A. Rreth lutjes (2:1-7)
Pali ka përfunduar detyrën e tij të parë ndaj Timoteut rreth mësuesve të rremë dhe tani ai vazhdon me temën e lutjes. Pranohet përgjithësisht se kjo pjesë ka të bëjë me lutjen në publik, edhe pse ka gjëra që mund të vlejnë dhe për jetën e përkushtimit privat.
2:1 Lutja për të gjithë njerëzit është si një privilegj, por edhe një detyrim. Është një privilegj i drejtpërdrejtë për ne të flasim me Perëndinë në emër të njerëzve të tjerë. Dhe është një detyrim, gjithashtu, sepse u jemi të gjithëve borxhlinj për t’u shpallur lajmin e mirë të shpëtimit.
Apostulli rendit katër aspekte të lutjes – përgjërime, lutje, ndërhyrje dhe falënderime. Është shumë e vështirë të bëjmë një dallim midis tri të parave. Në përdorimin modern, përgjërimi jep idenë e lutjes së fortë dhe të zjarrtë, por këtu ideja është më tepër se një kërkesë e veçantë për nevoja të veçanta. Fjala e përkthyer këtu lutje është një term i përgjithshëm, duke mbuluar çdo lloj afrimi me nderim ndaj Perëndisë. Ndërhyrja përshkruan ato forma lutjeje për të tjerët që ne i drejtojmë Perëndisë si Superiori (Madhëria) ynë. Falënderimi përshkruan lutjen në të cilën ne rrëfejmë me hollësi hirin dhe mirësinë e Zotit tonë dhe shpërthejmë zemrat tona në mirënjohje ndaj Tij.
Ne mund të përmbledhim vargun, pra, duke thënë se duke u lutur për të gjithë njerëzit ne duhet të jemi të përulur, besnikë, mirënjohës dhe adhurues.
2:2 Në mënyrë të veçantë këtu përmenden mbretërit e të gjithë ata që janë në pushtet. Këta duhet të zënë një vend të veçantë në lutjet tona. Diku tjetër, Pali na kujton se pushtetet që ekzistojnë janë caktuar nga Perëndia (Rom. 13:1) dhe se ata janë shërbenjës të Perëndisë ndaj nesh për të mirën (Rom. 13:4).
Ky varg merr një ngjyrim tjetër kur kujtojmë se kjo u shkrua në kohën e Neronit. Përndjekja e tmerrshme që kishte nisur ndaj të krishterëve nga ky sundues i lig nuk ndikonte në faktin që të krishterët duhet të luteshin për kryetarët e qeverisë. DhR mëson se një i krishterë duhet t’i qëndrojë besnik qeverisë nën të cilën jeton, përveç rastit kur qeveria e urdhëron atë të mos i bindet Perëndisë. Në një rast të tillë përgjegjësia e tij parësore është t’i bindet Perëndisë. Një i krishterë nuk duhet të marrë pjesë në kryengritje apo të tregojë dhunë kundër qeverisë. Ai nuk duhet të pranojë t’i bindet asnjë urdhri që është kundër fjalës së Perëndisë, dhe pastaj, nëse është e domosdoshme, të marrë ndëshkimin me qetësi dhe me nënshtrim.
Arsyeja se pse apostulli thotë të luteshin për drejtuesit është që të mund të shkojmë një jetë të qetë dhe të paqtë me çdo perëndishmëri dhe nder. Është për të mirën tonë që qeveria të jetë e qëndrueshme dhe që vendi të ruhet nga revolucioni, luftërat civile, turbullirat dhe anarkia.
2:3 Që të lutemi për çdo njeri, përfshirë mbretërit dhe ata që janë në pushtet, është e mirë dhe e pëlqyer përpara Perëndisë. Është e mirë në vetvete dhe e pëlqyer përpara Perëndisë, Shpëtimtarit tonë. Titulli që Pali i jep Perëndisë këtu është domethënës. Prandaj, të lutesh për të gjithë njerëzit do të thotë të bësh vullnetin e Perëndisë në këtë pikë.
2:4 Kjo shpjegon edhe më tej atë që kemi treguar tashmë në vargun 3. Perëndia dëshiron që gjithë njerëzit të shpëtohen (Ezek. 33:11; Gjon. 3:16; 2 Pje. 3:9). Prandaj, ne duhet të lutemi për gjithë njerëzit.
Ky varg nxjerr qartë në pah aspektet hyjnore dhe njerëzore të shpëtimit. Gjysma e parë e vargut tregon se njerëzit duhet të shpëtohen. Folja këtu është në diatezë pësore (në zgjedhim jovepror). Njerëzit nuk mund ta shpëtojnë dot vetveten, por duhen të shpëtohen nga Perëndia. Kjo është ana hyjnore e shpëtimit.
Që të shpëtohen, njerëzit duhet t’ia arrijnë njohjes të së vërtetës. Perëndia nuk i shpëton njerëzit nëse ata nuk duan. Ai nuk e popullon qiellin me njerëz rebelë. Njeriu duhet të shkojë tek Ai që thotë: “Unë jam udha, e vërteta dhe jeta”. Kjo është ana njerëzore.
Nga kjo, duhet të jetë e qartë se ky varg nuk mëson shpëtimin universal. Megjithëse Perëndia dëshiron që gjithë njerëzit të shpëtohen, megjithatë jo të gjithë do të shpëtohen. Nuk ishte në vullnetin e Perëndisë që bijtë e Izraelit të endeshin në shkretëtirë për tridhjetë e tetë vjet; megjithatë ata u endën. Ai e lejoi një gjë të tillë, por kjo nuk ishte udha e bekimeve që Ai kishte planifikuar për ta.
2:5 Lidhja e këtij vargu me atë më sipër nuk është plotësisht e qartë. Megjithatë, ideja duket se është si vijon: Perëndia është një, prandaj Ai është Perëndia i çdo njeriu dhe lutja duhet t’i drejtohet Atij për të tërë njerëzit. Si Perëndia i vetëm, Ai dëshiron shpëtimin e tërë njerëzve. Nëse Ai do të ishte një ndër shumë nga perënditë, Ai do të interesohej vetëm për adhuruesit e Vet.
Së dyti, Një është ndërmjetësi midis Perëndisë dhe njerëzve. Duke qenë kështu, askush nuk mund të shkojë te Perëndia në mënyra të tjera. Një ndërmjetës është një që qëndron midis dy palëve dhe komunikon me të dy palët. Përmes Krishtit, Njeri i vërtetë, Perëndia mund t’u afrohet njerëzve me faljen e mëkateve. Rrjedhimisht çdo mëkatar i mjerë mund t’i afrohet Atij dhe në asnjë mënyrë nuk do të refuzohet.
