprehet në Shkrimin.

Me siguri, dëshira e Perëndisë për të krishterët shkon përtej përvojës së tyre. Nëse jo, atëherë duhet të pranojmë se jetët e cekëta dhe të pafrytshme të shumë besimtarëve të vërtetë janë saktësisht ajo që Perëndia dëshiron për ta. Pyesim përsëri, cila është domethënia e shpërblimeve dhe e Gjykatës së Krishtit nëse çdo mendim, fjalë dhe vepër e të krishterit është saktësisht vullneti i Perëndisë? Dhe nëse është kështu, pse nuk janë të përsosur të krishterët? Me siguri mosbindja e vazhdueshme, si e jobesimtarëve po ashtu edhe e besimtarëve, vërteton se hiri i Perëndisë nuk është “i papërballueshëm”. Gjithashtu mosbindja e njeriut nuk e zvogëlon fare sovranitetin e Perëndisë. Natyrisht, vetë liria e zgjedhjes është pjesë e planit të Perëndisë.

Megjithatë, ideja e hirit të papërballueshëm ka të bëjë me besimin se aftësia njerëzore për ta pranuar apo refuzuar ungjillin do të mohonte sovranitetin e Perëndisë. Kemi treguar se ai arsyetim është i gabuar dhe se vetë koncepti është jobiblik dhe i paarsyeshëm.

Kalvinizmi, pavarësisht nga doktrina e tij e hirit të “papërballueshëm”, mohon se hiri u “imponohet” të zgjedhurve nga Perëndia. Në këtë pikë kalvinistët fillojnë të kundërshtojnë më tepër veten e tyre. Sprouli, për shembull, pranon se hirit të papërballueshëm mund t’i bëhet ballë, por në të njëjtën kohë pohon se “është i pathyeshëm” [1]. Habitemi se si diçkaje të pathyeshme mund t’i bëhet ballë. Pjesa më e madhe e kalvinistëve pajtohen se hiri i papërballueshëm prodhon një “thirrje të frytshme” që është “përfundimisht e papërballueshme”. Vansi citon një seri kalvinistësh në këtë pikë dhe shpjegon se ky koncept “rrjedh nga kapitulli X në Rrëfimi i Besimit Uestminster” [2].

Sprouli thotë se për të zgjedhurit Perëndia heq gjithçka që i shkaktoi ata në shthurjen e tyre të plotë për t’i bërë ballë Atij. Problemi i madh është se si shpëtohet një njeri plotësisht i shthurur – një njeri që as nuk mund të dëgjojë ungjillin, aq më pak ta kuptojë dhe besojë. Kujto, Sinodi i Dortit e përshkruan këtë proces si të mos heqësh “vullnetin dhe karakteristikat e tij”, por “nënshtrimin e tij me ëmbëlsi dhe fuqishëm…” [3]. Por të “nënshtrosh” vullnetin e të shthururit të plotë (duke mos e shkatërruar dhe krijuar një të ri) do të thotë se vullneti fillestar duhet t’i jetë nënshtruar Perëndisë. Për më tepër, çfarë do të thotë të “nënshtrosh” vullnetin dhe si bëhet kjo “me ëmbëlsi” dhe në të njëjtën kohë “fuqishëm”? Dhe nëse vullneti njerëzor nuk shkatërrohet dhe nuk vihet diçka tjetër për të zënë vendin e tij, atëherë nuk mund të mohohet se vullneti njerëzor, mbi të gjitha, vendos dhe zgjedh të nënshtrohet.

Ky është një problem i ngatërruar! Dorti, pasi shpalli se vullneti i njeriut plotësisht të shthurur dhe karakteristikat e tij të vetëvendosjes nuk janë hequr, nxori ankesat e tij kundër arminianëve: “Meqë është shpjeguar doktrina e vërtetë, Këshilli i refuzon gabimet e atyre: 1) Që mësojnë…; 2) Që mësojnë…;” dhe kështu me radhë, përmes nëntë paragrafësh. Një pjesë e mirë e asaj që refuzohej nuk besohej nga arminianët, as nuk besohet nga pjesa më e madhe e jokalvinistëve sot.

