ÇFARË DASHURIE ËSHTË KJO?
ZGJEDHJA E PAKUSHTËZUAR – një shprehje tjetër kjo që nuk haset në Bibël – “rrjedh domosdoshmërisht nga shthurja totale {{1}}. Kjo doktrinë shpallet se është thelbi i kalvinizmit. Herman Hanko shkruan: “Asnjeri nuk mund të pohojë se është ose kalvinist ose i reformuar pa një zotim të qëndrueshëm dhe të fortë ndaj kësaj të vërtete të çmuar”{{2}}. Sprouli, edhe pse një kalvinist i patundur, ka frikë se termi “mund të jetë çorientues dhe tejet i keqpërdorur”{{3}}.
Kanunet e Dortit e shpjeguan këtë dogmë si “qëllimi i pandryshueshëm i Perëndisë, përmes të cilit, para themelimit të botës, ai përmes hirit, sipas pëlqimit të tij të mirë sovran, ka zgjedhur, nga tërë raca njerëzore […] njëfarë numri personash për shpengim në Krishtin…”{{4}}. Zgjedhja e pakushtëzuar është fortifikimi i pikëpamjes së skajshme të kalvinizmi rreth sovranitetit, gjë e cila nuk i lejon njeriut liri zgjedhjeje apo veprimi as edhe të mëkatojë. Duke qenë kështu, nëse dikush duhet të shpëtohet, Perëndia duhet të zgjedhë për të. Nga zgjedhja e pakushtëzuar, atëherë, rrjedh, paracaktimi për shpëtim.
Se pse u zgjodhën kaq pak nga Perëndia i cili “është dashuri” (1 Gjonit: 4:8) dhe të tjerët u dënuan është, ashtu siç tashmë e kemi parë, një problem i madh që edhe vetë Kalvini e ka pranuar. Megjithatë në tërë veprën e tij Parimet ai nuk paraqet ndonjë shpjegim të kënaqshëm. “Kjo është një çështje për të cilën nuk kam përgjigje”, pranoi një prej kritikëve më të patundur ndaj një boce të hershme të këtij libri. Kalvini, i paaftë për të gjetur një vend për dashurinë e Perëndisë në teorinë e paracaktimit që rrjedh nga zgjedhja e pakushtëzuar, u kundërpërgjigjet me sarkazma kritikëve të tij në mënyrën e tij të zakontë, ndërsa mbrohet nën autoritetin e Agustinit:
Pranoj se njerëz profanë e përdorin temën e paracaktimit për t’u grindur, për t’u ankuar, për të hungëritur apo për të tallur. Edhe sikur zemërimi i tyre të na frikësojë, do të jetë e nevojshme të mos i zbulojmë të gjitha pikat kryesore të besimit, sepse ata dhe shokët e tyre vështirë se lënë ndonjë prej tyre pa e sulmuar me blasfemi….
E vërteta e Perëndisë është shumë e fuqishme, si këtu ashtu edhe gjetiu, për të frikësuar shpifjet e të pabesëve, ashtu siç pohon fuqishëm Agustini…. Agustini nuk fsheh që […] është paditur shpesh se e ka predikuar doktrinën e paracaktimit lirshëm, por, ashtu siç ishte e lehtë që ai të bënte një gjë të tillë, ai e refuzon së tepërmi këtë padi….
Paracaktimi përmes të cilit Perëndia i pranon disa për shpresën e jetës dhe i shpall të tjerët për vdekje të përjetshme […] ka ankesa të mëdha, sidomos nga ata që e bëjnë parashikimin shkakun e tij{{5}}.
Kalvini nuk paraqet ndonjë provë biblike a të arsyeshme për teorinë e tij (agustiniane). Ai tall me stil tipik ato që i quan “shpifjet e të pabesëve” sikur cilido që nuk pajtohet me të dhe Agustinin është domosdoshmërisht i pabesë. I tillë do të ishte qëndrimi i tij ndaj shumë vetëve sot, të cilët, duke rrëfyer një pozitë më të zbutur, e quajnë veten kalvinistë me katër apo tre pika. Palmeri, po aq i papërkulshëm sa vetë Kalvini, pohon:
Fjala e parë që sugjeron kalvinizmi ndaj shumicës së njerëzve është paracaktimi; dhe nëse ata kanë sadopak njohuri teologjike, katër pikat e tjera rrjedhin…. Pesë pikat e kalvinizmit lidhen të gjitha së bashku. Ai që pranon një prej tyre do të pranojë të tjerat. Zgjedhja e pakushtëzuar rrjedh domosdoshmërisht nga shthurja totale{{6}}.
Shumë të tjerë pranojnë:
Nëse mohohet çdonjëra prej pesë pikave të kalvinizmit, trashëgimia e reformuar humb plotësisht…. E vërteta e zgjedhjes së pakushtëzuar qëndron në themel të të gjitha atyre [pesë pikave]. Kjo e vërtetë është gur prove për besimin e reformuar. Është thelbi dhe bërthama e ungjillit{{7}}.
Nëse ungjilli është fuqia e Perëndisë për shpëtimin e kujtdo që beson në të (Romakëve 1:16) dhe nëse pesë pikat e kalvinizmit përbëjnë thelbin e ungjillit, jokalvinistët nuk mund të shpëtohen. Ndërsa shumë kalvinistë do të mohonin një përfundim të tillë, rrjedh logjikisht nga shumë pohime që tashmë kemi cituar nga drejtuesit e tij se kalvinizmi është ungjilli dhe krishterimi i vërtetë.
Zgjedhja e pakushtëzuar: Thelbi i kalvinizmit
Termi “zgjedhje e pakushtëzuar” është zgjedhur nga kalvinistët sepse supozohet se përcjell domethënien se “shpëtimi është i Zotit dhe jo i njeriut”. Spërxhëni pohon: “Tërë teologjia e vërtetë përmblidhet në këto dy fjali të shkurtra: Shpëtimi është i tëri për shkak të hirit të Perëndisë. Dënimi është i tëri për shkak të vullnetit të njeriut”{{8}}. Megjithatë ka një pështjellim midis (1) shpëtimit, i cili mund të kryhet vetëm përmes flijimit të Krishtit për mëkatet tona dhe (2) pranimit tonë të tij, të cilin Bibla e pohon qartë si kusht: “Të gjithë atyre që e pranuan, ai u dha pushtetin të bëhen bij të Perëndisë” (Gjoni 1:12). Megjithatë, kalvinistët ngulin këmbë në përpjekje çorientuese për të mbrojtur pikëpamjen e tyre ekstreme të sovranitetit të Perëndisë, se shpëtimi nuk mund të kushtëzohet nga ndonjë veprim apo besim nga ana e njeriut. Xhorxh L. Brysoni pohon me të drejtë:
Zgjedhja kalviniste i thotë të zgjedhurit jo të rilindur: “Mos u shqetëso, shthurja jote nuk përbën pengesë për shpëtim” dhe të pazgjedhurit: “Më vjen keq, ti nuk je paracaktuar për shpëtim, por [për] dënim”{{9}}.
- C. Sprouli shkruan: “Termi zgjedhje i referohet veçanërisht njërit aspekt të paracaktimit hyjnor. Zgjedhja e Perëndisë e disa individëve për t’u shpëtuar”{{10}}. Sprouli vazhdon: “Pikëpamja e reformuar mëson se Perëndia ndërhyn pozitivisht ose aktivisht në jetën e të zgjedhurve për të siguruar shpëtimin e tyre”{{11}}.
Pranimi apo refuzimi i Krishtit nga njeriu nuk luan asnjë rol: “Duke e bërë zgjedhjen të kushtëzuar ndaj diçkaje që bën njeriu, edhe pse ajo që bën është thjesht të pendohet dhe të besojë ungjillin, hiri i Perëndisë komprometohet seriozisht”{{12}}. Se si mund të komprometojë pranimi i hirit të Perëndisë nëpërmjet besimit atë hir nuk shpjegohet, as nuk mund të shpjegohet. Pali pohon se hiri i Perëndisë merret vetëm me anë të besimit (Efesianëve 2:8). Por kalvinizmi e refuzon besimin si thelbësor për rilindjen dhe si rrjedhim për shpëtimin.
Kalvinisti ngul këmbë se Perëndia duhet “të ndërhyjë” në mënyrë sovrane për të “rilindur” të zgjedhurit pa patur ata besim në Krishtin apo pa kuptuar ungjillin. Në të vërtetë, “besimi” shpallet se është një “vepër”. “Të refuzosh zgjedhjen [kalviniste] do të thotë të refuzosh shpëtimin me anë të hirit dhe të nxitësh shpëtimin me anë të veprave”{{13}}. Kështu, sipas pikëpamjes së gabuar se besimi është një vepër, vetë besimi që Perëndia kërkon mohohet si mjeti nëpërmjet të cilit merret nga njeriu hiri i Perëndisë!