Pali njëjtëson Ndërmjetësin si Krishti Jezus njeri. Kjo nuk mohon hyjninë e Zotit Jezus. Që të jetë ndërmjetësi midis Perëndisë dhe njerëzve, Ai duhet të jetë si Perëndi ashtu edhe Njeri. Zoti Jezus është Perëndi që nga përjetësia, por Ai u bë Njeri në grazhdin e Betlehemit. Ai përfaqëson tërë racën e njerëzimit. Fakti që Ai është edhe Perëndi edhe Njeri tregohet në emrin Krishti Jezus. Krishti e përshkruan Atë si të Vajosurin e Perëndisë, Mesian. Jezus është emri i dhënë Atij kur u mishërua.
Vargu i përgjigjet më së miri mësimit aq të folur në kohën e sotme se e bekuara Virgjëreshë Mari, engjëjt apo shenjtorët janë ndërmjetës midis Perëndisë dhe njeriut. Ka vetëm një ndërmjetës dhe emri i Tij është Krishti Jezus.
Vargu 5 përmbledh mesazhin e DhV dhe DhR. Një është Perëndia ishte mësimi i DhV besuar Izraelit; i vetëm është ndërmjetësi – mesazhi i DhR besuar kishës. Ndërsa Izraeli dështoi në përgjegjësinë e tij duke adhuruar idhuj, po kështu edhe kisha, që vetëm rrëfen me gojë që është e tillë, ka dështuar në përgjegjësinë e saj duke futur ndërmjetës të tjerë – Marinë, shenjtorët, klerikët etj.
2:6 Theksi vihet në faktin se Perëndia dëshiron shpëtimin e tërë njerëzve. Këtu kjo tregohet më tej nga fakti se Krishti Jezus dha veten si çmim për të gjithë. Një çmim paguhet për të çliruar një njeri. Vini re se çmimi është për të gjithë. Kjo do të thotë se vepra e Zotit Jezus në kryqin e Kalvarit ishte e mjaftueshme për të shpëtuar të gjithë mëkatarët. Kjo nuk do të thotë se të gjithë do të shpëtohen, meqë nuk përfshihet dëshira e njeriut.
Ky varg është një ndër të cilët mësohet se vdekja e Krishtit ishte zëvendësuese. Ai vdiq për të gjithë. Nëse të gjithë e pranojnë është një çështje tjetër, por fakti mbetet se vepra shpenguese e Krishtit ishte e mjaftueshme për të gjithë.
Për dëshmim në kohën e caktuar do të thotë se dëshmia rreth veprës zëvendësuese të Krishtit duhet të kryhej në kohën e duhur. I njëjti Perëndi që dëshiron shpëtimin e tërë njerëzve dhe siguron udhën e shpëtimit për tërë njerëzit, ka shpallur që lajmi i ungjillit duhet të përhapet në këtë kohë ku jetojmë. E tërë kjo është përcaktuar të tregojë zotimin e mrekullueshëm të Perëndisë për të bekuar njerëzimin.
2:7 Si një tregim të fundit të dëshirës së Perëndisë për të shpëtuar tërë njerëzit, Pali pohon se ai u vu predikues dhe apostull… i johebrenjve. Atëherë, ashtu si tani, johebrenjtë përbënin pjesën e madhe të popullsisë së botës. Nuk ishte te një segment i shkurtër i njerëzimit, siç ishin judenjtë, që apostulli u dërgua, por te kombet e johebrenjve.
Ai e quan veten predikues dhe apostull dhe mësues. Një predikues është fjalë për fjalë një lajmëtar, një shpallës i ungjillit. Detyrat e një apostulli mund të jenë të gjera – ai jo vetëm predikon ungjillin, por themelon kisha, drejton kisha lokale në çështjet e rregullsisë dhe disiplinës, dhe flet me pushtet si i dërguar nga Zoti Jezu Krisht. Një mësues shtjellon fjalën e Perëndisë në mënyrë të tillë që të jetë e kuptueshme nga njerëzit.
Për të theksuar më tepër atë që po thoshte, Pali miraton thirrjen e tij se është mësues i johebrenjve me fjalët them të vërtetën në Krisht, nuk gënjej. Fjalët në besim dhe në të vërtetë mund të përshkruajnë edhe mënyrën besnike dhe të ndershme me anë të së cilës apostulli kreu shërbesën e tij të mësimit, por më tepër ato përshkruajnë përmbajtjet e mësimit të tij. Me fjalë të tjera, ai u mësoi johebrenjve çështjet rreth besimit dhe të vërtetës.
B. Rreth burrave dhe grave (2:8-15)
2:8 Tani përmendet përsëri tema e lutjes në publik dhe këtë herë vëmendja jonë drejtohet ndaj atyre që duhet të udhëheqin popullin e Perëndisë në lutje. Fjala hyrëse dua shpreh dëshirën vepruese dhe të frymëzuar të Palit në këtë çështje.
Në gjuhën origjinale të DhR, kishte dy fjalë që mund të përktheheshin burrat. Njëra do të thotë njerëzim në përgjithësi, ndërsa tjetra do të thotë burrat në dallim nga gratë. Këtu është përdorur fjala e dytë. Mësimi i apostullit është se lutja publike duhet të bëhet nga burrat dhe jo nga gratë. Dhe kjo do të thotë tërë burrat, jo vetëm pleqtë.
Shprehja në çdo vend mund të thotë se çdo i krishterë mund të lutet në çdo kohë, pavarësisht se ku është. Por meqë tema këtu duket se ka të bëjë me lutjen publike, do të ishte më mirë të kuptonim këtë varg për të thënë se kudo ku mblidhet një grup i përzier të krishterësh për t’u lutur, janë burrat dhe jo gratë që duhet të ushtrojnë këtë shërbesë.
Shtohen tri cilësi, që janë të domosdoshme për ata që luten në publik. Së pari, ata duhet të ngrenë duar të pasta. Theksi këtu nuk vihet shumë në anën fizike të atij që lutet, por në jetën e tij të brendshme. Duart e tij duhet të jenë duar të pasta. Duart këtu janë një figurë, e cila shpreh tërë anën e brendshme të jetës së njeriut. Së dyti, duhet të jetë pa mëri. Nuk shkon nëse një burrë që është i njohur si gjaknxehtë çohet në kishën lokale për të folur me Perëndinë në emër të atyre që janë mbledhur. Së fundi, duhet të jetë pa grindje (edhe në versionet NIV dhe NASB). S’ka kuptim të lutesh nëse grindesh me vëllezërit. Megjithatë, versioni KJV dhe NKJV lexohen pa dyshim në vendin e “pa grindje”. Kjo mund të nënkuptojë se ai ka besim në aftësinë dhe gatishmërinë e Perëndisë për të dëgjuar dhe për t’iu përgjigjur lutjes (Jak. 1:6-7). Nëse përkthimi i duhur është kështu, atëherë ne mund të përmbledhim këto cilësi duke thënë se një njeri duhet të shfaqë shenjtërinë dhe pastërtinë në veten e tij, dashurinë dhe paqen ndaj të tjerëve dhe besimin që nuk dyshon ndaj Perëndisë.