Paragrafi 8 ndeshet me problemin e vështirë të krijuar nga vetë kalvinizmi: Si mund t’i lihet ndonjë pjesë vullnetit të njeriut në pranimin e Krishtit, kur është plotësisht i shthurur, njeriu është frymërisht i vdekur dhe sovraniteti i Perëndisë duhet të shkaktojë gjithçka, duke përfshirë mëkatin dhe shpëtimin nëpërmjet besimit në Krishtin? Këtu kemi gabimin e pretenduar jokalvinist të kallëzuar nga ai paragraf:

8. Që mësojnë: Që Perëndia në rilindjen e njeriut nuk përdor fuqi të atilla të plotfuqisë të tij sa të nënshtrojë fuqishëm dhe në mënyrë të sigurt vullnetin e njeriut drejt besimit dhe konvertimit; por se të gjitha veprat e hirit, duke qenë të përmbushura, të cilat Perëndia i përdor për ta kthyer njeriun, njeriu mund t’i bëjë ballë Perëndisë dhe Frymës së Shenjtë, kur Perëndia synon rilindjen e njeriut dhe dëshiron ta rilindë dhe në të vërtetë që njeriu i reziston aq sa të parandalojë rilindjen e tij dhe që për këtë arsye mbetet në fuqinë e njeriut të rilindë ose jo [4].

 

Sigurisht, nuk është në fuqinë e njeriut të rilindë, as edhe arminiani më i thjeshtë nuk do të sugjeronte se është. Rilindja është plotësisht vepër e Perëndisë – por është gjithashtu një dhuratë që marrësi duhet ta pranojë me dashje: “Dhurata e Perëndisë është jeta e përjetshme në Jezu Krishtin, Zotin tonë” (Romakëve 6:23). Megjithatë, që njeriu mund ta pranojë apo refuzojë shpëtimin e ofruar nuk do të thotë se është në fuqinë e tij të rilindë.

 Ndonëse Ben Rose ngul këmbë se “Perëndia nuk e sjell askënd në mbretëri kundër vullnetit të tij apo të saj” [5], prapëseprapë ky pohim kundërshtohet dukshëm nga shprehja “hiri i papërballueshëm”. Nëse, nën bindjen e Frymës së Shenjtë, njeriu mund të bëjë një zgjedhje të vërtetë për të besuar dhe për të pranuar, nuk do të ishte e nevojshme që hiri të ishte “i papërballueshëm”. Rrëfimi i Besimit Uestminster vazhdon të folurit me dy kuptime:

Të gjithë ata të cilët Perëndia i ka paracaktuar për jetë, dhe vetëm ata, ai pëlqen […] t’i thërrasë në mënyrë të frytshme […] për hir dhe shpëtim me anë të Jezu Krishtit; duke ndriçuar mendjet e tyre në mënyrë frymërore dhe shpëtuese për të kuptuar gjërat e Perëndisë […] duke ripërtërirë vullnetet e tyre, dhe, me anë të fuqisë së tij […] i tërheq në mënyrë të frytshme ata te Jezu Krishti; megjithatë ata vijnë shumë lirshëm, duke u bërë të gatshëm me anë të hirit të tij [6].

Jo shpjegimeve vulgare

Nuk mund t’i shpëtosh mendjes dhe vullnetit. Edhe rilindja sovrane e kalvinizmit (e supozuar pa besim apo miratim) nuk e krijon një njeri të ri nga asgjëja – por e rilind atë. Për rrjedhojë, [Rrëfimi] Uestminster duhet të përdorë shprehje si “duke ndriçuar mendjet e tyre”. Kujto, ky ishte një mëkatar i supozuar plotësisht i shthurur që mund të zgjedhë vetëm të keqen. Megjithatë, mendja e tij duhet të ketë patur aftësinë e lindur për të kuptuar të vërtetën, ose përndryshe si mund të “ndriçohej”?

Dhe ç’mund të themi për “ripërtëritjen e vullneteve të tyre”? A do të thotë kjo kthimin e disa aftësive që janë humbur më parë? Jo, nëse njeriu është plotësisht i shthurur. Kur ka patur vullnet që është ripërtërirë (pra, kthyer) nga kjo rilindje apo ndriçim? “Ripërtëritja” nuk i vjen përshtat kalvinizmit. Si mund të ripërtërihen nga ajo që ishin njerëzit e vdekur frymërisht? Vetë gjuha i kundërshton besimet themelore të kalvinizmit – por nuk ka fjalë të tjera të mundshme.

Sigurisht, ne duhet të ndriçohemi. Çështja është si ndodh kjo. Për kalvinistin, ndriçimi imponohet në mënyrë të papërballueshme ndaj një mëkatari plotësisht të shthurur i cili nuk ka aftësi për t’u ndriçuar dhe kurrë nuk ka përjetuar një gjendje të tillë të mendjes dhe vullnetit të cilët ripërtërihen. Prandaj, procesi nuk mund të përshkruhet si “ndriçim” apo “ripërtëritje” – por [Rrëfimi] Uestminster nuk mund të gjejë shprehje tjetër, qoftë në Shkrimin qoftë në vetë gjuhën, për të “shpjeguar” këtë besim të rremë.