Megjithatë, në Bibël besimi dhe veprat ballafaqohen si të kundërta. “Ju në fakt, jeni të shpëtuar me anë të hirit, nëpërmjet besimit […] jo nga veprat” (Efesianëve 2:8, 9); “Ndërsa atij që nuk vepron, por beson…” (Romakëve 4:5). Për të mbështetur kalvinizmin, Bibla duhet të kundërshtohet në shumë vende.
Pikëpamja jobiblike kalviniste e sovranitetit PËRSËRI
Zgjedhja e pakushtëzuar kërkohet nga pikëpamja e shtrembëruar e sovranitetit të Perëndisë, të cilin e kemi trajtuar më parë dhe që mbështetet tërë kalvinizmin: që çdo mendim, fjalë dhe vepër është dekretuar nga Perëndia – duke përfshirë mëkatin. Tashmë kemi treguar se kjo perspektivë është e paarsyeshme dhe jobiblike, por për kalvinistin është një themel i madh i besimit të tij: “Theksi i plotë rreth sovranitetit të lartë të Perëndisë Jehova është e vërteta dhe bukuria e kalvinizmit”{{14}}. Një shkrimtar tjetër shton: “Vetëm kalvinisti […] e pranon sovranitetin absolut të Perëndisë”{{15}}.
Përkundrazi, tërë të krishterët besojnë se Perëndia është absolutisht sovran, por shumë pranojnë se sovraniteti nuk është i papajtueshëm me lirinë e zgjedhjes. Perëndia nuk është më pak sovran për shkak se Satani dhe njerëzimi janë rebeluar dhe nuk i binden atij vazhdimisht.
Palmeri pohon pa asnjë ndjenjë të dukshme mospajtimi se “Perëndia […] ka paracaktuar […] edhe mëkatin”{{16}}. Në fakt, mëkati është rebelim kundër Perëndisë, kështu që vështirë se mund të dëshirohet prej Tij. Megjithëkëtë, ashtu si Palmeri, Gordon H. Klarku ngul këmbë se:
…çdo ngjarje është paracaktuar sepse Perëndia është i gjithëdijshëm…. Për çdo gjë Perëndia thotë: “Kështu duhet të jetë…”. A nuk duhet të ulin kokën me turp tani ata që thonë se Perëndia nuk i paracakton veprimet e këqija?{{17}}
Klarku, Palmeri, Pinku, e të tjerë, thjesht po përsëritin Kalvinin, i cili tha se Perëndia “i parashikon gjërat që do të ndodhin, thjesht ngaqë i ka dekretuar se duhet të ndodhin ashtu…”. Atëherë, si mund të mohojnë kalvinistët sot se kalvinizmi mëson se Perëndia e shkakton mëkatin? Ashtu siç e kemi vënë re, Kalvini vazhdon të arsyetojë se është “e kotë të diskutosh rreth parashikimit, ndërsa është e qartë se tërë ngjarjet ndodhin me anë të caktimit të tij [Perëndisë] hyjnor”{{18}}. Shumë kalvinistë, duke ndjekur drejtuesin e tyre, argumentojnë: “Nëse një ngjarje e vetme mund të ndodhë jashtë sovranitetit të Perëndisë, atëherë Ai nuk është plotësisht sovran dhe ne nuk mund të jemi të sigurt nëse do të përmbushet plani i Tij për kohërat”{{19}}.
Kjo teori, ashtu siç e kemi parë, nuk mund të gjendet në Bibël, duke mos qenë as e arsyeshme. Çlirimi nga kjo pikëpamje e rreme vjen thjesht duke pranuar se ka një ndryshim të gjerë midis asaj që dekreton Perëndia dhe asaj që lejon, midis asaj që dëshiron Perëndia dhe asaj që bëjnë krijesat e tij në mosbindje ndaj vullnetit të Tij dhe refuzimit të dashurisë së Tij. Xhon R. Krosi (John R. Cross), i cili prodhoi filmin e spikatur të [organizatës] Misioni i Fiseve të Reja (New Tribes Mission), Të çliruar nga fuqia e errësirës , e ka thënë bukur:
Nga kapitulli i tretë i Zanafillës e më pas Shkrimi i bën thirrje “vullnetit të lirë”. Tërë vëllimi flet për zgjedhjet dhe pasojat që rrjedhin. Perëndia e pa të arsyeshme të shkruante një libër të tërë rreth zgjedhjeve, Librin e Urtësisë (Fjalët e Urta). Duke patur një vullnet të lirë merr kuptim dashuria e lirë të Perëndisë….
Imagjino të takosh dikë i cili/e cila […] tregon dashuri të vërtetë për ty – duke dalë nga rruga e tij/saj për të bërë gjëra të veçanta për ty […] duke të thënë se të do. Më pas zbulon se ai/ajo nuk kishte zgjedhje tjetër – ai/ajo ishte programuar “të ishte i/e dashur” […] pra, do të ishte një zhgënjim i tmerrshëm. Gjithçka do të të dukej shumë artificiale, shumë e pakuptim, shumë bosh. Dhe vërtet kështu do të ishte.
Njeriut iu dha një zgjedhje…. Duke patur këtë zgjedhje njeriu përkufizohet si qenie njerëzore: të hash apo të mos hash, të bindesh apo të mos bindesh, të duash apo të mos duash. Njeriu nuk ishte robot. Njeriu ishte në gjendje të donte me anë të zgjedhjes së tij të lirë (pa të cilën dashuria nuk është dashuri){{20}}.
A e bën Perëndia njeriun të mëkatojë?
Është e vërtetë që Perëndia, duke qenë i gjithëdijshëm, i di të gjitha para se të ndodhin dhe, për këtë arsye, asgjë nuk mund të ndodhë pa dijeninë e Tij. Megjithatë, që Perëndia i gjithëdijshëm të dijë gjithçka është qartësisht jo e domosdoshme që Ai duhet të dekretojë dhe shkaktojë gjithçka. Megjithatë Kalvini, duke e kufizuar paranjohjen, nguli këmbë se Perëndia njeh vetëm atë që ka dekretuar; prandaj, që Perëndia të dijë gjithçka, Ai duhet të jetë shkaku i gjithçkaje, duke përfshirë çdo të keqe. Atëherë rrjedh doktrina e zgjedhjes së pakushtëzuar: se ashtu si e keqja është vepër e Perëndisë, po kështu edhe zgjedhja duhet të jetë krejtësisht nga Perëndia, madje pa besim nga ana e njeriut. Pinku rrëfen me gatishmëri përfundimin logjik drejt të cilit të çon përfundimisht pikëpamja e kalvinizmit rreth sovranitetit dhe gjithëdijes:
…të mohosh paranjohjen e Perëndisë do të thotë të mohosh gjithëdijen e Tij…. Por duhet të shkojmë më tutje: syri i Tij i gjithëdijshëm […] jo vetëm […] pa Adamin që hëngri nga fruti i ndaluar, por Ai dekretoi që më parë se ai duhet të bënte një gjë të tillë (theksimi në origjinal){{21}}.
Përkundrazi, tashmë kemi parë se Perëndia, duke qenë i ndarë nga gjithësia kohë-hapësirë-lëndë që krijoi, e vëzhgon atë jashtë kohe; kështu paranjohja e Tij e së ardhmes e lë njeriun të lirë të zgjedhë. Për Perëndinë nuk ka kohë. E shkuara, e tashmja dhe e ardhmja kanë kuptim vetëm për njeriun si pjesë e ekzistencës së tij të përkohshme në këtë gjithësi fizike.
Njohja e Perëndisë e asaj që për Të është një e tashme e përjetshme nuk do të ketë efekt ndaj asaj që për njeriun është akoma e ardhme. Vetë Kalvini e pranonte këtë pikëpamje pa kuptuar ndikimin e saj shkatërrimtar ndaj mohimit të tij të aftësisë së njeriut për të bërë zgjedhje të vërteta:
Kur i japim Perëndisë atributin e parashikimit, nënkuptojmë […] se për njohjen e tij nuk ka të shkuar apo të ardhme, por të gjitha gjërat janë të tashme dhe me të vërtetë aq të tashme saqë […] ai i shikon dhe sodit ato sikur janë tani nën kontrollin e tij të menjëhershëm{{22}}.
A janë “tundimi” dhe “sprovimi” terma pa domethënie?