2:9 Pasi ka diskutuar kërkesa vetjake të burrave që bëjnë lutjet në publik, apostulli tani kthehet te gjërat që duhet të karakterizojnë gratë që janë në asamble në të njëjtën kohë. Para së gjithash, ai pohon se ato duhet të vishen hijshëm, me cipë dhe modesti. John Chrysostom na jep një shpjegim të mirë rreth kësaj pjese:
Çfarë është, pra, veshja e hijshme? Është një veshje që i mbulon plotësisht dhe denjësisht, dhe jo me stoli të tepërta; sepse e para është e denjë dhe e dyta jo. Çfarë? A i afrohesh Perëndisë për t’u lutur me flokë të stolisur dhe me stoli ari? Po shkon në një ballo? Në ndonjë ceremoni martese? Në një karnavale? Në ato vende, gjëra të tilla të shtrenjta ndoshta duken në rregull, sipas “modës”, për një çast. Por këtu, asnjë prej tyre nuk është e përshtatshme. Ti ke ardhur të lutesh, të kërkosh falje për mëkatet e tua, për t’u përgjëruar për fyerjet e tua, duke iu lutur Zotit… Larg qoftë një hipokrizi e tillë! [6].
Me cipë do të thotë të shmangësh çdo gjë që sjell turp. Kjo përçon idenë e të qenurit modeste dhe e matur. Modesti do të thotë se një grua duhet të jetë modeste në veshjen e saj. Ajo nuk duhet të përpiqet të tërheqë vëmendjen e të tjerëve mbi vetveten duke ndjekur modat e shtrenjta dhe veshjet lakmuese. Një veshje e tillë mund të nxisë admirim, smirë ose xhelozi në zemrat e të tjerëve ndërkohë që ata duhet të jenë të zënë me adhurimin e Perëndisë. Nga ana tjetër, ajo duhet të shmangë tërheqjen e vëmendjes nga veshjet që janë të vjetra apo të dala mode. Shkrimi duket se na mëson kështu për sa i përket veshjes: as këndej, as andej.
Disa nga teprimet që duhen shmangur janë veshjet me gërsheta a me ar, a me margaritarë, a me rroba të shtrenjta. Gërshetat nuk përfshijnë domosdoshmërisht gërshetat e thjeshta, që mund të jenë modeste, por më tepër një stolisje e përpunuar e kokës, me krehje të tepruara të flokëve. Përdorimi i gurëve të çmuar apo veshjeve të shtrenjta si mjet i të dukurit të vetvetes është plotësisht i papërshtatshëm gjatë kohës së lutjes.
2:10 Ana pozitive e stolisjes së grave na jepet në këtë varg. Stolisja e duhur e grave që i kushtohen perëndishmërisë gjendet në kryerjen e veprave të mira. Një “veshje” e tillë nuk i tërheq të tjerët të ndërpresin lutjen dhe komunikimin me Perëndinë, por më tepër nxit përbashkësi me Të. As nuk shkakton inat apo xhelozi, por vetëm nxit të tjerët të ndjekin atë shembull. Veprat e mira janë një temë kryesore në Letrat Baritore, duke formuar një lidhje shumë të domosdoshme në doktrinën e shëndoshë.
2:11 Për sa i përket takimeve publike të kishës, gruaja duhet të mësojë në heshtje dhe me çdo nënshtrim. Kjo është në përputhje me pjesën tjetër të Shkrimit që flet për këtë temë (1 e Korintasve 11:3-15; 14:34,35).
2:12 Kur Pali thotë “Nuk e lejoj gruan që të mësojë”, ai po flet i frymëzuar nga Perëndia. Kjo nuk paraqet paragjykimin vetjak të Palit, ashtu siç thonë disa. Është Perëndia që ka caktuar që gratë të mos ushtrojnë një shërbesë publike në kishë. Ajo nuk ka të drejtë të veprojë si një mësuese ose predikuese. Përjashtimi i vetëm për këtë është kur atyre u lejohet të mësojnë fëmijët (2 Tim. 3:15) dhe të rejat (Tit. 2:4). Gruaja gjithashtu nuk duhet të përdorë pushtet mbi burrin. Kjo do të thotë se ajo nuk duhet të ketë pushtet mbi një burrë, por të rrijë në heshtje apo qetësi. Mbase duhet të shtojmë se pjesa e fundit e këtij vargu nuk kufizohet në asnjë mënyrë në asamblenë lokale. Ky është një parim themelor i marrëveshjeve të Perëndisë me njerëzimin se burrit i është dhënë kryesia dhe se gruaja është në vendin e nënshtrimit. Kjo nuk do të thotë se ajo është më e ulët [inferiore]. Por do të thotë se është në kundërshtim me vullnetin e Perëndisë që gruaja të ketë pushtet apo sundim mbi burrin.
2:13 Për të vërtetuar këtë pikë, Pali së pari kthehet te krijimi i Adamit dhe Evës. Së pari u formua Adami dhe më pas Eva. Rendi i krijimit ishte domethënës. Duke krijuar së pari burrin, Perëndia kishte ndërmend që ai të ishte kreu, ai që do të kishte drejtimin, ai që do të ushtronte autoritetin. Fakti që gruaja u krijua e dyta do të thotë se ajo duhet t’i nënshtrohet burrit të saj. Duke e mbështetur këtë argument në rendin e krijimit, Pali hedh poshtë çdo mendim që kjo është një çështje e kulturës vendase.
2:14 Prova e dytë ka të bëjë me hyrjen e mëkatit në gjininë njerëzore. Në vend që t’i afrohej Adamit në mënyrë të drejtpërdrejtë, gjarpëri shkoi tek Eva me tundimet dhe gënjeshtrat e tij. Sipas qëllimit të Perëndisë, Eva nuk duhet të kishte vepruar në mënyrë të pavaruar. Ajo do të kishte shkuar tek Adami dhe do ta shtronte çështjen para tij. Në vend të kësaj, ajo e la veten të gënjehej nga Satani dhe ra në shkelje.
Në këtë pikëvështrim, është për t’u vënë re me të drejtë se mësuesit e rremë sot zakonisht shkojnë nëpër shtëpi kur gratë janë në pjesën më të madhe të kohës vetëm, që do të thotë, burrat e tyre janë në punë.
Nuk u gënjye Adami. Duket se ai mëkatoi me plot dijeni. Ka nga ata që hedhin mendimin se kur ai pa se gruaja e tij kishte rënë në mëkat, ai donte të ruante unitetin e tij me të dhe kështu ra edhe vetë në mëkat. Por Shkrimi nuk pohon një gjë tillë. Ai thjesht pohon se nuk u gënjye Adami, por gruaja u gënjye.
2:15 Ky është një ndër vargjet më të vështirë në Letrat Baritore dhe janë dhënë shumë shpjegime. Disa mendojnë se është një premtim i thjeshtë nga Perëndia se nëna e krishterë do të shpëtohet nga vdekja duke lindur fëmijë. Megjithatë, kjo nuk është gjithnjë e vërtetë, sepse disa gra të krishtera të perëndishme dhe të përkushtuara kanë vdekur pa sjellë një jetë në botë. Të tjerë mendojnë se kjo i referohet lindjes së Mesias dhe se gratë shpëtohen përmes Atij që u lind nga një grua. Megjithatë, kjo duket se nuk përputhet fare me pjesën, meqë burrat [jo vetëm gratë] shpëtohen në të njëjtën mënyrë. Askush nuk mund të hedhë idenë se vargu do të thotë se një grua merr shpëtim të përjetshëm me anë të virtytit të të bërit nënë e një fëmije; ky do të ishte shpëtim me anë të veprave dhe vepër e një natyre të pazakontë!