Njerëzit janë pa justifikim, sepse të gjithë e kuptojnë ligjin e Perëndisë të shkruar në çdo ndërgjegje dhe u druhen pasojave të mosbindjes. Kështu njeriu është moralisht përgjegjës para Perëndisë. Biblikisht, problemi nuk është se njeriu nuk mund të kuptojë ungjillin apo se ai nuk mund t’i nënshtrohet Perëndisë, por se ai nuk do: “Por ju nuk doni të vini tek unë që të keni jetën” (Gjoni 5:40); “Sepse, megjithëse e njohën Perëndinë, nuk e përlëvduan as e falënderuan si Perëndi, përkundrazi u bënë të pamend në arsyetimet e tyre dhe zemra e tyre pa gjykim u errësua. Duke e deklaruar veten të urtë, u bënë të marrë” (Romakëve 1:21, 22).

Që ky vullnet kryeneç të ndryshojë, Fryma e Shenjtë duhet, sigurisht, të punojë në zemër dhe mendje. Por nuk është një punë e papërballueshme ndaj krijesave të verbra dhe të vdekura, por një bindje me të vërtetën e atyre që e dinë se çfarë po bëjnë dhe mund të besojnë në Krishtin nëse do të dëshirojnë. Mori pjesësh nga Shkrimi e bëjnë të qartë se ata që “janë të gatshëm të binden” (Isaia 1:19) e pranojnë shpëtimin e Perëndisë; se “ai që ka etje [mund] të marrë si dhuratë ujin e jetës” (Zbulesa 22:17). Të gjithë duhen nga Perëndia, kërkohen dhe binden nga Perëndia dhe të gjithë kanë zgjedhjen qoftë për të pranuar qoftë për të refuzuar shpëtimin që ofron Ai. Ky fakt është ai që e bën gjykimin e përjetshëm të drejtë – dhe kaq tragjik.

Çfarë mëson Krishti?

Krishti, duke iu përgjigjur kritikës së farisenjve që Ai i pranonte mëkatarët dhe hante me ta, paraqiti ilustrimet e deles së humbur, monedhës së humbur dhe djalit plëngprishës për të treguar se njerëzit kërkojnë dhe kanë gëzim të madh kur e gjejnë të humburin, qoftë dele apo monedhë apo djalin kokëfortë (Luka 15:1-32). Duket njësoj e qartë se këto ilustrime kanë si qëllim gjithashtu të na tregojnë për dashurinë dhe gëzimin e Perëndisë në kërkimin dhe gjetjen e të humburit. Skicat që dha Krishti nuk duken se përfaqësojnë fëmijët e vërtetë të Perëndisë, por më tepër shembuj të njerëzimit të humbur.

Krishti, duke treguar historinë e djalit plëngprishës, përdor një gjuhë që e kundërshton kalvinizmin. Plëngprishësi “plotësisht i shthurur” e kupton situatën e tij, merr një vendim, bën një zgjedhje dhe vepron në bazë të vullnetit të tij: “Atëherë erdhi në vete dhe tha […] ‘Do të çohem dhe do të shkoj tek im atë dhe do t’i them: Atë, mëkatova kundër qiellit dhe para teje…’”. Krishti nuk thotë se plëngprishësi, duke qenë plotësisht i paaftë të kuptojë situatën e vet, apo të pendohej dhe të kthehej tek i ati, u tërhoq në mënyrë të papërballueshme nga i ati.

Edhe pse plëngprishësi “ishte i vdekur” dhe kishte “humbur” (Luka 15:24), kjo nuk e pengoi të shtyhej në ndërgjegjen e tij dhe të zgjidhte të kthehej me vullnetin e tij tek i ati. Nëse plëngprishësi nuk e përfaqëson mëkatarin e humbur të parilindur të vdekur në mëkat, të cilin Perëndia e mirëpret me dashuri, atëherë kalvinisti duhet të pranojë se shpëtimi mund të humbasë – gjë të cilën asnjëra palë nuk e beson.

