Çfarë ndodh me fenë kur ajo biologjizohet? [Fragment]

«[Ilaçi] Zoloft vepron më mirë se Perëndia», më dha dikur një prift katolik gjatë një bisede rreth depresionit. Ky nuk është nga ai lloj njeriu që heq dorë nga besimi; bisedat tona përfundojnë gjithnjë me porositë e tij për t’u lutur. Por për sa i përket trupit, dhe akoma më shumë për sa i përket mendjes, ai si dhe shumë të tjerë ndiejnë se veprimi i duhur për të bërë – nga ana fetare – është që të konsultohen me një shkencëtar.

Gjatë viteve të fundit ky lloj arsyetimi i ka dhënë shtysë ngritjes së një modeli të ri në studimin e fetarisë njerëzore, i themeluar në arsyetimin laboratorik të biologjisë dhe mendjes njerëzore. Së bashku, këta studiues po përpiqen që ta «biologjizojnë» fenë, duke rikthyer thirrjen e njohur të E. O. Wilson që hetimi mbi vlerat njerëzore «të hiqet përkohësisht nga duart e filozofëve dhe të biologjizohet». Dhe, si në rastin e Uilsonit, përpjekjet e tyre janë të mbushura me polemika.

Të nxitur nga një mirëbesim rritës në shkencën njohëse, neuroshkencën, psikologjinë evolucionare dhe gjenetikën, publiku i gjerë ka filluar të përqafojë shpjegime vërtet shkencore (si edhe pseudoshkencore) të besimeve dhe praktikave fetare. Kjo ide i ka rrënjët në një erë që e nxiti presidentin Bush të shpallë «dekadën e trurit» të vitit 1990, ku sëmundjet mendore kurohen gjithnjë e më shumë përmes drogave psikiatrike dhe jo vetëm nga analizat apo praktikat frymërore.

Revista të njohura, që nga «Newsweek» dhe «Time» deri në revistën «New York Times», e kanë ekspozuar këtë studim me tituj tërheqës si «pika e Perëndisë», «gjeni i Perëndisë» dhe «Perëndia i Darvinit». Njerëz të perspektivave të ndryshme fetare, që nga budistët perëndimorë te të krishterët ungjillorë e deri tek antifetarët, kanë eksploruar dhe diskutuar shpjegime biologjike të besimeve, ku secili i shton supozimet dhe interpretimet e tyre, ndonjëherë kontradiktore. Biologjizimi është një projekt studimi, por është edhe një shfaqje e dëshirës së publikut për të kuptuar fetarinë me terma shkencore.

Prandaj, çfarë ndodh me fenë kur ajo biologjizohet? Shumë do t’i besojnë në mënyrë intuitive filozofit dhe «ateistit të ri» Daniel Dennett, [libri] shumë i shitur i të cilit, «Thyerja e magjisë» modeloi biologjizimin e fetarisë…. Duke qenë i sigurt në mundësinë e këtij studimi, Dennett është i mendimit se «ne» duhet «t’i edukojmë njerëzit e botës butësisht dhe vendosmërisht, që ata të mund të bëjnë zgjedhje vërtet të informuara mbi jetët e tyre», zgjedhje që ai beson do të përfshijnë largimin e fesë.

Në mënyrë më pak optimiste, por në vija të ngjashme, antropologu njohës Scott Atran dyshon se «besimi fetar në të mbinatyrshmen do të qëndrojë»pavarësisht nga njohja shkencore që mund t’i bëjë ndokush. Ai dhe biologjikues të tjerë parapëlqejnë të mbajnë një qëndrim më tepër agnostik se Dennet, duke patur si qëllim që të ndjekin një studim shkencor të fesë të pavarur nga anësitë dhe programet. Metodat shkencore, sugjerojnë ata, e çlirojnë studimin e fesë nga debatet ideologjike dhe teologjike.

http://www.searchmagazine.org/May-June%202008/full-bioreligion.html

[THIRRJA E BEREASVE: Ishte Zigmund Frojdi ai që shpalli se «feja është neuroza universale […] e njerëzimit». Veç kësaj, ka prova se Frojdi e urrente krishterimin, të cilin e konsideronte gabimisht si anti-semitike. Si do të mund, pra, të përparojë doktrinat e demonëve ky mohues ateist i fesë së organizuar? Duke themeluar «fenë» e psikanalizës. Asnjë nga teoritë e Frojdit, qoftë determinizmi psikik apo zhvillimi psiko-seksual apo besimi në të pandërgjegjshmen, nuk ka ndonjë vlefshmëri shkencore; për më tepër, këto janë besime fetare që janë krejt të kundërta me doktrinat e Biblës. Psikiatëri Thomas Szasz kishte kryesisht Frojdin në mendje kur shpalli: «…psikoterapia moderne […] nuk është thjesht një fe që pretendon të jetë një shkencë, ajo është në fakt një fe e rreme që kërkon të shkatërrojë fenë e vërtetë».