Ne do të japim interpretimin më të arsyeshëm të pjesës. Së pari, shpëtimi në këtë kontekst nuk i referohet shpëtimit të shpirtit të saj, por më tepër shpëtimit të pozicionit të saj në kishë. Nga ajo që Pali ka thënë deri tani në këtë kapitull, mund të lindë përshtypja në mendjet e disave se gruaja nuk ka vend në qëllimet dhe këshillat e Perëndisë; ajo zvogëlohet në një gjë pa vlerë. Por Pali nuk e pranon këtë mendim. Megjithëse është e vërtetë se asnjë shërbesë publike nuk i është caktuar asaj në kishë, ajo ka një shërbesë të rëndësishme. Perëndia ka caktuar që vendi i gruas është në shtëpi dhe sidomos në shërbesën e rritjes së fëmijëve për nderin dhe lavdinë e Zotit Jezu Krisht. Mendoni për nënat e udhëheqësve në kishën e krishterë sot! Ato nuk kryen ndonjë shërbesë publike, duke predikuar ungjillin; por duke rritur fëmijët e tyre për Perëndinë, ato janë shpëtuar me të vërtetë për sa i përket pozicionit dhe frytshmërisë për Perëndinë.
Lilley shkruan:
Ajo do të shpëtohet nga pasojat e mëkatit dhe do të jetë e aftë të ruajë një pozicion ndikimi në kishë duke pranuar fatin e saj natyral si grua dhe nënë, nëse ky dorëzim [pranimi i fatit të saj] miratohet më tepër duke sjellë frytin e karakterit të shenjtëruar të krishterë [7].
Mund të bëjmë pyetjen në këtë pikë: “Çfarë mund të themi për ato vajza që nuk janë martuar kurrë?”. Përgjigjja është se në këtë pjesë Perëndia po flet për gratë në përgjithësi. Pjesa më e madhe e femrave të krishtera martohen dhe lindin fëmijë. Nëse një vajzë nuk martohet ose një grua nuk ka fëmijë, ka shumë shërbesa të dobishme (që nuk përfshijnë mësimin publik apo ushtrimin e pushtetit mbi burrat) me të cilat ajo mund të merret.
Vini re fjalinë miratuese në fund të vargut 15: Ajo do të shpëtohet duke lindur fëmijë, në qoftë se do të qëndrojnë në besim, në dashuri dhe në shenjtërim me modesti. Nuk është saktësisht një premtim pa kushte. Ideja është se nëse burri dhe gruaja ruajnë me besnikëri një dëshmi të krishterë, nderojnë Krishtin në shtëpi dhe rritin fëmijët e tyre në frikën dhe ndreqjen e Zotit, atëherë pozicioni i gruas do të shpëtohet. Por nëse prindërit jetojnë të shkujdesur, siç jeton bota, dhe lënë pas dore mësimin e fëmijëve të tyre, atëherë këta fëmijë mund të jenë të humbur për Krishtin dhe për kishën. Në një rast të tillë, gruaja nuk fiton dinjitetin e vërtetë që Perëndia ka caktuar për të.
Le të mos mendojë ndonjë se, meqë shërbesa e gruas është private dhe në shtëpi, shërbesa e saj është më pak e rëndësishme se një shërbesë publike. Është thënë me të vërtetë: “Dora që përkund djepin, qeveris botën”. Në një ditë të ardhshme, në Gjykatën e Krishtit, besnikëria do të vlejë dhe kjo është diçka që mund të shfaqet në shtëpi po ashtu edhe nga podiumi.
C. Rreth pleqve dhe dhjakëve (3:1-13)
3:1 Përmendja e dytë e shprehjes kjo fjalë është e sigurt te 1 Timoteut ka të bëjë me punën e peshkopëve në kishën lokale. Peshkopi është një i krishterë me përvojë dhe arsyetim të pjekur që ndihmon në ushtrimin e kujdesit të perëndishëm të jetës frymërore të bashkësisë lokale. Ai nuk kryeson duke zotëruar mbi trashëgiminë e Perëndisë, por më tepër udhëheq me anë të shembullit të tij frymëror.
Sot “peshkop” do të thotë një zyrtar kishtar që ushtron pushtet mbi shumë bashkësi vendore [lokale]. Por në DhR kishte disa peshkopë në një kishë të vetme (Veprat e Apostujve 14:23; 20:17; Filipianeve 1:1; Jak. 5:14).
Një peshkop është e njëjta gjë me një mbikëqyrës. E njëjta fjalë e përkthyer peshkop në këtë varg është përkthyer “mbikëqyrës” te Veprat e Apostujve 20:28. Një peshkop, apo një mbikëqyrës është e njëjta gjë me një plak. Të njëjtët njerëz që janë quajtur “pleq” te Veprat e Apostujve 20:17 janë quajtur “mbikëqyrës” te Veprat e Apostujve 20:28 (kr. Tit. 1:5 dhe 1:7). Fjalët “plak” dhe “pleqtë” janë përkthyer nga fjala greke presbuteros dhe fjala “pleqëria” nga fjala greke presbuterion. Prandaj fjalët “peshkop”, “mbikëqyrës” dhe “plak” i referohen të njëjtit person.
Fjala e përkthyer “plak” (presbuteros) ndonjëherë përdoret për të përshkruar një njeri plak dhe jo domosdoshmërisht dikë që është udhëheqës në kishë (1 Tim. 5:1, gr.), por gati në të gjitha rastet e tjera “plak” përshkruan një njeri të pranuar nga kisha lokale si ai që ushtron kujdes baritor midis popullit të Perëndisë.
DhR parashikon peshkopët apo pleqtë në çdo kishë lokale (Filipianeve 1:1). Megjithatë, nuk do të ishte e saktë të thuash se një kishë nuk mund të ekzistojë pa pleq. Nga Titi 1:5 duket qartë se kishte kisha të reja në Kretë në të cilat akoma nuk ishin njohur pleqtë.
