ÇFARË DASHURIE ËSHTË KJO?

NJË PJESË KRYESORE të cilën kalvinistët e përdorin për mbështetje është Romakëve 9. R. C. Sprouli pohon se Romakëve 9:16 i vetëm (“Kështu, pra, kjo nuk varet as prej atij që do, as prej atij që vrapon, por nga Perëndia që shfaq mëshirë”) “është absolutisht fatal për arminianizmin”{{1}}. Por shprehja “prej atij që do” i atribuon njeriut një vullnet që mund të dëshirojë të shkojë te Krishti. Vargu po thotë thjesht se dëshira dhe përpjekja njerëzore nuk kanë vlerë pa hirin e Perëndisë. Ne nuk po mbrojmë arminianizmin (përkrahësit e të cilit nuk pajtohen midis tyre); ne thjesht po testojmë TULIP-in me anë të Fjalës së Perëndisë.

Kalvinistët besojnë se Romakëve kapitulli 9 vërteton se zgjedhja e njeriut nuk ka rol në shpëtim dhe se para lindjes, tërë njerëzit ishin të paracaktuar qoftë për në qiell qoftë për dënim. Uajti thotë: “Flet për paprekshmërinë e qëllimit të Perëndisë në zgjedhje dhe tregon se zgjedhjet e Tij nuk përcaktohen nga ndonjë gjë te njeriu [pra, paranjohja e një përgjigje të mundshme të individit ndaj ungjilli]”{{2}}. Pajpëri thotë se Jakobi dhe Ezau “ishin caktuar përkatësisht sipas fateve [për përjetësi] para se të lindnin”{{3}}. Hoeksema pranon: “Prandaj, dalim në përfundim se paracaktimi i Jakobit dhe Ezaut është një zgjedhje dhe mallkim vetjak për shpëtim dhe shkretim të përjetshëm përkatësisht”{{4}}. Në fakt, nuk është kështu, siç do ta shohim.

Te Romakëve 9:13 (“Siç është shkruar: ‘E desha Jakobin dhe e urreva Ezaun’”), Pali po citon profetin Malakia (Malakia 1:2). Një pohim i tillë nuk është “shkruar” gjetiu në Shkrimin. Gjithashtu Malakia nuk po u referohet Jakobit dhe Ezaut si individë, por kombeve që rrodhën prej tyre: “Orakulli i fjalës të Zotit iu drejtua Izraelit me anë të Malakias. ‘Unë ju kam dashur […] dhe e kam urryer Ezaun; malet e tij i kam kthyer në shkreti dhe trashëgiminë e tij ua kam dhënë çakejve të shkretëtirës […] Edomi […] do të rindërtojnë, por unë do të shemb; dhe do të emërtohen […] populli kundër të cilit Zoti do të jetë përjetë i indinjuar…. Unë nuk ndryshoj; prandaj ju, o bij të Jakobit, nuk jeni konsumuar” (Malakia 1:1-4; 3:6).

Në mënyrë krejt të qartë, me “Ezaun” nënkuptohet kombi i Edomit që ka rrjedhur prej tij dhe “Jakob” nënkupton Izraelin. Këtu nuk flitet për Ezaun dhe Izraelin si individë.

Tema nuk është shpëtimi

Nuk ka referim te Malakia për shpëtim të përjetshëm qoftë të Jakobit, të Ezaut apo të pasardhësve të tyre, aq më pak që Jakobi dhe pasardhësit e tij të ishin paracaktuar për qiell dhe Ezau dhe pasardhësit e tij për në ferr. Asnjë varg te Malakia nuk nënkupton këtë! Citimi i qartë i Malakias nga Pali është përdorur pa vend si përpjekje për të vërtetuar paracaktimin dhe mallkimin e kalvinizmit.

Për më tepër, ne dimë se shumë izraelitë që rridhnin nga Jakobi humbën përjetësisht; anasjelltas, nuk mund të vërtetojmë se çdo pasardhës i Ezaut është apo do të jetë në ferr. As kalvinistët nuk mund të thonë se çdo izraelit i përket të zgjedhurve në kuptimin kalvinist.