Kalvinizmi arsyeton se Perëndia, duke paracaktuar nga përjetësia e largët se Adami dhe Eva do të hanin nga pema e njohjes, i ndalon ata të hanë prej saj në mënyrë që t’i ndëshkojë që kanë bërë atë që Ai ka paracaktuar dhe shkaktuar të bënin! Atëherë, me anë të zgjedhjes së pakushtëzuar, Ai shpëton një numër të zgjedhur të pasardhësve të tyre për të treguar hirin e Tij. Ky skenar i tmerrshëm është në kundërshtim me vetë karakterin e një Perëndie të shenjtë e të drejtë, i cili “nuk mund të tundohet për të keqen, dhe ai vetë nuk tundon asnjeri” (Jakobi 1:13). Perëndia jo vetëm që nuk e shkakton mëkatin, por Perëndia as nuk e tundon njeriun të mëkatojë, ashtu siç tashmë e kemi parë.
Kemi vënë re se fjala hebraike e përkthyer “tundoj” është nacah. Ajo do të thotë të sprovosh apo të provosh dhe jo të nxitësh për mëkat. Kur Perëndia i kërkoi Abrahamit të flijonte Isakun, Ai nuk po e nxiste Abrahamin të kryente vrasje, por po sprovonte besimin dhe bindjen e Abrahamit. Të sugjerosh se çdo mendim, fjalë dhe vepër e Abrahamit tashmë ishte paracaktuar nga Perëndia, e bën të kotë çdo lloj “sprove” të besimit të Abrahamit. E njëjta gjë do të jetë e vërtetë për qindra rastet kur Perëndia vuri në provë besimin dhe bindjen e personave dhe kombeve në Bibël.
Pjetri pohon se “sprova e besimit tuaj […] është shumë më e çmuar nga ari” (1 Pjetrit 1:7). Si mund të flasë ai për “besimin tuaj” nëse besimi është krejtësisht i Perëndisë? Dhe si mund të ketë ndonjë “sprovë” të kuptim nëse njeriu nuk ka vullnet dhe gjithçka është paracaktuar nga Perëndia që nga përjetësia e largët?
Perëndia i dha Adamit dhe Evës urdhrin më të lehtë të mundshëm. Duhen të kenë qenë qindra, për të mos thënë mijëra, pemë në kopsht që kishin fruta të shijshëm të llojeve nga më të ndryshmet. Ata mund të hanin nga çdonjëra prej tyre ose – përveç njërës: “Ha bile lirisht nga çdo pemë e kopshtit; por mos ha nga pema e njohjes të së mirës dhe të së keqes, sepse ditën që do të hash prej saj ke për të vdekur me siguri” (Zanafilla 2:16, 17). Ky urdhër ishte një sprovë e nevojshme bindjeje dhe dashurie për Krijuesin e tyre.
Perëndia po sprovonte, jo tundonte, krijesat e Tij. Por i tërë ky koncept i paralajmërimit të njeriut për të mos e tunduar Perëndinë dhe Perëndia që sprovon bindjen dhe besimin e njeriut, që zë shumë faqe të Shkrimit, është i kotë nëse gjithçka është paracaktuar nga përjetësia nga Perëndia. Kjo doktrinë i bën objekt talljeje tërë lutjet e Perëndisë përmes profetëve të Tij që njeriu të pendohet dhe e bën vetë ungjillin të tepruar. Pse duhet t’u lutet, t’i paralajmërojë apo t’u predikojë atyre përgjigjja e të cilëve është paracaktuar nga përjetësia e largët?
I paaftë dhe i paracaktuar, megjithatë përgjegjës?
Sipas “T”-së së TULIP-it, njeriu është i paaftë t’i përgjigjet Perëndisë në ndonjë mënyrë përveç rebelimit. Ai është i lirë të shkojë pas mëkatit dhe të refuzojë ungjillin, por ngaqë është plotësisht i paaftë të kërkojë apo t’i pëlqejë Perëndisë me anë të përkufizimit kalvinist, ai nuk mund të besojë ungjillin apo të ketë besim në Perëndinë. Ai mund t’i përgjigjet Perëndisë vetëm me mosbesim dhe mosbindje. Palmeri pohon se “jo i krishteri është armik i Perëndisë […] ai nuk është as i aftë të kuptojë të mirën”{{23}}. Uajti thotë se ai mund ta kuptojë, por jo ta përvetësojë.
Sipas tyre, me anë të dekretit të Tij hyjnor Perëndia ka paracaktuar mendimet, fjalët dhe veprat e njeriut, duke përfshirë mizoritë më të neveritshme të kryera nga kriminelët më të këqij të botës. Rebelimi i njeriut është vetëm zbatimi i asaj që Perëndia ka paracaktuar që do të bëjë dhe duhet të bëjë njeriu – kështu njeriu nuk është një rebel, por një kukull.
Si mund të ndëshkohet si rebelim mëkatar kundër vullnetit të Perëndisë ajo të cilën Perëndia e ka paracaktuar dhe shkaktuar që njeriu të bëjë? Si mund të quhet mosbindje kryerja e asaj që Perëndia ka dëshiruar? Si mund të ankohet Perëndia kur njeriu bën atë që Ai i ka paracaktuar të bëjë? Dhe si mund të ndëshkohet atëherë njeriu me të drejtë se ka bërë atë që nuk kishte aftësi të mos e bënte?
Një doktrinë e tillë e diskrediton Perëndinë e dashurisë dhe të drejtësisë, i cili i zbulon vetveten njerëzimit në Bibël. Xhon Uesli, në mbrojtje të karakterit të Perëndisë së vërtetë, argumenton në mënyrë të arsyeshme dhe biblike:
Ai [Perëndia] nuk do të ndëshkojë askënd për diçka që ai nuk mund ta shmangte dot; as për mungesë të diçkaje të cilën ai nuk mund ta bënte dot. Çdo ndëshkim supozon se shkelësi mund të kishte shmangur shkeljen për të cilën ndëshkohet. Përndryshe, të ndëshkosh atë do të ishte dukshëm e padrejtë dhe e papajtueshme me karakterin e Perëndisë…{{24}}.
Çuditërisht, kalvinistët nuk shohin as padrejtësi, as kontradiktë në paracaktimin nga Perëndia të mëkatit të njeriut dhe ndëshkimin e tij për atë që nuk mund të shmangte së bëri. Kjo pikëpamje ekstreme e sovranitetit dhe paracaktimit i vihet shpëtimit me anë të doktrinës së zgjedhjes së pakushtëzuar. Edhe pse Bibla shpall qartë dhe vazhdimisht se besimi është kushti për shpëtim (“beso […] dhe do të shpëtohesh […] ai që beson nuk do të dënohet” etj.), zgjedhja e pakushtëzuar e kalvinizmit nuk lejon as besimin për shpëtim. Perëndia thjesht vendos të shpëtojë disa, të quajtur “të zgjedhurit”, i rilind në mënyrë sovrane dhe vetëm më pas u jep atyre besimin për të besuar në Krishtin dhe i dënon të tjerët me anë të dekretit të Tij hyjnor. Dhe supozohet se Perëndia i ka paracaktuar të gjitha këto para se të sillte të dënuarit dhe të mallkuarit në ekzistencë.
Megjithatë, Shkrimi dhe ndërgjegjja vënë mbi njeriun përgjegjësinë për të shpëtuar këdo që të jetë e mundur. Por kalvinisti ngul këmbë se i sjell lavdi Perëndisë që Ai të shpëtojë vetëm një grup të kufizuar “të zgjedhurish”. Xhon MekArturi i quan të zgjedhurit “të zgjedhur nga Perëndia për shpëtim…”{{25}}. Që Ai zgjedh të dënojë pjesën tjetër thuhet se tregon se sa e mrekullueshme ishte që shpëtoi të paktën disa, duke i bërë kështu të zgjedhurit të jenë tej mase mirënjohës. Kalvinisti përpiqet t’i largohet pyetjes se pse Perëndia, i cili është dashuri, shpëton kaq pak duke thënë se habia e vërtetë është që Perëndia të shpëtojë qoftë edhe një – e cila nuk është fare përgjigje.