Vetëm Fryma e Shenjtë e Perëndisë mund ta bëjë një njeri një plak. Kjo duket qartë nga Veprat e Apostujve 20:28. Fryma e Shenjtë vë një barrë në zemrën e njeriut për të kryer këtë vepër të veçantë dhe gjithashtu e pajis atë për këtë vepër. Është e pamundur të bësh një njeri peshkop duke e hedhur atë në votë për të marrë detyrën apo duke e emëruar. Përgjegjësia e asamblesë lokale është t’i njohë ata njerëz nga mesi i saj që janë caktuar pleq nga Perëndia Frymë e Shenjtë (1 Thes. 5:12,13). Është e vërtetë se ne gjejmë caktimin e pleqve në librin e Titit, por atje ishte thjesht një çështje e caktimit të Titit të atyre njerëzve që kishin cilësitë e pleqve. Në atë kohë, të krishterët nuk e kishin DhR të shkruar, ashtu siç e kemi ne sot. Prandaj ata nuk e dinin se cilat ishin saktësisht cilësitë e pleqve. Kështu Pali dërgoi Titin tek ata me këtë informacion dhe e udhëzoi Titin të veçonte ata njerëz që ishin zgjedhur nga Fryma e Perëndisë për atë punë.
Njohja e pleqve nga asambleja lokale mund të jetë gati joformale. Zakonisht ndodh që të krishterët dallojnë vetvetiu se cilët janë pleqtë e tyre, sepse ata janë të pajisur me cilësitë e pleqve te 1 Timoteut 3 dhe Titi 1. Nga ana tjetër, njohja e pleqve mund të jetë një procedurë më formale. Një kishë lokale mund të mblidhet për qëllimin e shprehur të njohjes publike të pleqve. Në këtë rast procedura zakonisht është të lexohet pjesa e Shkrimit që flet për pleqtë, të shpjegohet dhe të lihen të krishterët e asaj asambleje të vendosin se cilët konsiderojnë të jenë pleq të asamblesë. Atëherë emrat i shpallen tërë asamblesë. Nëse një kishë nuk ka pleq cilësorë, atëherë burimi i vetëm është lutja që Zoti të nxjerrë njerëz të tillë në ditët që do të vijnë.
Shkrimi nuk cakton ndonjë numër të veçantë për pleqtë në një kishë vendore (lokale), megjithëse ka gjithmonë një shumësi. Numri i pleqve varet nga sa burra i përgjigjen drejtimit të Frymës së Shenjtë në këtë çështje.
Në qoftë se dikush dëshiron të bëhet peshkop, dëshiron një punë të mirë. Ekziston gjithmonë prirja të mendohet kjo detyrë si një pozitë e denjë dhe kishtare, me pak apo pa përgjegjësi, ndërsa mbikëqyrja është një shërbim i ndershëm midis njerëzve të Perëndisë; ajo është një punë.
3:2 Cilësitë e një peshkopi jepen në vargjet 2-7. Ato theksojnë katër kërkesa: karakteri vetjak, dëshmia në shtëpi, aftësia për të mësuar dhe masa e përvojës. Këto janë standardet e Perëndisë për çdokënd që do të ushtrojë udhëheqjen frymërore në kishën lokale. Sot disa diskutojnë se asnjë nuk mund të plotësojë këto standarde. Megjithatë, kjo nuk është e vërtetë. Një argument i tillë përdhos Shkrimin e Shenjtë dhe autoritetin e tij dhe u lejon njerëzve që nuk janë pajisur me këto cilësi nga Fryma e Shenjtë të zënë vendin e një peshkopi.
Duhet, pra, që peshkopi të jetë i patëmetë. Kjo do të thotë se asnjë padi e ndonjë gabimi serioz nuk mund të provohet para tij. Kjo nuk do të thotë se ai është pa mëkat, por më tepër se nëse ai kryen ndonjë gabim, ai e rregullon atë me Perëndinë edhe me njerëzit. Ai duhet të jetë i paqortueshëm, jo vetëm të ketë një reputacion të panjollë, por ta meritojë atë.
Së dyti, ai duhet të jetë burrë i një gruaje të vetme. Kjo kërkesë është kuptuar në shumë mënyra. E para, disa hedhin mendimin se një peshkop duhet të jetë i martuar. Arsyetimi është se një njeri beqar nuk do të ketë masën e duhur të përvojës për të zgjidhur probleme familjare që mund të dalin. Nëse kjo shprehje do të thotë se një peshkop duhet të jetë i martuar, atëherë, duke ndjekur të njëjtin fill arsyetimi dhe metodën e interpretimit, vargu 4 do të thotë se një plak duhet të ketë edhe fëmijë!
Të tjerë mendojnë se fakti që duhet të jetë burrë i një gruaje të vetme do të thotë se nëse gruaja e parë e një peshkopi ka vdekur, atëherë ai nuk duhet të martohet prapë. Ky është një interpretim i rreptë që mund të hedhë dyshim mbi shenjtërinë e lidhjes martesore [8].
Një interpretim i tretë është se fjalët nënkuptojnë që një peshkop nuk duhet të jetë i divorcuar. Ky mendim ka merita të konsiderueshme, megjithatë nuk duket se është një shpjegim i saktë.
Një mendim tjetër është se një peshkop nuk duhet të ketë qenë fajtor për ndonjë pabesi apo parregullsi në martesë. Jeta e tij morale nuk duhet të vihet në diskutim. Kjo është padyshim e vërtetë, çfarëdolloj gjëje tjetër të nënkuptojë pjesa.
Një shpjegim përfundimtar është se kjo nënkupton se një peshkop nuk duhet të jetë poligam [me disa gra]. Ky mund të na duket një shpjegim i çuditshëm, por ka meritë të konsiderueshme. Në fushën e misionit sot ndodh shpesh që një poligam shpëtohet. Mbase në kohën e kthimit të tij në besim ka pasur katër gra. Ai më vonë kërkon të pagëzohet dhe të pranohet në kishën lokale. Çfarë do të bëjë misionari? Dikush është përgjigjur që ai njeri duhet të përzërë tri nga gratë e tij. Megjithatë ky veprim sjell vështirësi të mëdha. Për shembull, cilat gra duhet të përzërë? Ai i do të katra dhe ka mbajtur mirë secilën. Gjithashtu, nëse duhet të përzërë tri nga gratë, ato nuk do të kenë mjete jetese dhe ndoshta disa prej tyre do t’i futen prostitucionit për të mbijetuar. Zgjidhja e Perëndisë për një problem si ky nuk do të ishte të shëronte një mëkat me anë të shumë mëkateve të tjera. Misionarët e krishterë në shumë vende e zgjedhin problemin duke e lejuar atë njeri të pagëzohet dhe të pranohet në kishën lokale, por ai nuk mund të jetë kurrë një plak në kishë për aq kohë sa është një poligam.
Të jetë i përmbajtur i referohet jo vetëm çështjeve të ushqimit dhe pijeve, por edhe shmangies së ekstremeve në çështjet frymërore.
I arsyeshëm do të thotë ky njeri nuk është mendjelehtë apo pa brumë. Ai është serioz, i zellshëm, gjykues i mirë dhe i matur. Ai kupton se ashtu si “mizat e ngordhura e qelbin vajin e parfumierit; kështu pak marrëzi prish vlerën e diturisë dhe të lavdisë” (Pred. 10:1).
Një peshkop duhet të jetë i matur, që do të thotë, duhet të jetë i përmbajtur në zakonet e tij.