Boetneri, duke komentuar referimin ndaj Ezaut dhe Jakobit te Romakëve, kapitulli 9, thotë: “Zgjedhja është përzgjedhja nga Perëndia e një populli përmes të cilit Ai do të shfaqë Veten…. Nuk është […] për shpëtim, por […] për shërbim…”{{5}}. Profesori H. H. Rouli (H. H. Rowley), në përputhje të plotë me këtë, pohoi: “Zgjedhja është për shërbesë…. Perëndia e zgjodhi Izraelin […] jo vetëm që të mund të zbulonte Veten ndaj tij, por që ta kishte për shërbesë”{{6}}. Fisku komenton: “Rouli, në të vërtetë, shkon aq larg sa të sugjerojë se zgjedhja është diçka e cila, nëse nuk përmbushet nga të zgjedhurit, mund të tërhiqet prej tyre – një mendim ky që do të tronditë kalvinistët e zotuar”{{7}}. Në mënyrë interesante komentet e Roulit ishin pjesë e një serie leksionesh që dha në “Kolegji Spërxhën” në Londër.

Gjithashtu as Pali te Romakëve 9 nuk la aluzionin më të vogël në të njëjtën mënyrë si Malakia për shpëtimin individual të Ezaut, Jakobit apo faraonit. Megjithatë ajo që thotë Pali rreth këtyre individëve përdoret nga kalvinistët për të “vërtetuar” doktrinën e tyre të çuditshme të zgjedhjes dhe paracaktimit për shpëtimin apo dënimin. Vansi tregon se “gabimi thelbësor i kalvinizmit është ngatërrimi i zgjedhjes dhe paracaktimit me shpëtimin, të cilat nuk ngatërrohen kurrë në Bibël, por vetëm në spekulimet filozofike dhe nënkuptimet teologjike të kalvinizmit…”{{8}}. Në fakt, zgjedhja dhe paracaktimi kanë të bëjnë gjithmonë me një qëllim, shërbesë, apo bekim të caktuar për të cilin është zgjedhur dikush – jo për shpëtimin.

“Dy kombe […] dhe jo dy lloj njerëzish”

Fakti se Perëndia po i referohet kombeve dhe jo Jakobit dhe Ezaut si individë ishte i qartë që nga fillimi. Gjatë shtatzënisë, ndërsa binjakët “shtynin njeri-tjetrin në barkun e saj”, Perëndia i tha Rebekës: “Dy kombe ndodhen në barkun tënd dhe dy popuj…. Njeri […] do të jetë më i fortë […] dhe më i madhi do t’i shërbejë më të voglit” (Zanafilla 25:23). Nëse nënkuptoheshin individët, atëherë kjo do të ishte një profeci e rreme, sepse Ezau nuk i shërbeu kurrë të vëllait, Jakobit, as nuk mund të thuhet se Jakobi ishte më i fortë se Ezau gjatë jetës së tyre përkatëse.

Megjithatë, profecia u përmbush në mënyrë të përsosur te kombet (Edomi dhe Izraeli) pasardhës të Ezaut dhe Jakobit. Megjithatë kalvinistët e injorojnë këtë fakt, pasi nuk i përshtatet teorisë së tyre dhe shkojnë aq larg, që e zbatojnë për shpëtimin apo mallkimin individual. Për shembull, në tërë “provën” e tij të zgjedhjes për shpëtim nga Romakëve 9, Uajti, ashtu si shumë kalvinistë, nuk e përmend kurrë Zanafillën 25:23. Pse e shmang atë? Arsyeja është e qartë.