Sipas kësaj doktrine, nëse dikush duhet të shpëtohet Perëndia duhet, përmes hirit të papërballueshëm (të cilin do ta trajtojmë më vonë), të kryejë në mënyrë sovrane brenda mëkatarit një përgjigje shpëtuese ndaj ofertës së shpëtimit. Klarku pranon: “Dy tezat më të papranueshme për arminianët janë që Perëndia është shkaku i mëkatit dhe se Ai është shkaku i shpëtimit…”{{26}}. Duke iu referuar shpalljes së kësaj doktrine në Sinodin e Dortit, mbreti Xhejms i Anglisë (i cili na mundësoi versionin e mbretit Xhejms të Biblës), edhe pse nuk ishte arminian dhe zor një “shenjtor”, shprehu neverinë e tij:
Kjo doktrinë është kaq e tmerrshme, saqë jam i bindur, nëse do të kishte ndonjë këshill frymërash të papastër të mbledhur në ferr dhe princi i tyre djalli [të merrte] mendimin e tyre rreth mjeteve më të përshtatshme të nxitjes së urrejtjes së njerëzve ndaj Perëndisë Krijuesit të tyre; asgjë tjetër nuk mund të shpikej nga ata që të ishte më e efektshme për këtë qëllim apo që të sillte një fyerje më të madhe ndaj dashurisë së Perëndisë për njerëzimin sesa ai dekret i turpshëm i Sinodit të fundit..{{27}}.
Një ripërkufizim i shtrembëruar dhe i cenueshëm i fjalëve
Kush mund të diskutojë dënimin e mbretit? Megjithëkëtë, bëhen përpjekje për të mbledhur mbështetje biblike duke ripërkufizuar disa fjalë e shprehje si “botë”, “kushdo”, “çdo”, “të gjithë” dhe madje “mëkatarë” për të nënkuptuar vetëm të zgjedhurit. Për shembull, pohimi i Palit se “Krishti Jezus erdhi në botë për të shpëtuar mëkatarët, ndër të cilët unë jam i pari” (1 Timoteut 1:15) duket në pamje të parë të nënkuptojë se dëshira e Tij ishte që të gjithë mëkatarët të shpëtohen. Ky kuptim, sigurisht, do të përgënjeshtronte kalvinizmin. Prandaj, fjala “mëkatarët” ripërkufizohet se nënkupton vetëm “të zgjedhurit midis mëkatarëve”.
Megjithatë, nuk kemi asnjë pjesë në Bibël që të sugjerojë se fjala “mëkatarë” nënkupton vërtet të zgjedhurit. Fjalët “mëkatar” dhe “mëkatarë” hasen afërsisht shtatëdhjetë herë në Bibël: “Njerëzit e Sodomës ishin shumë të korruptuar dhe mëkatarë ndaj Zotit” (Zanafilla 13:13); “Pasuria e mëkatarit vihet mënjanë për të drejtin” (Fjalët e Urta 13:22); “Ja, Biri i njeriut po dorëzohet në duart e mëkatarëve” (Marku 14:41); “Edhe mëkatarët i duan ata që i duan” (Lluka 6:32); “Ne e dimë se ai njeri është mëkatar” (Gjoni 9:24); “Ne e dimë se Perëndia nuk i dëgjon mëkatarët” (Gjoni 9:31); “Ligji nuk është vënë për të drejtin, po […] për të paperëndishmit dhe mëkatarët” (1 Timoteut 1:9); “Kurse ai [Krishti][…] është i shenjtë, i pafaj, i papërlyer, i ndarë nga mëkatarët” (Hebrenjve 7:24-26) etj. Nuk ka as edhe një vend në Bibël ku fjala “mëkatarë” të mund interpretohet si “të zgjedhurit”.
Megjithatë, kur flitet për shpëtimin e mëkatarëve, apo për dashurinë e Perëndisë për mëkatarët, atëherë kalvinisti ngul këmbë se fjala “mëkatarë” do të thotë të zgjedhurit, si në rastin e pohimeve të mëposhtme: “Sepse unë nuk erdha për të thirrur të drejtët, por mëkatarët në pendim” (Mateu 9:13); Lluka 7:34); “Ky i pranon mëkatarët” (Lluka 15:2); “Kur ende ishim mëkatarë, Krishti vdiq për ne” (Romakëve 5:8) dhe kështu me radhë. Ripërkufizime të tilla kërkohen në tërë Shkrimin për të mbështetur kalvinizmin.
Gjatë gjithë Dhiatës së Re e njëjta fjalë greke përdoret gjithmonë për fjalën “mëkatarë”. Kështu nuk mund të lejojmë askënd që t’i japë një domethënie tjetër në disa raste për të shpëtuar kalvinizmin. Është e qartë, pra, se kalvinizmi shembet nëse Bibla vërtet nënkupton që Krishti erdhi për të shpëtuar tërë mëkatarët pa dallim, dhe jo vetëm disa mëkatarë, pra, të zgjedhurit midis tyre.
Cilët janë të zgjedhurit dhe pse?
Bibla e përdor termin “të zgjedhur” në disa mënyra: për Izraelin, Krishtin, një zonjë, një kishë dhe engjëjt. Megjithatë, kjo fjalë nuk përdoret kurrë për të treguar se ka një grup të zgjedhur që vetëm ai është paracaktuar të shpëtohet. Kurrë. Ajrënsaidi pohon: “Askund në Bibël nuk janë paracaktuar ndonjëherë njerëzit që të shkojnë në ferr dhe askund nuk janë njerëzit paracaktuar thjesht që të shkojnë në qiell […] paracaktimi është gjithmonë për ndonjë vend të veçantë bekimi”{{28}}.
Kalvinizmi i përkufizon të zgjedhurit si të vetmin grup të përzgjedhur të cilin Perëndia e ka caktuar që nga përjetësia e largët për shpëtim. Gjithë të tjerët janë paracaktuar nga Perëndia për dënim të përjetshëm. Ungjilli mund t’u predikohet ditë e natë këtyre të fundit, megjithatë kot, sepse ata janë plotësisht të paaftë t’i besojnë atij. Supozohet se Perëndia nuk ka aspak dëshirë që t’i hapë sytë e tyre të verbër dhe t’u japë besimin për të besuar. Ai e bën këtë vetëm për të zgjedhurit (përmes zgjedhjes së pakushtëzuar), edhe pse mund ta bënte këtë për të gjithë. Megjithatë kjo doktrinë e neveritshme nuk mësohet kurrë në Bibël!
Kalvinistët “e moderuar” do të pohojnë se ne kemi përshkruar hiperkalvinizmin. Duke u përpjekur për të mohuar “dënimin” apo “paracaktimin e dyanshëm” (të cilin Kalvini e mësoi qartë), kalvinistët e moderuar do të thonë se Perëndia i la të pazgjedhurit thjesht në pasojat e drejta të mëkatit të tyre. I la në rrënimin e tyre ata që Ai mund t’i kishte shpëtuar apo i paracaktoi për atë fund – cili është ndryshimi? I ashtuquajturi “hiperkalvinist” pranon thjesht të vërtetën rreth kalvinizmit.
Ajo nga e cila përpiqen të largohen “kalvinistët e moderuar” nga “hiperkalvinistët” u mësua nga Kalvini dhe ka qenë pjesë e rrymës kryesore të kalvinizmit që nga fillimi. Rrëfimi Uestminster pohon: “Sipas dekretit të Perëndisë, për shfaqjen e lavdisë së Tij, disa njerëz dhe engjëj janë paracaktuar për jetë të përjetshme dhe të tjerët për vdekje të përjetshme”{{29}}. Megjithatë Kalvini, duke e mësuar këtë besim, pranon:
…shumë […] e shohin tepër të papërshtatshme se nga tërë njerëzimi disa duhet të paracaktohen për shpëtim dhe të tjerët për shkatërrim{{30}}.
E pranoj se dekreti është i frikshëm; dhe megjithatë është e pamundur të mohosh se Perëndia e paranjohu se cili do të ishte fundi i njeriut para se ta bënte atë dhe e paranjohu sepse kishte caktuar kështu me anë të dekretit të tij{{31}}.
Kalvini detyrohet të ruajë atë që ai pranon se është një dekret “i frikshëm”. Pse? Jo me anë të Shkrimit, por me anë të këmbënguljes së tij jobiblike se Perëndia mund të dijë që më parë vetëm atë që ai dekreton. Nga ky gabim rrjedh se, meqë Perëndia njeh gjithçka që do të ndodhë, Ai duhet të ketë dekretuar gjithçka që do të ndodhë – që nga rënia e Adamit e deri te rrënimi përfundimtar i miliarda njerëzve. Lavdi Perëndisë që Bibla thotë të kundërtën: që “Perëndia e deshi aq botën, sa dha Birin e tij të vetëmlindurin, që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetën e përjetshme” (Gjoni 3:16). Si fjala “botë” ashtu edhe “kushdo” duhet të ndryshohen në “të zgjedhurit” që kalvinizmi të qëndrojë.
Vërtet e koklavitur!