Krishti pohoi se tërë njerëzit duhet të veprojnë si samaritani i mirë ndaj kujtdo në nevojë (Luka 10:30-37); ne duhet të duam edhe armiqtë tanë dhe t’u bëjmë të mirë atyre që na urrejnë (Mateu 5:44). Nëse është ky standardi që Perëndia ka vendosur për njerëzimin, a nuk do të veprojë Ai në mënyrë edhe më dashamirëse ndaj të gjithëve? Nëse Pali nuk donte që qoftë edhe një jude i vetëm të shkonte në ferr dhe ishte në agoni të vazhdueshme të shpirtit për shpëtimin e tyre, duke dashur të ishte i mallkuar nga Perëndia nëse kjo do të shpëtonte “farefisin [e tij] sipas mishit” (Romakëve 9:1-3), a do të jetë Perëndia, i cili duhet ta ketë vënë këtë dashuri altruiste në zemrën e Palit, më pak i dashur dhe i shqetësuar për njerëzimin e humbur në rrugën e tij për në ferr? Me siguri jo Perëndia i Biblës!

Ç’mund të themi për dashurinë e Perëndisë?

Është thjesht e pamundur të mbështetësh se një Perëndi që i dënon ata që Ai mund t’i shpëtonte (aq më pak që gjejë kënaqësi në kryerjen e këtij veprimi!) është i mëshirshëm dhe plot dashuri. Atëherë si mund t’i shpëtojë kalvinisti akuzës se ai e shtrembëron Perëndinë e Biblës? Sovraniteti nuk mund të justifikojë mospërfilljen e pashpirt nga ana e Perëndisë për të shpëtuar atë që mund të shpëtonte. Që Perëndia ka të drejtën të dënojë këdo nuk e bën atë të dashur dhe të mëshirshëm.

Mospërputhja jonë me kalvinizmin nuk është rreth sovranitetit të Perëndisë, gjë e cila është biblike. Çështja është nëse Perëndia i do të gjithë pa anësi dhe a dëshiron që të gjithë të shpëtohen. Pa dyshim, kalvinizmi e mohon një dashuri të tillë, pavarësisht se si përpiqen ta shpjegojnë këtë fakt kalvinistët “e moderuar”. Megjithatë Bibla e deklaron në mënyrë të përsëritur dashurinë e Perëndisë për të gjithë dhe dëshirën e Tij që të gjithë duhet të shpëtohen dhe askush nuk duhet të humbasë.

Perëndia i Biblës është me siguri më i dashur nga ajo që pret të jenë të krishterët. Ne mund të jemi të sigurt, siç ka thënë Spërxhëni, se ashtu siç dëshirojmë ne shpëtimin e të gjithëve, po kjo është edhe dëshira e Perëndisë – siç pohon shpesh dhe qartë Shkrimi. Të thuash se Perëndia, i cili nuk dëshiron që ndokush të humbasë, e siguron shpëtimin vetëm për një numër të kufizuar të zgjedhurish, përbën shkelje të Shkrimit dhe e dëmton karakterin e Perëndisë.

Nëse hiri është i papërballueshëm, përse Perëndia, i cili është dashuri dhe plot dhembshuri, nuk e imponon atë te të gjithë? Por hiri nuk mund të jetë i papërballueshëm. Perëndia nuk mund të detyrojë askënd të besojë në Krishtin, aq më pak ta dojë Atë. Të gjithë ata që do të jenë në praninë e Perëndisë në përjetësi duhet ta duan Atë me sinqeritet dhe dashuria kërkon një zgjedhje të vërtetë.

Bibla pohon se turma njerëzish do ta kalojnë përjetësinë në liqenin e zjarrit. Pse? Ka vetëm dy arsye të mundshme: ose Perëndia i shkakton këto turma njerëzish që të shkojnë në ferr, sepse Ai nuk i do dhe nuk dëshiron t’i shpëtojë – ose ata e refuzojnë me dashje shpëtimin që ofron Ai. Gjithashtu nuk mund të jenë të dyja, përndryshe vullneti i Perëndisë do të përkonte me atë të rebelëve.

A ishte në gabim Pali për interesimin e tij të pasionuar?