Pajpëri bën katër referime të tërthorta të Zanafillës 25:23, por kurrë nuk e interpreton atë: 1) Ai citon “më i madhi do t’i shërbejë më të voglit”, por jo pohimin thelbësor që bëhet fjalë për dy kombe{{9}}; 2) Ai përmend në një shënim fundor (“Luteri e mohon interpretimin e Erasmusit si të Zanafillës 25:23 po ashtu edhe të Malakias 1:2”){{10}}, por nuk arrin të shpjegojë mohimin e tij apo të tregojnë vlefshmërinë e tij; 3) Ai citon pohimin e Shrenkut në kundërshtim me të tijin dhe në përputhje me atë që po themi: “Referimi këtu nuk është për shpëtim, por për pozitë dhe detyrë historike, krahaso citimin nga Zanafilla 25:23 te Romakëve 9:12: ‘më i madhi do t’i shërbejë më të voglit’”{{11}}, por përsëri nuk ka përputhje me pohimin e Perëndisë se Ai po u referohej kombeve; dhe 4) Kur jep në fund citimin e plotë, ai e ndryshon temën se si Izraeli u bë më i fortë se Edomi dhe nuk arrin të bëjë zbatimin e qartë të Romakëve 9: “Lindja e Jakobit dhe Ezaut ndaj Isakut dhe Rebekës iu shpall Rebekës te Zanafilla 25:23: ‘Dy kombe ndodhen në barkun tënd dhe dy popuj kanë për të dalë nga të përbrendshmet e barkut tënd…. Më i madhi do t’i shërbejë më të voglit’. Si u bë e mundur që Jakobi dhe pasardhësit e tij të fitonin pushtetin ndaj Ezaut dhe pasardhësve të tij […] përshkruhet te Zanafilla 25:39-34 dhe Zanafilla 27:18-29”{{12}}.

Në fakt, “pushteti” nuk ndodhi gjatë jetës së Jakobit apo Ezaut, por i referohet vetëm pasardhësve të tyre. Pajpëri vazhdon të diskutojë këtë aspekt, por nuk pranon se cili është nënkuptimi i dy kombeve si temë e profecisë fillestare të Perëndisë dhe konfirmimit të mëvonshëm të Malakias. Nëse do të vepronte kështu do të minonte interpretimin kalvinist të Romakëve 9, një prej pjesëve të tyre kyç.

Luteri, gjithashtu, shmang përballjen me ndikimin e plotë të faktit se, si te Zanafilla dhe Malakia, Perëndia po i referohet përfundimisht kombeve brenda të cilëve jo çdo individ është i shpëtuar apo i humbur{{13}}. Luteri, edhe pse përmend se “dy popuj dallohen në mënyrë të qartë”{{14}}, ia zbaton në mënyrë të gabuar shpëtimit individual për të mbështetur argumentin e tij kundër vullnetit të lirë.

Pohimet e qarta të Perëndisë te Zanafilla 25 nuk kanë asgjë të bëjnë me fatin e përjetshëm të Ezaut dhe të Jakobit për në qiell apo në ferr, por rreth “llojeve të njerëzve” që do të ishin pasardhësit e tyre dhe se si do të përshtateshin me qëllimet e Perëndisë. Kështu, Pali, duke cituar Zanafillën 25:23, nuk mund të fliste për shpëtimin individual, por më tepër për zgjedhjen e Perëndisë të Izraelit në një pozicion të preferuar bekimi dhe dobie. Fakti i padiskutueshëm se dy kombe të ardhshme janë tema e profecisë së Perëndisë ndaj Rebekës i minon plotësisht argumentet kalviniste. Dik Senfordi (Dick Sanford) shkruan:

Rrethoje atë fjalë “shërbejë”. Nuk po thotë: “Më i madhi do të shpëtohet dhe më i vogli jo”. Mos i përziej kurrë pjesët e Shkrimit që flasin për shërbimin me pjesët që flasin për shpëtimin…. Shërbimi përfshin veprat që janë shpërblyer. Shpëtimi është hiri pa veprat….

Këtu Zoti thotë se para se ata të kishin lindur, Ai e dinte se kush do të lindte i pari dhe…. Unë do të ndërroj këtë strukturë shërbimi […] [dhe] trashëgimi do të vijë përmes më të voglit në vend të të madhit. Ky është gjithashtu ndërrim vendesh….

 Tani nuk thotë: “Jakobin e kam shpëtuar [për në] qiell dhe Ezau […] nuk mund të shkojë në qiell […] [por] ju thashë se […] bekimi nuk do të vijë përmes Ezaut […] bijtë e Ezaut nuk do të të çojnë te Mesia; janë fëmijët e Jakobit që do të të çojnë te Mesia (theksimi në origjinal){{15}}.

Ç’mund të themi për individët?