“Të zgjedhurit” e kalvinizmit janë të zgjedhur në mënyrë të pakushtëzuar (pra, pa ndonjëfarë besimi, kuptimi apo zgjedhjeje nga ana e tyre) për shpëtim thjesht sepse Perëndia vendosi, në misterin e vullnetit të Tij sovran, për asnjë arsye, që t’i shpëtojë ata dhe vetëm ata. Kalvinisti kundërshton kur themi: “për asnjë arsye”. Pohohet se Perëndisë nuk i duhet ndonjë arsye, se Atij thjesht i pëlqeu të bëjë një gjë të tillë ose se arsyeja është fshehur në misterin e vullnetit të Tij: “Ne nuk e dimë se në çfarë baza e mbështeti Perëndia zgjedhjen e Tij…”{{32}}.
Megjithatë, edhe Perëndia duhet të ketë një arsye për shpëtimin e disave dhe dënimin e të tjerëve. Përndryshe Ai do të vepronte në mënyrë të paarsyeshme dhe si rrjedhim në kundërshtim me Qenien e Tij. Në fakt, për zgjedhjen apo paracaktimin thuhet gjithmonë në Bibël se janë rezultat i paranjohjes së Perëndisë{{33}}. Ata që Ai i paranjohu se do të besonin Ai i paracaktoi për bekime të veçanta, të cilat i vendosi se do të shoqëronin shpëtimin nga ndëshkimi i mëkatit – “ato që Perëndia ka përgatitur për ata që e duan atë” (1 Korintasve 2:9).
Perëndia shpjegon vazhdimisht se përse është i ndarë njeriu nga Ai dhe se cila është zgjidhja dhe Ai i jep mundësinë njeriut ta diskutojë këtë çështje: “Ejani, pra, dhe të diskutojmë bashkë” (Isaia 1:18). Ai arsyeton me Izraelin, dërgon profetët e Tij për të paralajmëruar popullin e Tij të zgjedhur dhe shpjegon në mënyrë të përsëritur se përse, edhe pse me gjysmë zemër, i ndëshkon ata “për shkak të ligësisë së veprimeve të tua” (Ligji i Përtërirë 28:20); “kanë braktisur besëlidhjen e Zotit” (Ligji i Përtërirë 29:25); “Sepse këta kanë braktisur ligjin tim” (Jeremia 9:13) etj. Perëndia shpjegon se dha Birin e Tij të vdesë për mëkatet e botës për shkak të dashurisë së Tij të madhe për tërë njerëzimin: “Sepse Perëndia nuk e dërgoi Birin e vet në botë që ta dënojë botën, por që bota të shpëtohet me anë të tij” (Gjoni 3:17); “Dhe ne kemi parë dhe dëshmojmë se Ati ka dërguar Birin si Shpëtimtar të botës” (1 Gjonit 4:14).
Megjithatë Perëndia nuk shpall kurrë në Bibël një arsye për shpëtimin e një grupi të zgjedhurish dhe dënimin e tërë të tjerëve. Me siguri një doktrinë e tillë e rëndësishme do të shtjellohej qartë, në mbrojtje të karakterit të Perëndisë, megjithatë ajo as përmendet fare. Ne mund të dalim në përfundimin e vetëm se zgjedhja e pakushtëzuar nuk është gjë tjetër veç shpikje njerëzore.
Shkrimi dhe ndërgjegjja janë së bashku kundër saj
Në fakt, ndërgjegjja e dhënë nga Perëndia dhe Shkrimi thërrasin në protestë kundër kësaj doktrine. Perëndia është plotësisht “i paanshëm” (Jakobi 3:17), “nuk tregohet i anshëm” (Veprat e Apostujve 10:34) dhe tërë njerëzit janë njëlloj të barabartë para dënimit të Tij dhe njëlloj të padenjë për hirin e Tij. Kalvinistët pranojnë se “të zgjedhurit”, ashtu si tërë njerëzimi sipas pikëpamjes së tyre, ishin plotësisht të shthurur, në mënyrë të pashërueshme kundër Perëndisë dhe të paaftë për t’i besuar ungjillit, pa asnjë lavdërim ndaj tyre për hirin e Perëndisë në krahasim me “të pazgjedhurit”. Atëherë pse i zgjodhi ata për shpëtim dhe i dënoi të tjerët? Asnjë përgjigje nuk mund të gjendet si te Perëndia, ashtu dhe te njeriu, as në ndonjë pjesë të Shkrimit.
Nuk mund t’i shpëtojmë pyetjes së ankthshme: “Pse Perëndia i Kalvinit zgjodhi të shpëtonte kaq pak njerëz kur mund t’i shpëtonte të gjithë? Xhejms Uajti na informon pa mbrojtje: “Pse ngrihet një njeri për jetë të përjetshme dhe një tjetër lihet për shkatërrim të përjetshëm…? Kjo është ‘sipas qëllimi të mirë të vullnetit të Tij’”{{34}}. Pra, qenka mirësia e Perëndisë që e bën Atë të shpëtojë kaq pak njerëz dhe të dënojë aq shumë të tjerë! Ne mbetemi të shtangur me një koncept të tillë dhe ofendohemi në emër të Perëndisë tonë.
Biblikisht nuk diskutohet që Perëndia ka të drejtën të shpëtojë kë të dojë dhe askush nuk mund të ankohet. Ne të gjithë meritojmë ndëshkimin e përjetshëm që kërkon shenjtëria e Perëndisë kundër mëkatit. Por na thuhet në mënyrë të përsëritur se Perëndia është dashuri dhe se Ai është i mëshirshëm ndaj të gjithëve, saktësisht atë që do prisnim prej Tij duke patur parasysh urdhërimet e Tij ndaj nesh për të dashur të afërmit tanë si vetveten dhe t’u bëjmë të mirën të gjithëve. Me siguri ne nuk do të prisnim që “Ati i përdëllimeve dhe Perëndia i gjithë ngushëllimit” (2 Korintasve 1:3) t’i refuzonte mëshirën cilido që ka tepër nevojë për të – aq më pak të ndiejë kënaqësi duke vepruar kështu. Kalvini fshihet pas autoritetit të Agustinit për të justifikuar këtë kontradiktë, por përpjekjet dështojnë. Për shembull:
Tani […] ai [Perëndia] i organizon të gjitha gjërat sipas këshillës së tij sovrane, në mënyrë të tillë që individët lindin, të cilët janë dënuar që nga barku me vdekje të sigurt, dhe duhet ta lavdërojnë nëpërmjet shkatërrimit të tyre…. Nëse ke turbullim në mendje, mos refuzo të përkrahësh këshillën e Agustinit…{{35}}.
Ne pranojmë se faji është i përbashkët, por themi se Perëndia në mëshirën e Tij iu vjen në ndihmë disave. Le t’u vijë në ndihmë të gjithëve (thonë ata). Ne kundërshtojmë sepse është e drejtë për të të tregojë me anë të ndëshkimit se është një gjykatës i drejtë…. Këtu zbatohen në mënyrë më të admirueshme fjalët e Agustinit…. Meqenëse Perëndia sjell ndëshkimin e merituar ndaj atyre që i ka ndëshkuar dhe u jep hirin e pamerituar atyre që thërret, ai nuk ka se si të paditet…{{36}}.
Nuk do të ngurroj […] të pranoj me Agustinin se vullneti i Perëndisë është i domosdoshëm […] [dhe] se shkatërrimi pasues i paracaktimit është gjithashtu shumë i drejtë…. Njeriu i parë ra sepse Zoti e mendoi se ishte e udhës që ai duhej të binte […] sepse ai pa se lavdia e tij do të shfaqej në këtë mënyrë…{{37}}.
Çfarë “drejtësie” është kjo?
Perëndia nuk mbështetet te gjykimi për të treguar se është një gjykatës i drejtë. Ai është përsosurisht i drejtë dhe gjykimi i Tij bie mbi ata që e meritojnë dhe që e refuzojnë faljen e Tij përmes Krishtit – jo mbi një turmë të madhe të cilët Ai i ka paracaktuar për ndëshkim të përjetshëm sepse kështu i pëlqen dhe kështu merr lavdi! Besimi i Kalvinit dhe Agustinit fyen Perëndinë e Biblës.
Që Perëndia t’i diktojë njeriut “pashmangshmërinë e të mëkatuarit” dhe më pas ta dënojë se ka mëkatuar, nuk mund të quhet “i drejtë” nga asnjë manovër semantike. Megjithatë Kalvini mësoi dhe mbrojti pikërisht këtë [koncept]:
Të dënuarit [e paracaktuar për mallkim] do të justifikojnë mëkatet e tyre […] sepse një pashmangshmëri e kësaj natyre është vënë mbi ta sipas caktimit të Perëndisë. Prandaj ne mohojmë se ata mund të justifikohet në mënyrë të vlefshme […] çdo e keqe që ata mbajnë shkaktohet nga gjykimi më i drejtë i Perëndisë{{38}}.