Duket e arsyeshme që Pali, i cili ishte i frymëzuar nga Fryma e Shenjtë për të siguruar mësimin e saktë rreth paranjohjes, zgjedhjes apo paracaktimit, sovranitetit dhe shpëtimit me anë të hirit nëpërmjet besimit, t’i njihte këto tema edhe më mirë se Kalvini. A do ta kishte patur gabim Pali në agoninë e tij të vazhdueshme për shpëtimin e Izraelit (dhe në të vërtetë të të gjithë njerëzve)? Megjithatë nëse vetë Perëndia, ashtu siç besonte sinqerisht Kalvini, nuk shqetësohet për të humburit (dhe si mund të shqetësohej kur ka paracaktuar mundimin e tyre të përjetshëm?), atëherë duhet të dalim në përfundimin se Pali nuk ishte në të njëjtën linjë me Frymën e Shenjtë për shqetësimin e tij të vazhdueshëm dhe në lutje për shpëtimin e judenjve. Pali i keqkuptoi shkrimet për të cilat u frymëzua të shkruante, por Kalvini i interpretoi ato në mënyrë të saktë?!

Pali rrëfen: “Vëllezër, dëshira e zemrës sime dhe lutja që i drejtoj Perëndisë për Izraelin është për shpëtim të tij” (Romakëve 10:1). Me siguri ai nuk po lutet vetëm për të zgjedhurit e Kalvinit, sepse shpëtimi i tyre është paracaktuar nga përjetësia e largët. Hiri i papërballueshëm do të sigurojë që ata të shpëtohen, kështu që ata nuk kanë nevojë për lutje. Dhe si mund të guxojë Pali të shprehë shqetësim të thellë për ata të cilët Perëndia në sovranitetin e Tij ka dëshiruar që të dënohen dhe për të cilët Perëndia nuk shqetësohet dhe Krishti nuk vdiq – nëse do të ishte vërtetë kështu?

Është shqetësuese që nuk dëgjojmë asnjë shqetësim nga kalvinistët që shumë do ta kalojnë përjetësinë në ferr. Megjithatë, qëndrimi i tyre është në përputhje me atë që besojnë. Pse duhet të shqetësohen me atë që është pëlqimi i mirë sovran i Perëndisë? Dhe a nuk do të ishte rebelim të shqetësohesh për shpëtimin e atyre për të cilët Perëndia refuzon t’i shpëtojë?

Çfarë Perëndie është ky?

Perëndia i kalvinizmit nuk dëshiron të shpëtojë tërë njerëzimin dhe Krishti i kalvinizmit nuk kishte qëllim të vdiste për mëkatet e të gjithëve në kryq. Në këtë pikë, arrijmë në kundërshtimin tonë të fundit të këtij sistemi të fesë, të cilin Kalvini i ri e mësoi nga Agustini dhe e zhvilloi më tepër dhe ua transmetoi miliona të tjerëve që e ndjekin sot. Kjo doktrinë është e neveritshme edhe për jobesimtarët, sepse e kundërshton ndërgjegjen dhe ndjenjën e detyrimit dhe paanësisë që Perëndia ka vënë në secilin prej nesh. Megjithatë një pastor kalvinist ngul këmbë: “Të sugjerosh se Krishti erdhi në fakt të shpëtojë tërë njerëzit do të thotë ‘universalizëm’ […] një herezi e e përkrahur hapur nga kishat ekumenike” [7]. Përkundrazi, universalizmi mëson se të gjithë njerëzit do të shpëtohen në fund, jo se shpëtimi u ofrohet të gjithëve.

Një botues kalvinist në Angli më shkroi me sinqeritet: “E vërteta e qartë është se Perëndia nuk dëshiron t’i shpëtojë të gjithë njerëzit. Nëse do të dëshironte, atëherë Ai do t’i shpëtonte […] [pse nuk e pranojnë këtë “të moderuarit”?]. Nëse Perëndia donte t’i shpëtonte të gjithë njerëzit, pse e ndaloi Palin të predikonte ungjillin në disa vende?” [8]. Një argument i tillë ka kuptim vetëm për një kalvinist, për të cilin shpëtimi nuk është diçka që njeriu e pranon me anë të besimit në zemrën e tij, por i imponohet atij në kundërshtim me vullnetin e tij të  natyrshëm dhe nuk mund t’i bëhet ballë. Kështu që është i domosdoshëm hiri i papërballueshëm.

Por ç’lidhje ka kjo me ndalimin e Palit nga Perëndia të predikonte në disa vende? Mund të kishin qenë shumë arsye të tjera për ridrejtimin e Palit. Me siguri ai nuk mund të predikonte kudo. Përsëri kalvinistët po kapen pas fijes së kashtës.