Mikpritës do të thotë se ai i do të huajt. Shtëpia e tij është e hapur për të shpëtuarit dhe të pashpëtuarit dhe ai përpiqet të jetë një bekim për të gjithë ata që i futen në shtëpi.
Një plak duhet të jetë i zoti të mësojë të tjerët. Ndërsa ai viziton ata që kanë probleme frymërore, ai duhet të jetë i aftë të shkojë te Shkrimi dhe të shpjegojë vullnetin e Perëndisë në këto çështje. Ai duhet të jetë në gjendje të ushqejë tufën e Perëndisë (1 Pjetrit 5:2) dhe të përdorë Shkrimin për të refuzuar ata që sjellin doktrina të rreme (Veprat e Apostujve 20:29-31). Kjo nuk do të thotë patjetër se një peshkop duhet të ketë dhuntinë e mësimit, por më tepër në shërbesën e tij shtëpi më shtëpi, po ashtu edhe në asamble, ai mund të nxjerrë në pah doktrinat e besimit dhe të thotë drejt Fjalën e së Vërtetës dhe të jetë i gatshëm dhe energjik për ta bërë një gjë të tillë.
3:3 Shprehja jepet pas verës do të thotë i dhënë pas pijeve alkoolike. Peshkopi nuk duhet të jetë një njeri që zhytet në verë dhe kjo sjell zënka, pra, potere abuzive.
Të mos jetë i dhunshëm do të thotë se ky njeri nuk duhet të përdorë forcën fizike ndaj të tjerëve. Për shembull, nëse është pronar, ai kurrë nuk duhet të rrahë shërbëtorët e tij.
Fjalët të mos jetë koprac nuk gjenden në disa dorëshkrime të lashta, por ndodhen në shumicën [9]. Dashuria për para do të sjellë fryte të këqija në kishë ashtu si në botë.
Një plak duhet të jetë i butë. Në punën e tij në kishë atij i duhet vetëpërmbajtja, durimi dhe një frymë përuljeje.
Ai nuk duhet të jetë grindavec, ngacmues dhe që debaton edhe për çdo gjë të vogël. Ai nuk këmbëngul në të drejtat e tij, por është i vetëpërmbajtur dhe i afrueshëm.
Një peshkop nuk duhet të lakmojë paranë, që do të thotë, të dojë paranë. Këtu vihet theksi në fjalën “të dojë”. Ai interesohet për jetën frymërore të njerëzve të Perëndisë dhe nuk pranon të tërhiqet nga një dëshirë e fortë për gjërat materiale.
3:4 Që të njihet si një mbikëqyrës, një njeri duhet të drejtojë mirë familjen e vet dhe t’i ketë fëmijët të bindur ndaj tij. Kjo cilësi vlen për aq kohë sa fëmijët e tij jetojnë në shtëpi me të. Pasi ata të jenë larguar dhe të kenë krijuar familjet e veta, nuk ka më mundësi për të treguar një nënshtrim të tillë. Nëse një njeri e qeveris mirë familjen e vet ai do të shmangë ekstremet e ashpërsisë së panevojshme dhe butësisë së padrejtë.
3:5 Ky argument është i qartë këtu. Nëse dikush nuk di të qeverisë familjen e vet, si mund të presim të kujdeset për kishën e Perëndisë? Në shtëpinë e tij numri i pjesëtarëve është i vogël. Të gjithë ata lidhen me të dhe pjesa më e madhe e pjesëtarëve janë më të rinj se ai. Në kishë, nga ana tjetër, numri zakonisht është më i madh dhe me këtë rritje në numër ka një larmi temperamentesh. Është e qartë se nëse një njeri nuk di të qeverisë në një fushë të vogël, ai nuk do të jetë i aftë të qeverisë në një fushë më të gjerë.
Vargu 5 është i rëndësishëm sepse përcakton punën e një plaku. Ai duhet të kujdeset për kishën e Perëndisë. Vini re se nuk thotë “të qeverisë” kishën e Perëndisë. Një plak nuk është një dhespot, apo një qeverisës dashamirës, por më tepër dikush që drejton njerëzit e Perëndisë ashtu si drejton bariu delet e tij.
Hera e vetme kur përdoret (përveçse këtu) shprehja “të kujdeset” në DhR është në historinë e Samaritanit të Mirë (Lluk. 10:34). I njëjti kujdes i butë dhe dashamirës i treguar nga Samaritani i Mirë ndaj viktimës së grabitësve duhet të tregohet nga plaku që kujdeset për kishën e Perëndisë.
3:6 Të mos jetë i posakthyer në besim. Një i sapokthyer në krishterim, apo dikush që është i ri në besim, nuk është i kualifikuar për të qenë një plak. Puna kërkon njerëz me përvojë dhe arsyetim në besim. Rreziku është se një i ri në besim mund t’i rritet mendja dhe pastaj të bjerë në gabimet e djallit. Gabimet e djallit nuk do të thotë gjykimin që Satani i sjell njeriut, por më tepër gjykimi që ra mbi Satanin për shkak të krenarisë së tij. Ai kërkoi një pozicion më të lartë, për të cilin nuk kishte cilësitë dhe si rrjedhojë ra.
3:7 Një peshkop është një njeri që duhet të ketë dëshmim të mirë në bashkësi. Edhe ndër të jashtmit i referohet të afërmve të pashpëtuar. Pa këtë dëshmim të mirë ai bëhet objekt akuzash i njerëzve dhe bie në lakun e djallit. Paditë mund të vijnë si nga besimtarët, po ashtu edhe nga jobesimtarët. Laku i djallit është kurthi që Satani ngre për ata, jetët e të cilëve nuk janë në përputhje me atë që rrëfejnë. Kur t’i ketë futur njerëzit në kurth, ai i bën ata qesharakë, objekt përbuzjeje dhe mospërfilljeje.
3:8 Tani apostulli lë peshkopët për t’u marrë me dhjakët. Në DhR, një dhjak është thjesht dikush që shërben. Kuptohet përgjithësisht se një dhjak është ai që kujdeset për çështjet e përkohshme në kishën vendore, ndërsa peshkopët kujdesen për jetën frymërore. Ky kuptim i detyrave të dhjakëve mbështetet kryesisht te Veprat e Apostujve 6:1-5, ku disa njerëz u caktuan për t’u kujdesur për shpërndarjen e përditshme të fondeve ndaj vejushave në kishë. Emri “dhjak” nuk është përdorur në këtë pjesë, por forma foljore është përdorur në vargun 2: “Nuk është mirë që ne të lëmë fjalën e Perëndisë për të shërbyer (fjalë për fjalë “dhjak”) nëpër tryeza”.
Cilësitë e dhjakëve janë shumë të ngjashme me ato të peshkopëve, edhe pse jo në mënyrë aq të rreptë. Një ndryshim i madh është se nuk kërkohet që një dhjak të jetë i aftë të mësojë.
Dhjakët duhet të jenë dinjitozë dhe të denjë për respekt. Ata nuk duhet të jenë me dy faqe në fjalë, që do të thotë, ata nuk duhet të japin dëshmi kundërshtuese njerëzve të ndryshëm apo në kohë të ndryshme. Ata duhet të jenë të qëndrueshëm në fjalë.