Zemërngushtësia që Kalvini i atribuon Perëndisë është e tmerrshme. Me siguri, sikurse argumenton Uesli, të ndëshkosh për dështim të asaj që është e pamundur të bëhet apo për kryerjen e asaj që dikush nuk ka çfarë të bëjë tjetër, është e kundërta e drejtësisë. Nëse kjo nuk do ishte mjaft keq, që Perëndia do ta paracaktonte njeriun të mëkatojë që Ai të kishte dikë për ta gjykuar është e neveritshme edhe për të pabesët. Kjo fyen edhe ndërgjegjen që Perëndia i ka dhënë njerëzimit. Kalvini ia atribuon të keqen Perëndisë, më pas e quan të drejtë, sepse “gjithçka që ai [Perëndia] dëshiron duhet të quhet e drejtë”{{39}}.
Shkrimi na flet krejt të kundërtën – se Perëndia i urdhëron të gjithë njerëzit të pendohen, i lutet njerëzimit të bëjë një gjë të tillë, është gati të falë dhe u premton shpëtim të gjithë atyre që besojnë në Krishtin. Pjesët që vijojnë, në të cilat Perëndia i lutet njerëzimit për të pranuar shpëtimin që ofron në Krishtin, janë vetëm disa nga shumë pjesë të ngjashme të Shkrimit që hedhin poshtë zgjedhjen e pakushtëzuar të Kalvinizmit:
I pabesi le ta lërë rrugën e tij dhe njeriu i padrejtë mendimet e tij, dhe le të kthehet tek Zoti që të ketë dhembshuri për të, tek Perëndia ynë që fal bujarisht (Isaia 55:7); Do të më kërkoni dhe do të më gjeni, sepse do të më kërkoni me gjithë zemrën tuaj (Jeremia 29:13); Kushdo, pra, që i dëgjon këto fjalë të mia dhe i bën, do ta krahasoj me një njeri të mençur, që e ka ndërtuar shtëpinë e tij mbi shkëmb (Mateu 7:24); Ejani tek unë, o ju të gjithë të munduar dhe të rënduar, dhe unë do t’ju jap çlodhje (Mateu 11:28); Nëse dikush ka etje, le të vijë tek unë e të pijë (Gjoni 7:37); Dhe ai që ka etje, le të vijë; dhe ai që do, le të marrë si dhuratë ujin e jetës (Zbulesa 22:17).
Secili prej vargjeve të mësipërm përfshin shumë qartë dy fakte që refuzojnë zgjedhjen e pakushtëzuar:
1) Urdhri dhe ftesa është për të gjithë, jo vetëm për një grup të zgjedhur. Fjalët “i pabesi”, “njeriu i padrejtë”, “dikush” dhe “të gjithë” do të thonë në mënyrë të qartë atë që thonë dhe nuk mund të nënkuptojnë “të zgjedhurit”.
2) Ka kushte që duhen plotësuar. Kemi një urdhër dhe një ftesë që duhet të plotësojë disa kërkesa: “braktisja” e mëkatit dhe kërkimi i Perëndisë me tërë zemër, “të dëgjosh dhe të bësh” atë që urdhëron Krishti, “të shkosh” tek Ai dhe “të marrësh e të pish” ujin e jetës që jep Krishti.
Shmangia e çështjeve
Kalvini, në tërë diskutimin e tij rreth sovranitetit dhe drejtësisë së Perëndisë, nuk merr parasysh atributet e tjera të Perëndisë si dashurinë dhe mëshirën e Tij. Kalvini nuk shtjellon asnjëherë në veprën e tij “Parimet” (rreth 1300 faqe) dashurinë e Perëndisë për njerëzimin apo të përpiqet të shpjegojë se si Perëndia, i cili është dashuri, të ndiejë kënaqësi për dënimin e miliarda njerëzve të cilët mund t’i kishte shpëtuar po të donte. Me të vërtetë si ka mundësi!? Këtu është ajo pyetja e madhe që vetë ndërgjegjja e vendosur nga Perëndia në tërë njerëzimin e konsideron kaq shqetësuese – por Kalvini nuk e përmend asnjëherë!
Biblikisht, sovraniteti i Perëndisë ushtrohet vetëm në unitet të përsosur me karakterin e Tij të plotë. Ai nuk është një sovran despotik. Sovraniteti i Tij zbatohet në harmoni me dashurinë, hirin, mëshirën, drejtësinë dhe të vërtetën e Tij – por Kalvini nuk ka gati asgjë për të thënë rreth këtyre atributeve, sepse ato nuk mund të pajtohen me teorinë e tij.
Është thjesht e arsyeshme të ngresh pyetjen se pse Perëndisë, i cili është dashuri, i mungon dashuria dhe dhembshuria për të shpëtuar të gjithë ata që mund t’i shpëtonte dhe në vend të kësaj paracakton miliarda njerëz në mundim të përjetshëm. Kalvini fsheh në mënyrë të përsëritur mungesën e tij për një përgjigje pas fjalës “mister”. Por kapja pas “misterit” si shfajësim nuk mund të fshehë tmerrin e kësaj doktrine. Megjithatë kjo është gjëja më e mirë që mund të bëjë Kalvini, bashkë me apelimin e përsëritur ndaj autoritetit të Agustinit. Ai argumenton:
Le të mos kemi turp të jemi të paditur për një çështje ku padituria është mësim. Për më tepër le të frenohemi me dashje nga kërkimi i njohurisë, që është si marrëzi ashtu edhe e rrezikshme, dhe madje fatale ta aspirosh{{40}}.
Sa [dëshirë] e mëkatshme është të ngulësh këmbë për të ditur shkaqet e vullnetit hyjnor, meqë është vetë, dhe me të drejtë duhet të jetë, shkaku i gjithçkaje që ekziston…. Perëndia, kënaqësia e të cilit është të sjellë ndëshkim mbi të marrët dhe shkelësit […] asnjë shkak tjetër nuk mund të jepet […] veç këshillës së fshehtë të Perëndisë…. Padituria mbi gjërat që ne nuk jemi të aftë të njohim, apo që nuk janë të lejueshme të njihen, është mësim, ndërsa dëshira për t’i njohur ato është një lloj çmendurie{{41}}.
Kapja pas “misterit” si shfajësim dhe lartësi i paditurisë janë në kundërshtim me Fjalën e Perëndisë, e cila na tregon se ne duhet të jemi “gjithnjë gati për t’iu përgjigjur në mbrojtjen tuaj kujtdo që [na] kërkon shpjegime…” (1 Pjetrit 3:15). Megjithatë Kalvini tha se ishte e gabuar të kërkosh shpjegime apo arsye.
Fjala e vetme greke e përkthyer “mister” është mysterion. Ajo nuk është përdorur kurrë ashtu siç e ka përdorur Kalvini për të shënuar një sekret që të mos zbulohet. Për më tepër, i referohet gjithmonë njohjes që zbulohet. Për shembull: “Sepse nuk dua […] që ju të jeni të paditur për këtë të fshehtë…” (Romakëve 11:25); “Ja, unë po ju them një të fshehtë…” (1 Korintasve 15:51); “ai ma bëri të njohur misterin…” (Efesianëve 3:3); “misterin që u mbajt i fshehtë gjatë shekujve dhe brezave, por që tani iu shfaq…” (Kolosianëve 1:26); “Unë do të të tregoj misterin…” (Zbulesa 17:7) etj. Fjala nuk është përdorur kurrë ashtu siç e ka përdorur Kalvini në lidhje me shpëtimin, paracaktimin, apo sovranitetin dhe sigurisht jo rreth disave që shpëtohen dhe të tjerëve që dënohen.
Asnjë largim nga semantika
Sipas doktrinës së zgjedhjes së pakushtëzuar si besimi për të besuar ashtu edhe shpëtimi që marrin të zgjedhurit, u diktohet atyre nga sovraniteti i Perëndisë, duke shkelur plotësisht paaftësinë e tyre të pretenduar njerëzore për të zgjedhur dhe refuzimin e vullnetit të tyre të shthurur të ungjillit. Kalvinisti kundërshton shprehjen “u diktohet atyre” dhe ngulin këmbë se Perëndia heq thjesht nga të zgjedhurit qëndresën e tyre të natyrshme ndaj ungjillit.