Pjetri e pyeti Krishtin: “Zot, në se vëllai im mëkaton kundër meje, sa herë duhet ta fal? Deri shtatë herë?”. Zoti iu përgjigj se ai duhet ta falte “shtatëdhjetë herë shtatë”. Më pas Krishti tregoi historinë e shërbëtorit, i cili, ngaqë nuk mund të falte një shërbëtor si ai, iu “dorëzua torturuesve”. Si zbatim Ai tha: “Kështu do të veprojë me ju edhe Ati im qiellor, në qoftë se secili prej jush nuk e fal me gjithë zemër vëllanë e vet për fajet e tij” (Mateu 18:21-35).

Me siguri nëse Ati ynë qiellor pret prej nesh të falim ata që na bëjnë faj, sa më tepër duhet të kemi besim se Ai është i gatshëm t’i falë të gjithë ata që mëkatojnë kundër Tij. Ky është Perëndia siç e paraqet Bibla – i pafund në dashuri, hir, mëshirë dhe i gatshëm t’i falë të gjithë ata që e thërrasin. Kalvinizmi e shtrembëron Atë si dikë që do dhe fal vetëm një numër të kufizuar mëkatarësh.

Ana më e errët e kalvinizmit

 Ne e konsiderojmë TULIP-in fyerje kundër Perëndisë tonë të dashur dhe të mëshirshëm siç paraqitet si në Fjalën e Tij ashtu edhe në ndërgjegjen njerëzore. Nehemia, për shkak të mëshirës së Zotit ndaj shtëpisë rebele të Izraelit, e lavdëron Atë: “…je një Perëndi zemërbutë dhe i mëshirshëm” (Nehemia 9:31). Perëndia, në përpjekjen e Tij për të thirrur popullin e tij kokëfortë te vetja, i thotë Izraelit të pabindur përmes profetit Jeremia: “Jam i mëshirshëm” (Jeremia 3:12). Joeli, në frymën e të gjithë profetëve, i lutet Izraelit të pendohet: “Kthehuni tek Zoti, Perëndia juaj, sepse ai është i mëshirshëm dhe plot dhembshuri, i ngadalshëm në zemërim dhe me shumë dashamirësi…” (Joeli 2:13).

Nuk ka mënyrë për të pajtuar ndërgjegjen apo Shkrimin mungesën e shqetësimit nga ana e Perëndisë së kalvinizmit për të gjithë të humburit. R. C. Sprouli shkruan: “Mënyra se si kuptojmë personin dhe karakterin e Perëndisë Atë ndikon çdo aspekt të jetëve tona” [9]. Ai e ka drejt dhe çfarë ndikimi duhet të ketë mbi ata që besojnë në një Perëndi që kufizon dashurinë, hirin dhe mëshirën e Tij ndaj një grupi të zgjedhur, duke gjetur pëlqim në dënimin e pjesës tjetër të njerëzimit dhe na thotë të jemi të mëshirshëm ashtu siç është Ai i mëshirshëm!

Davidi, i cili e njihte Perëndinë të paktën më mirë se Kalvini, pohoi: “Ti tregohesh i mëshirshëm me njeriun e përshpirtshëm…” (2 Samuelit 22:26). Asnjë fjalë për mëshirë vetëm për të zgjedhurit. Perëndia i Biblës është i mëshirshëm ndaj atyre që kanë treguar mëshirë ndaj të tjerëve. A nuk është kjo ajo që tha Jezusi në predikimin mbi mal: “Lum ata që janë të mëshirshëm, sepse ata do të gjejnë mëshirë” (Mateu 5:7)? Por ne duhet të besojmë se ata që tregojnë mëshirë nuk do të marrin mëshirë nga Perëndia nëse nuk janë midis të zgjedhurve. Megjithatë si Krishti ashtu edhe Davidi e bëjnë të qartë sikur, edhe pa dobinë e hirit të papërballueshëm, disa nga “të shthururit e plotë” tregojnë mëshirë të afërmve të tyre dhe për shkak të asaj mëshira e Perëndisë do t’i jepet atyre. Me sa duket shfaqja e mëshirës zbulon një zemër që është gati të pranojë (dhe të jetë mirënjohëse për) mëshirat e Perëndisë.

Kjo na qenka zgjedhje?

Kalvini duket të besojë se afërsisht të gjithë në Gjenevë ishin të zgjedhur dhe i trajton ata mbi këtë bazë. Pse? Para së gjithash, Kalvini besonte se pagëzimi e shndërronte një foshnjë në një prej të zgjedhurve. Në fakt, të ishte pagëzuar në çdo moshë, madje edhe nga prifti katolik më i lig dhe mosbesues, do të thotë të ishe futur në mbretërinë e Perëndisë nëse dikush besonte më pas në efikasitetin e atij sakramenti:

Perëndia në pagëzim premton heqjen e mëkatave dhe do të kryejë pa dyshim atë që u ka premtuar të gjithë besimtarëve. Ky premtim na është ofruar në pagëzim, le ta përqafojmë, pra, me besim [10].