Ata nuk duhet të jepen pas verës së tepërt. DhR nuk ndalon përdorimin e verës për qëllime mjekësore, apo si pije në ato vende ku burimet e ujit janë të ndotura. Por edhe për sa i përket përdorimit modern të verës, i krishteri duhet të marrë parasysh dëshminë e tij në lidhje me këtë çështje. Ndërsa në shumë vende do të ishte e drejtë që një i krishterë të pinte verë pa pasur asnjë pasojë të keqe në dëshminë e tij, në vende të tjera mund të shkaktojë që një besimtar të bjerë, nëse sheh një të krishterë që pi verë. Prandaj, edhe pse përdorimi i verës mund të jetë i lejueshëm, nuk duhet të jetë i tepruar.
Dhjakët nuk duhet të lakmojnë fitime të paligjshme. Ashtu siç është përmendur, një ndër detyrat e dhjakëve duhet të jetë që të administrojnë fondet e kishës lokale (vendore). Kjo mund ta çojë para tundimeve të veçanta nëse ai ka lakmi për paranë. Ai mund të tundohet për të vjedhur. Juda nuk ka qenë thesarmbajtësi i fundit që e tradhtoi Zotin e tij për pak para!
3:9 Dhjakët duhet të ruajnë misterin e besimit me ndërgjegje të pastër. Kjo do të thotë se ata duhet të jenë të shëndoshë në besim dhe në jetë. Ata jo vetëm që duhet të njohin të vërtetën, por ata duhet ta jetojnë atë. Misteri i besimit është një përshkrim i besimit të krishterë. Shumë nga doktrinat e krishterimit ishin mbajtur të fshehta në periudhën e DhV, por u zbuluan nga apostujt dhe profetët e DhR. Ja, pra, pse përdoret fjala mister këtu.
3:10 Dhjakët duhet të vihen më parë në provë, ashtu si në rastin e pleqve. Kjo do të thotë se ata duhet të vëzhgohen për një kohë dhe mbase t’u jepet ndonjë përgjegjësi më e vogël në kishën vendore. Ndërsa ata vërtetojnë se janë besnikë, atëherë mund t’u jepen atyre përgjegjësi më të mëdha. Pastaj ta kryejnë shërbesën e tyre, ose thjesht, “le të shërbejnë”. Ashtu si në rastin e peshkopëve, theksi nuk vihet shumë në detyrën kishtare sesa në shërbimin për Zotin dhe njerëzit e Tij.
Sa herë që disa të jenë të patëmetë në jetën e tyre vetjake dhe në publik, ata mund të lejohen të shërbejnë si dhjakë. Të patëmetë këtu i referohet në mënyrë të veçantë cilësive që janë përmendur tashmë.
Në këtë pikë do të ishte mirë që të përmendim disa nga njerëzit që mund të quhen “dhjakë” në kishën vendore. Thesarmbajtësi me siguri duhet të jetë një ndër ta, gjithashtu sekretari i kishës (ai që merret me dokumente ligjore, korrespondencë me njerëz dhe kisha të tjera etj.), mbikëqyrësi i takimit të fëmijëve dhe ai që merret me mirëmbajtjen e sallës.
3:11 Ky varg në pamje të parë i referohet bashkëshorteve të dhjakëve, apo grave të dhjakëve dhe peshkopëve. Bashkëshortet e këtyre që u janë dhënë detyra në kishë duhet të jenë gra me një dëshmi dhe drejtësi të krishterë, si për shembull të ndihmojnë burrat e tyre në punën e tyre të rëndësishme.
Megjithatë, e njëjta fjalë e përdorur për “bashkëshorte” mund të përkthehet gjithashtu “gra”. Ky përkthim mund të lejojë për një interpretim shtesë të grave dhjake. Kishte gra të tilla në kishën e hershme, p. sh. citimi te Rom. 16:1, ku Febe paraqitet si shërbëtore (e njëjta fjalë si “dhjake”) e kishës në Kenkrea [10]. Një udhërrëfyes për llojin e shërbimit që kryenin këto gra në kishë jepet te Romakëve 16:2, ku Pali thotë për Feben se “ajo ka ndihmuar shumë veta, edhe mua vetë”.
Cilido interpretim të pranohet, këto gra duhet të kenë dinjitet, të jenë të denja dhe të mençura. Ato nuk duhet të jenë shpifarake, duke kaluar kot kohën e tyre duke marrë nëpër gojë të tjerët, duke thënë gjëra të rreme dhe të liga për të ulur emrin e të tjerëve. Ato duhet të jenë të përmbajtura, duke shfaqur vetëkontroll dhe frenim.
Së fundi, ato duhet të jenë besnike në gjithçka. Kjo do të thotë jo vetëm besnike ndaj besimit të krishterë, por edhe besnike dhe të denja për besim. Ato duhet të jenë të zonja të ruajnë besimin vetjak dhe të fshehtat e familjes.
3:12 Apostulli tani kthen temën te dhjakët. Së pari ai qartëson se ata duhet të jenë bashkëshortë të një gruaje të vetme. Interpretimet e ndryshme të kësaj shprehjeje janë dhënë në lidhje me vargun 2 të këtij kapitulli. Është e mjaftueshme këtu të themi se, ashtu si peshkopët, dhjakët duhet të jenë të paqortueshëm në jetën e tyre martesore.
Ata, gjithashtu, duhet të drejtojnë mirë fëmijët dhe familjet e veta. DhR e shikon dështimin e mirëdrejtimit të fëmijëve si një mangësi e karakterit të krishterë. Kjo nuk do të thotë se burrat duhet të jenë autokratë dhe sundimtarë, por do të thotë se fëmijët e tyre duhet të jenë të bindur dhe të jenë një dëshmi për të vërtetën.
3:13 Fjalia ata që e kanë kryer mirë shërbesën, fitojnë reputacion të mirë ilustrohet më së miri në rastet e Filipit dhe Stefanit. Te Veprat e Apostujve 6:5 këta dy burra janë përmendur midis shtatë dhjakëve të caktuar. Detyra që iu caktua atyre ishte të administronin shpërndarjen e parave ndaj vejushave në kishë. Ndërsa ata ishin besnikë në detyrën e tyre, duket se Fryma e Perëndisë i çoi ata në fusha më të larta të shërbimit; sepse, ashtu siç vazhdon libri i Veprave të Apostujve, shohim Filipin duke shërbyer si një ungjilltar dhe Stefanin si një mësues. Meqë e kanë kryer mirë shërbesën, ata u ngritën në detyrë dhe fituan një reputacion të mirë në sytë e kishës vendore. Dikush që kryen besnikërisht një detyrë që i është ngarkuar, edhe nëse është një çështje e vogël, shpejt do të respektohet dhe vlerësohet për besnikërinë dhe përkushtimin.