Megjithatë, çdo heqje e refuzimit të pretenduar natyror duhet të ndryshojë dëshirën e mëkatarit rebel. Palmeri pranon: “Ai madje më bën mua, që nuk e dua Jezusin, të dëshiroj ta dua dhe të besoj në Të (theksimi i shtuar){{42}}. Përkundrazi, askush nuk mund të bëhet që të dojë a të pranojë një dhuratë, aq më pak të ndryshojë mendjen e tij pa dëshirën për të bërë një gjë të tillë. Kjo dëshirë duhet të dalë nga zemra; nuk mund të krijohet nga hiçi.
Askush nuk mund të detyrohet të ndryshojë mendjen e tij. Sado të përpiqet për të shpjeguar zgjedhjen e pakushtëzuar, kalvinisti nuk mund t’i shpëtojë një fakti bazë të pranuar nga tërë njerëzimi: se në çdo ndryshim domethënës të qëndrimit apo besimit, vullneti njerëzor duhet të japë miratimin për arsye që ai i pranon me dashje. Por ky fakt i arsyeshëm minon sovranitetin e Perëndisë, sipas kalvinizmit. Përkundrazi, ky është një fakt dhe e përgënjeshtron kalvinizmin.
Kalvinisti pohon se, sipas Efesianëve 2:8-10, besimi jepet si dhuratë (do ta diskutojmë këtë gabim me hollësi më vonë). Megjithatë, struktura gramatikore e greqishtes kërkon që shpëtimi, jo besimi, është dhuratë e Perëndisë. Për më tepër, edhe sikur besimi të ishte dhuratë, ajo duhet të pranohet – një akt në vetvete që kërkon besim dhe ushtrim të vullnetit nga ana e dikujt. Besimi shpëtues është një element absolutisht thelbësor në çdo marrëdhënie dhe shkëmbim midis njeriut dhe Perëndisë, ashtu siç pohojnë shumë pjesë të Shkrimit në mënyrë të qartë: “Ai që i afrohet Perëndisë duhet të besojë se Perëndia është…” (Hebrenjve 11:6).
Jezusi tha: “U bëftë sipas besimit tuaj” (Mateu 9:29). Tashmë e kemi treguar këtë, por duhet ta përsëritim. Shprehja “besimi tuaj” haset njëzet e katër herë: “Për besimin tuaj është folur…” (Romakëve 1:8); “Në qoftë se Krishti nuk është ringjallur, i kotë është besimi juaj…” (1 Korintasve 15:17) etj. “Besimi yt” haset njëmbëdhjetë herë: “Besimi yt të shëroi…” (Marku 5:34; Lluka 8:48); “bashkësia e besimit tënd…” (Filemonit , v. 6) etj. “Besimi i tij” haset dy herë: “Besimi i tij i numërohet për drejtësi…” (Romakëve 4:5) etj. dhe “besimi i tyre” tri herë: “Jezusi, kur pa besimin e tyre…” (Marku 2:5) etj. Këto janë shprehje të çuditshme nëse askush nuk mund të ketë besim po të mos e rilindë Perëndia në mënyrë sovrane – dhe më pas i jep atij një besim që nuk është i tiji, por plotësisht i Perëndisë.
Një mësim i tillë është në mënyrë të qartë jobiblik. Shkrimi përshkruan në mënyrë të përsëritur Perëndinë duke i bërë thirrje arsyes, ndërgjegjes dhe vullnetit të njeriut për ta bindur atë që të pendohet dhe të besojë. E tërë historia e marrëveshjeve të Perëndisë me njeriun – e shkuara, e tashmja dhe e ardhmja, ashtu siç zbulohen në Shkrimin – është një parodi e pakuptim nëse zgjedhja e pakushtëzuar është e vërtetë. Dhe kështu është me tërë TULIP-in.
Përmbledhje
Mbrojtja e gabuar që i bën kalvinizmi një pikëpamjeje të rreme të sovranitetit të Perëndisë nuk lejon pikërisht përbërësin thelbësor të dashurisë – fuqinë e zgjedhjes. Dhe është pikërisht këtu me zgjedhjen e pakushtëzuar, pika e dytë nga pesë pikat, që kalvinizmi pengohet përsëri nga një kontradiktë e madhe me të cilën shumë ithtarë të tij nuk pajtohen. Shtrembërimi që i bëhet sovranitetit kërkon që nëse një njeri shkon në qiell apo në ferr kjo varet vetëm nga vullneti dhe dekreti i Perëndisë; pranimi dhe refuzimi i Krishtit nuk bëhet me anë të zgjedhjes së tij të lirë, por detyrohet tek ai nga Perëndia. Si pasojë e kësaj ateisti ndihet i justifikuar duke refuzuar një Perëndi, i cili, në kundërshtim me dhembshurinë themelore njerëzore, paracakton turma njerëzish për në mundim të përjetshëm të cilët shumë mirë mund t’i kishte paracaktuar për gëzim të përjetshëm në praninë e Tij.
Përse Perëndia që është dashuri nuk do të ushtronte kontrollin e Tij absolut që i atribuon kalvinizmi ndaj çdo mendimi, fjale dhe vepre për të eliminuar mëkatin, sëmundjen, vuajtjen dhe vdekjen dhe të çojë tërë njerëzimin në qiell? Kjo kontradiktë e standardeve bazë që Perëndia ka vënë në çdo ndërgjegje njerëzore ngre një pyetje të qartë – dhe është një pyetje për të cilën vetë kalvinistët nuk janë të një mendjeje për përgjigjen.
Disa, si Xhon Kalvini, thonë në mënyrë të paturpshme se Perëndia nuk do që të gjithë të shpëtohen – po, vërtet, se është “pëlqimi i tij i mirë” të dënojë shumë veta. Të tjerë, duke kuptuar tmerrin që krijon kjo ide në çdo njeri me një ndjenjë normale mëshire dhe mirësie, e quajnë këtë “hiperkalvinizëm” dhe përpiqen të gjejnë shpjegime të tjera për dështimin e pretenduar të Perëndisë për të zgjedhur këdo në mënyrë të papërballueshme. Domosdoshmëria për të mposhtur kundërshtimet e jokalvinistëve ndaj egërsisë së dukshme të Perëndisë (që ka paracaktuar turma njerëzish për mundim të përjetshëm para se ata të kishin lindur) ka qenë shpikja mëma e shumë arsyetimeve të dështuara.
Ashtu siç kemi parë, disa përpiqen t’i shpëtojnë shkatërrimit moral duke thënë thjesht se përgjigjja është fshehur në sekretin e vullnetit të Perëndisë – një marifet i dukshëm. Të tjerë, ndërsa pranojnë kontradiktën e tmerrshme, ngulin këmbë se ajo që ne na duket e neveritshme nuk është kështu për Perëndinë – që ne nuk mund t’i detyrojmë standardet tona ndaj Tij. Megjithatë, ky argument hidhet poshtë nga fakti se Perëndia ka shkruar standardet e Tij në çdo ndërgjegje dhe arsyeton me njerëzimin mbi këtë bazë (Isaia 1:10-20).
Në tërë Shkrimin Perëndia i bën thirrje ndërgjegjes së njeriut për të bërë atë që ai e di se është e drejtë dhe të shmangë të keqen. Mësimi i Krishtit: “Por, ashtu siç dëshironi që t’ju bëjnë juve njerëzit, po ashtu bëni me ta” (Lluka 6:31), shpreh në mënyrë të qartë simpatinë e zakontë që çdo person normal, edhe pse mëkatar, kupton se duhet të ketë për ata që janë në nevojë. Nuk mund të mohohet që kjo dhembshuri vjen nga Perëndia dhe që pasqyron dëshirën e Tij të mirë ndaj njerëzimit dhe pranohet se është e tillë edhe nga Spërxhëni.
Kalvinistët nuk mund të pajtohen se si ta trajtojnë pohimin e qartë të Palit që Perëndia dëshiron “që gjithë njerëzit të shpëtohen” (1 Timoteut 2:4). Ashtu siç do të shohim më vonë me hollësi, ashtu si Xhejms Uajti, shumë kalvinistë argumentojnë se Pali nuk do të thotë “gjithë njerëzit”, por “gjithë klasat e njerëzve”43. Vetë Kalvini e përshtati këtë ide devijuese për t’i shpëtuar të vërtetës rreth dashurisë së Perëndisë për të gjithë{{44}}. Megjithatë Spërxhëni e refuzoi këtë dredhi. Në vend të kësaj ai pohoi me ndershmëri (ashtu siç tashmë e kemi vënë re):
Ashtu siç është dëshira ime që duhet të jetë kështu, ashtu siç është dëshira juaj që duhet të jetë ashtu, po kështu është edhe dëshira e Perëndisë që të gjithë njerëzit të shpëtohen; me siguri, ai nuk është më pak dashamirës nga ne{{45}}.