Ky është një pohim i shquar. Sipas Kalvinit, ungjilli nuk është mënyrë e sigurt për t’i çuar njerëzit te Krishti – por pagëzimi është. Pagëzimi garanton hyrjen e sigurt në mbretërinë e Perëndisë! Për më tepër, Kalvini mësonte se fëmijët e besimtarëve, edhe pse të papagëzuar, janë automatikisht midis të zgjedhurve:

Fëmijëve që u ndodh të largohen nga kjo jetë para se të kenë mundësinë të zhyten në ujë nuk përjashtohen nga mbretëria e qiejve… Prej këtej rrjedh që fëmijët e besimtarëve nuk pagëzohen në mënyrë që ata, edhe pse më parë ishin të huaj për Kishën, të mund, për herë të parë, të bëhen fëmijë të Perëndisë, por më tepër pranohen në Kishë me anë të një shenje formale, sepse, si virtyt i premtimit, ata më parë i përkisnin trupit të Krishtit (theksimi i shtuar) [11].

Me sa duket besimi i Kalvinit se gjithkush në Gjenevë, duke qenë i pagëzuar, ishte një prej të zgjedhurve (edhe pse duhej të digjeshin, pritej koka, fshikulloheshin, torturoheshin apo dëboheshin disa prej tyre për herezi), pjesëmarrja në shërbesat e kishës kërkohej nga të gjithë. Mbase ishte ky rregull që e bëri Servetusin të rrezikonte tërheqjen e vëmendjes duke marrë pjesë në shërbesën ku e njohën. Për më tepër, gjithashtu detyruese për çdokënd (me disa përjashtime) ishte pjesëmarrja te buka dhe vera në kremtimin e Darkës së Zotit.

Duke konsideruar paralajmërimin e qartë të Palit se “ai që ha dhe pi padenjësisht, ha dhe pi një dënim për veten e tij” (1 Korintasve 11:29), çfarë mund të thuhet për detyrimin e Kalvinit të eukaristit ndaj atyre që nuk duan? A mund të kishte besuar me sinqeritet se çdo qytetar në “Qytetin e tij të shenjtë të Perëndisë” i përkiste Krishtit? A nuk ishte kjo lloji më i keq i “universalizmit” në krahasim me atë që kalvinistët na atribuojnë ne që besojnë që Krishti vdiq për të gjithë?

Kishte të paktën një përjashtim ndaj këtij universalizmi që megjithëkëtë vështirë se e ndryshon pamjen. Një njeriu të shthurur e të famshëm me emrin Berthelier i ishte ndaluar nga Konsistori i Kishës të merrte pjesë në Darkën e Zotit. Më 1533, bashkë me të tjerët që ishin të një bindjeje me të, u përpoq të bënte një gjë të tillë dhe nuk u pranua nga Kalvini [12]. Kjo nxiti kryengritjen e fundit kundër Kalvinit (u shtyp ashpër nëpërmjet forcës me ekzekutime) gjë të cilës i jemi referuar më parë.

Pyetje që kërkojnë përgjigje

Të zgjedhurit e kalvinizmit, të zgjedhur nga Perëndia për shpëtim, duhet deri diku të shtyhen të besojnë ungjillin pavarësisht nga dëshira e tyre natyrore dhe paaftësia e pretenduar. Ungjilli i hirit të Perëndisë, i cili me sa duket i ofrohet kujto që beson, duhet të imponohet – por ky “hir” është vetëm për ata të cilët ka zgjedhur Perëndia. Ashtu siç shpjegon Uajti, kjo është arsyeja se pse hiri i papërballueshëm është një domosdoshmëri absolute:

Njeriu i parilindur është plotësisht i paaftë të kuptojë faktet e ungjillit; ai është thjesht i paaftë, për shkak të prishjes dhe armiqësisë së tij, për t’iu nënshtruar ungjillit… [13].

Ky është një sulm i tmerrshëm ndaj ungjillit, duke e bërë të pafuqishëm atë që Pali pohon se është “fuqia e Perëndisë për shpëtimin” (Romakëve 1:16)! “Pozicioni i reformuar” pa mbështetje të qartë nga Bibla, duhet të nxirret nga fakti se njeriu është “i vdekur në mëkat” [14] – duke ua ngarkuar në mënyrë të gabuar (ashtu siç kemi parë tashmë) simptomat e vdekjes fizike vdekjes frymërore.