Përveç kësaj, Filipi dhe Stefani fituan siguri të madhe në besimin në Jezu Krishtin. Kjo pa dyshim do të thotë se atyre iu dha liri e madhe për të dëshmuar për Krishtin, në mësim dhe lutje. Kjo ishte tepër e vërtetë për Stefanin në fjalimin e tij të paharrueshëm para se të vdiste.
D. Rreth sjelljes në kishë (3:14-16)
3:14 Apostulli i kishte shkruar këto gjëra me shpresën se do ta shikonte Timoteun së shpejti. Këto gjëra mund t’i referohen jo vetëm atyre që u thanë më sipër, por edhe atyre që vijojnë.
3:15 Pali e pranonte mundësinë e vonesës, ose madje që ai mund të mos shkonte fare në Efes. Ne nuk e dimë nëse ai mundi ta takonte Timoteun në Efes apo jo. Këtu ideja është që nëse ajo ditë do të vononte, ai donte që Timoteu të dinte se si duhet të silleshin besimtarët në shtëpinë e Perëndisë.
Në vargjet e mëparshëm Pali ka përshkruar se si duhej të silleshin peshkopët, dhjakët dhe gratë e tyre. Tani ai shpjegon se si të krishterët në përgjithësi sillen në shtëpinë e Perëndisë.
Shtëpia e Perëndisë përcaktohet këtu si kisha e Perëndisë së gjallë, shtylla dhe mbështetja e së vërtetës. Në DhV Perëndia banoi në tabernakullin dhe tempullin, por në DhR Ai banon në kishë. Ajo quhet kisha e Perëndisë së gjallë dhe kjo e dallon nga një tempull që ka idhuj të pajetë.
Kisha është shtylla dhe mbështetja e së vërtetës. Një shtyllë nuk përdoret vetëm për të mbajtur një ndërtesë, por zakonisht një shtyllë vihej në një treg të hapur dhe në të viheshin lajmërime. Kështu ajo ishte një lajmëtare. Kisha është njësia që ka zgjedhur Perëndia mbi tokë për të shpallur dhe shfaqur të vërtetën e Tij. Ajo është gjithashtu mbështetja e së vërtetës. Këtu mbështetje jep idenë e themelit të ndërtesës. Kjo figurë e kishës shërben për të treguar se ajo është mbrojtja dhe mbështetja e të vërtetës së Perëndisë.
3:16 Ky është një varg i vështirë. Një vështirësi qëndron në faktin se si përshtatet me atë që është thënë pak më parë. Një ide është se këtu kemi shkallën më të lartë të së vërtetës, sipas së cilës kisha është shtylla dhe mbështetja (v. 15). Një ide tjetër është se ky varg jep shembullin dhe fuqinë e perëndishmërisë që Pali ngul këmbë se është një pjesë e rëndësishme e sjelljes vetjake në shtëpinë e Perëndisë. J. N. Darby ka thënë:
Kjo zakonisht citohet dhe interpretohet ashtu si të fliste për misterin e Perëndisë, apo misterin e Personit të Krishtit. Por është misteri i perëndishmërisë, apo e fshehta me anë të së cilës prodhohet e tërë perëndishmëria e vërtetë – burimi hyjnor i tërë asaj që mund të quhet perëndishmëria e njeriut… Perëndishmëria rrjedh nga njohja e mishërimit, vdekjes, ringjalljes dhe ngjitjes në qiell të Zotit Jezus Krisht… Kështu njihet Perëndia; dhe duke qëndruar në këtë rrjedh perëndishmëria [11].
Kur Pali thotë se misteri i mëshirës është i madh, ai nuk do të thotë se është shumë i mistershëm, por se e vërteta e mëparshme e panjohur rreth Personit dhe veprës së Zotit Jezus është shumë e mrekullueshme dhe mahnitëse.
Perëndia [12] u shfaq në mish i referohet Zotit Jezus dhe në mënyrë të veçantë Mishërimit të Tij. Perëndishmëria [mëshira në përkthimin shqip] e vërtetë u shfaq në mish për herë të parë kur Shpëtimtari lindi si një foshnjë në grazhdin e Betlehemit.
A mos “u shfajësua në Frymë” do të thotë u shfajësua në frymën e Tij njerëzore? Apo do të thotë se “u shfajësua nga Fryma e Shenjtë”? Ne mendojmë se nënkupton këtë të fundit. Ai u shfajësua nga Fryma e Shenjtë e Perëndisë në pagëzimin e Tij (Mt. 3:15-17), në shpërfytyrimin (Mt. 17:5), në ringjallje (Rom. 1:3,4) dhe në ngjitjen në qiell (Gjon. 16:10).
Zoti Jezus u duk ndër engjëj në lindjen, tundimin, agoninë e Tij në Kopshtin e Gjetsemanit, në ringjallje dhe në ngjitjen e tij në qiell.
Që nga dita e Rrëshajave e më pas Ai u predikua ndër johebrenj. Shpallja nuk arriti vetëm deri te judenjtë, por deri në skajet e tokës.
U besua në botë përshkruan faktin se disa nga të gjitha fiset dhe kombet kanë besuar në Zotin Jezus. Ai nuk thotë “u besua nga bota”. Edhe pse shpallja ka qenë mbarëbotërore, pranimi i Tij ka qenë i pjesshëm.
U ngrit në lavdi pranohet përgjithësisht si një referim ndaj Ngjitjes së Tij në qiell pasi ishte kryer vepra e shpengimit dhe u ngrit në këtë pozicion. Vinsent tregon se thuhet “u ngrit me lavdi” (jo për në lavdi), që do të thotë “me rrethana pritëse të shkëlqimit apo madhështisë, ashtu siç mund të themi për një gjeneral fitimtar”.
Disa e bëjnë këtë listë ngjarjesh në mënyrë kronologjike. Për shembull, ata thonë se u shfaq në mish i referohet mishërimit; u shfajësua në Frymë i referohet vdekjes, varrosjes dhe ringjalljes së Krishtit; u duk ndër engjëj përshkruan ngjitjen e Tij në qiell; u predikua ndër johebrenj dhe u besua në botë janë ngjarjet që pasojnë ngjitjen e Tij në qiell; dhe së fundi, u ngrit në lavdi i referohet ditës së ardhshme kur të gjithë të shpenguarit do të mblidhen, të ringjallur nga të vdekurit dhe të ngritur me Të në lavdi. Atëherë, dhe vetëm atëherë, do të jetë i plotë misteri i perëndishmërisë sipas kësaj pikëpamjeje.
Megjithatë, ne nuk shohim asnjë arsye për kronologjinë e këtij rendi. Disa mendojnë se në këtë varg kemi një pjesë të një himni të hershëm të krishterë. Nëse është kështu, është më tepër e ngjashme me një këngë tonën të ungjillit “Një ditë”:
Duke jetuar, Ai më deshi mua;
duke vdekur, Ai më shpëtoi mua;
I varrosur, Ai hoqi mëkatet e mia;
Duke u ringjallur, Ai më shfajësoi falas përgjithmonë:
Një ditë Ai do të kthehet – oh, ç’ditë e lavdishme!
Charles H. Marsh