Megjithatë, ky besim jokalvinist e futi Spërxhënin në telashe. A nuk po kundërshtonte ai shlyerjen e kufizuar të cilën rrëfente se pranonte? Si mund të dëshirojë Perëndia me sinqeritet shpëtimin e atyre për të cilët Krishti nuk vdiq dhe të cilët i ka paracaktuar për mundim të përjetshëm? Dhe këtu – ashtu si Sprouli, Pajpëri, MekArturi dhe të tjerë – Spërxhëni zmbrapset te ideja se me sa duket Perëndia ka dy vullnete: “Vullneti i dekretit të Perëndisë (qëllimi i Tij i përjetshëm) […] [dhe] vullneti i dëshirës së Perëndisë”{{46}}.
Siç duket ky predikim është origjina e pohimit të MekArturit për të njëjtën kontradiktë. Si mund të ketë Perëndia dy vullnete kontradiktore? Spërxhëni, në vend që të gjejë një zgjidhje biblike dhe të arsyeshme të kësaj ideje jobiblike dhe të paarsyeshme (e cila duhet të ruhet për të mbrojtur kalvinizmin), iu drejtua paditurisë:
Më pas vjen pyetja: “Por nëse Ai dëshiron të jetë kështu, përse nuk e bën atëherë […] [Perëndia] ka një dashamirësi të pafund, e cila, megjithëkëtë, nuk është përpunuar në çdo pikë nga plotfuqia e tij e pafund; dhe nëse dikush më pyet se pse nuk është, nuk mund ta them. Nuk kam patur kurrë si qëllim të jem një shpjegues i çdo vështirësie dhe nuk kam dëshirë ta bëj një gjë të tillë”{{47}}.
Në fakt, vetë kalvinizmi e krijon këtë “vështirësi”! Dilema mbaron dhe pyetja pa përgjigje merr përgjigje përmes një pranimi të thjeshtë: Perëndia në sovranitetin e Tij i ka dhënë njeriut fuqinë e vërtetë të zgjedhjes. Kështu dëshira e sinqertë dhe e dashur e Perëndisë që tërë njerëzimi të shpëtohet nuk kundërshtohet nga drejtësia e Tij, por refuzohet nga vullneti i lirë i njeriut. Askush nuk është paracaktuar qoftë për hare të përjetshme në praninë e Perëndisë qoftë për mundim të përjetshëm të ndarë nga Ai. Fati i përjetshëm varet nga pranimi apo refuzimi që dikush i bën Krishtit përmes ungjillit.
Ata që pranojnë Krishtin nuk kanë asgjë për t’u mburrur, por vetëm në Krishtin, i cili pagoi ndëshkimin për mëkatet e tyre. Dhe ata që vuajnë ndëshkimin e drejtë për mëkatet e tyre duhet të fajësojnë vetëm veten e tyre që e kanë refuzuar me dashje shpëtimin që Perëndia e siguroi në mënyrë të hirshme dhe që e ofroi falas si dhuratë e dashurisë së Tij.
Ky është mësimi i qartë i Shkrimit nga Zanafilla te Zbulesa. Por kalvinisti, për t’u përballur me këtë fakt, duhet të braktisë dogmat ndaj të cilave ka përkushtuar jetën dhe namin e tij. Shumë kanë bërë kështu. Është lutja jonë që ky libër të ndihmojë shumë më tepër për t’u çliruar nga TULIP-i.
[[1]] Edwin H. Palmer, the five points of calvinism (Grand Rapids, MI: Baker Books, botim i zgjeruar, 20th prtg., 1999), 27.[[1]] [[2]] Herman Hanko, Homer C. Hoeksema, dhe Gise 1. Van Baren, The Five Points of Calvinism (Grand Rapids, MI: Reformed Free Publishing Association, 1976), 28.[[2]] [[3]] R. C: Sproul, Chosen by God (Carol Stream, IL: Tyndale House Publishers, Inc., 1986), 155.[[3]] [[4]] Canons of Dort (Dordrecht, Holland, 1619), 1:7.[[4]] [[5]] John Calvin, Institutes of the Christian Religion, përkth. Henry Beveridge (Grand Rapids, MI: Wm. Eerdmans Publishing Company, 1998 ed.), III: xxi, 4, 5.[[5]] [[6]] Palmer, parathënie për five points, 27.[[6]] [[7]] Herman Hanko; cituar te Laurence M. Vance, The Other Side of Calvinism (Pensacola, FL: Vance Publications, botim i riparë, 1999), 245.[[7]] [[8]] Charles Haddon Spurgeon, Spurgeon at His Best, botim i Tom Carter (Grand Rapids, MI: Baker Book House, 1988), 122.[[8]] [[9]] George L Bryson, The Five Points of Calvinism “Weighed and Found Wanting” (Costa Mesa, CA: The Word For Today, 1996), 36.[[9]] [[10]] R. C. Sproul, Grace Unknown (Grand Rapids, MI: Baker Books, 1997), 141.[[10]] [[11]] Sproul, Chosen, 142.[[11]] [[12]] C. Samuel Storms, Chosen for Life (Grand Rapids, MI: Baker Book House, 1987), 55.[[12]] [[13]] Carl Morton, te The Berea Baptist Banner, 5 janar 1995, 19.[[13]] [[14]] David J. Engelsma, Hyper-Calvinism and the Call of the Gospel (Grandville, MI: Reformed Free Publishing Association, 1980), 133.[[14]] [[15]] Leonard J. Coppes, Are Five Points Enough? The Ten Points of Calvinism (Denver CO: botim i autorit, 1980), 15.[[15]] [[16]] Palmer, five points, 25.[[16]] [[17]] Gordon H. Clark, Predestination (Phillipsburg, PA: Presbyterian and Reformed Publishing Co., 1987), 63-64; cituar te Vance, Other Side, 265.[[17]] [[18]] Calvin, Institutes, III: xxiii, 6.[[18]] [[19]] Pastor kalvinist në Arizona drejtuar Dave Hunt, 11 gusht 2000. Në dosje.[[19]] [[20]] John R. Cross, The Stranger on the Road to Emmaus (ndihmës, AB: Good Seed International, 1997), 56-57.[[20]] [[21]] Arthur W. Pink, The Sovereignty of God (Grand Rapids, MI: Baker Book House, 2nd prtg. 1986), 249.[[21]] [[22]] Calvin, Institutes, III: xxi, 5.[[22]] [[23]] Palmer, five points, 15.[[23]] [[24]] Te Vance, Other Side, 236.[[24]] [[25]] John MacArthur, The MacArthur Study Bible (Nashville, TN: Word Publishing, 1997), 1939.[[25]] [[26]] Clark, Predestination, 185.[[26]] [[27]] King James I; te Jacobus Arminius, The Works of James Arminius, përkth. James dhe William Nichols (Grand Rapids, MI: Baker Book House, 1986), 1:213.[[27]] [[28]] H. A. Ironside, In the Heavenlies, Addresses on Ephesians (Neptune, NJ: Loizeaux Brothers, 1937), 34.[[28]] [[29]] Rrëfimi i Besimi Westminster (Londër: 1643), III:3.[[29]] [[30]] Calvin, Institutes, III: xxi, 1.[[30]] [[31]] Calvin, Institutes, III: xxiii, 7.[[31]] [[32]] Palmer, five points, 26.[[32]] [[33]] Shiko, për shembull, Romakëve 8:29 dhe 1 Pjetrit 1 :2.[[33]] [[34]] James R. White, The Potter’s Freedom (Amityville, NY: Calvary Press Publishing, 2000), 177.[[34]] [[35]] Calvin, Institutes, III: xxiii, 5, 6.[[35]] [[36]] Po aty, II.[[36]] [[37]] Po aty, 8, 9.[[37]] [[38]] Po aty.[[38]] [[39]] Po aty, 2.[[39]] [[40]] Po aty, xxi, 2.[[40]] [[41]] Po aty, 4, 8.[[41]] [[42]] Palmer, five points, 21.[[42]] [[43]] James R. White, The Potter’s Freedom (Amityville, NY: Calvary Press Publishing, 2000), 139-143.[[43]] [[44]] John Calvin, Calvin’s New Testament Commentaries (Grand Rapids, MI: Wm. B. Eerdmans Publishing Co., 1994), 10:209.[[44]] [[45]] C. H. Spurgeon, mesazh i predikuar më 16 janar 1880, “Salvation by Knowing the Truth”, [www.apibs.orglchs/1516.htm). [[45]] [[46]] Po aty. [[46]] [[47]] Po aty. [[47]] [previous][next]