Personi kur ka rilindur në mënyrë sovrane është gjoja i aftë, nën ndikimin e hirit të papërballueshëm, të besojë ungjillin dhe më pas t’i shërbejë Krishtit nga zemra. Megjithatë hiri dukshëm nuk imponohet në mënyrë të papërballueshme ndaj të zgjedhurve kur rilindin, meqë ata nuk sillen gjithmonë ashtu siç duhet, aq më pak të jenë të përsosur. Por Shkrimi përshkruan në mënyrë shumë të qartë jetën e ngjashme me atë të Krishtit që besimtarët duhet të jetojnë:

Prandaj nëse dikush është në Krishtin, ai është një krijesë e re; gjërat e vjetra kanë shkuar; ja, të gjitha gjërat u bënë të reja. Krishti rron në mua… Ne në fakt jemi vepra e tij, e krijuar në Krishtin Jezus për veprat e mira që Perëndia përgatiti që më parë, që ne të ecim në to. Sepse Perëndia është ai që vepron në ju vullnetin dhe veprimtarinë, sipas pëlqimit të tij… Kushdo që praktikon drejtësinë ka lindur prej tij… Kush qëndron në të nuk mëkaton… ai që është në ju është më i madh se ai që është në botë… (2 Korintasve 5:17; Galatasve 2:20; Efesianëve 2:10; Filipianëve 2:13; 1 Gjonit 2:29; 3:6; 4:4).

Kalvinisti nuk mund të tregojë asnjë pjesë në Bibël që të pohojë qartë se hiri është i papërballueshëm apo se Perëndia e imponon ndaj të zgjedhurve të cilët ndryshe nuk do të besonin ungjillin. Megjithatë shumë pjesë, si ato më sipër, pohojnë qartë se Perëndia ka si qëllim ngjashmërinë e Krishtit për ata që janë rilindur. Atëherë, pse të krishterët nuk kryejnë në mënyrë të përsosur “veprat e mira që Perëndia përgatiti që më parë” për ta (Efesianëve 2:10)?

Nëse Perëndia imponon në mënyrë të papërballueshme hirin e Tij ndaj “të shthururve plotësisht” për t’i rilindur, pse nuk e imponon atë te të rilindurit për përsosuri në jetesën e krishterë? Nuk ka përgjigje biblike ndaj kësaj pyetje nëse mohojmë vullnetin e lirë dhe pranojmë teorinë e hirit të papërballueshëm.

Pali madje jep shembullin e një të krishteri të vërtetë, me siguri njërin prej të zgjedhurve, i cili nuk ka as edhe një vepër të mirë si provë se i përket Krishtit. Megjithatë “ai vetë do të shpëtohet” (1 Korintasve 3:12-15). Si mund të shkelë plotësisht sovraniteti i Perëndisë përgjegjësinë dhe zgjedhjen morale njerëzore, ashtu siç ngul këmbë kalvinisti, deri në atë pikë sa njeriu nuk ka asnjë zgjedhje kur kemi të bëjmë me shpëtimin – dhe megjithëkëtë të zgjedhurit janë të aftë t’i bëjnë ballë hirit të Perëndisë dhe vullnetit të Tij dhe kështu dështojnë shpesh të bëjnë veprat e mira që Perëndia i ka caktuar për ta?

Nëse të zgjedhurit, duke u bërë frymërisht të gjallë me anë të rilindjes sovrane, por që nuk i binden në mënyrë të përsosur Perëndisë, pse mosbesimi dhe rebelimi barazohet nga kalvinizmi me shthurjen e plotë dhe vdekjen frymërore?

Nëse sovraniteti i Perëndisë nuk asgjëson për të zgjedhurit përgjegjësinë morale për të bërë zgjedhje, pse të mos lejojë sovraniteti i Tij një zgjedhje të vërtetë nga ana e të pashpëtuarit për të pranuar apo refuzuar ungjillin? Nëse mosbindja ndaj vullnetit të Perëndisë nga të zgjedhurit nuk përbën ndonjë kërcënim për sovranitetin e Perëndisë, pse refuzimi ndaj ungjillit nga disa të pashpëtuar përbën një kërcënim të tillë?

Dhe a nuk do të quhej aspak hir imponimi i papërballueshëm i hirit? Disa nga këto pyetje do të trajtohen në kapitullin që vijon.