Na thuhet, përveç referimeve te Malakia dhe Romakëve, vetëm një herë tjetër se Perëndia e deshi Jakobin (Psalmi 47:4) dhe asnjëherë përsëri se Ai e urreu Ezaun. Për më tepër, “deshi” dhe “urreu” janë terma krahasues (ashtu kur Krishti thotë se ne duhet të urrejmë atin dhe nënën në krahasim me dashurinë tonë për Të – Mateu 10:37, 38; Luka 14:26) – dhe nuk kanë të bëjnë fare me shpëtimin. Forsteri dhe Marstoni tregojnë:

Malakia 1:2 nuk do të thotë se në një urrejtje të fjalëpërfjalshme të Ezaut dhe pasardhësve të tij Perëndia e ka dënuar secilin prej tyre në ferr. I referohet thjesht pozicionit më të lartë të racës hebraike në strategjinë e Perëndisë…. Në origjinal, të cilit po i referohet Pali, Ezau është thjesht një sinonim i Edomit [e qartë nga konteksti: Malakia 1:2-5]…. Zgjedhja e Izraelit nga Perëndia nuk mund të jetë një rezultat i meritës së tij me anë të veprave…. Paraqitja [e Palit] të citimit nga Malakia 1:2 është një lidhje e veçantë këtu dhe ai e përdor ndërsa e zhvillon këtë temë..{{16}}.

Kalvinistët e theksojnë pohimin: “Sepse fëmijët duke mos qenë akoma të lindur, duke mos bërë asgjë të mirë apo të keqe, që qëllimi i Perëndisë sipas zgjedhjes të qëndrojë, jo nga veprat, por për shkak të atij që thërret…”. Megjithatë, ky pohim është thjesht një provë e mëtejshme se zgjedhja përcaktohet nga paranjohja. Askush nuk e meriton bekimin e Perëndisë, i cili është i gjithi për shkak të hirit të Tij – u jepet atyre që Ai paranjeh se do ta marrin.

Perëndia, para se të lindnin këta njerëz, e dinte se Jakobi do të kthehej tek Ai, se Ezau do të përçmonte të drejtën e tij të parëbirnisë dhe se pasardhësit e tij do të ishin armiq të Izraelit. Mbi këtë bazë Ai e urreu Ezaun apo Edomin. Nëse nuk do të ishte kështu, atëherë kemi Perëndinë që urren pa arsye fare, gjë e cila është në kundërshtim me atë që Bibla na thotë rreth Perëndisë që “është dashuri”. Për më tepër, nëse do të ishte kështu, do ta bënte të kotë pohimin profetik të Krishtit se “Më kanë urryer pa shkak” (Gjoni 15:25).

Është e qartë se zgjedhja e Jakobit dhe refuzimi i Ezaut nuk kishin të bënin fare me shpëtimin apo dënimin e të dy individëve, apo të pasardhësve të tyre. Është thjesht një interpretim i gabuar që kalvinistët i përdorin këto pjesë për këtë qëllim. Megjithatë Palmeri ngul këmbë: “Kështu, Romakëve 9 është i qartë duke pohuar se si zgjedhja ashtu edhe pretericioni [lënia mënjanë e të pazgjedhurve] janë të pakushtëzuara… ‘E kam dashur Jakobin, por e kam urryer Ezaun’”{{17}}.

Ç’mund të themi për faraonin?

Në mënyrë të ngjashme, rasti i faraonit nuk ka të bëjë fare me fatin e tij të përjetshëm. Perëndia e njihte që më përpara zemrën e keqe dhe të ngurtësuar të këtij tirani dhe për këtë arsye Perëndia e ngriti në këtë kohë të veçantë: “Por, pikërisht për këtë arsye, të kam falur [ngritur], për të të treguar fuqinë time dhe që emri im të shpallet në gjithë dheun” (Eksodi 9:16). Perëndia e përdori zemrën kryeneçe dhe krenare të faraonit për të gjykuar plotësisht tërë perënditë e Egjiptit, gjatë procesit të çlirimit të popullit të Tij nga ajo tokë pagane.

Perëndia nuk e shkaktoi faraonin të mëkatonte, por i rregulloi rrethanat dhe ndodhitë për ta vënë këtë njeri të veçantë (shtysat shumë të çuditshme dhe të këqija të të cilit Ai i njihte me hollësi që më parë) që të ishte në pushtet në atë kohë të veçantë, për të përdorur të keqen e tij për përmbushjen e vullnetit të Tij. Pohojmë se janë si biblike ashtu edhe të arsyeshme aftësia dhe e drejta sovrane e Perëndisë për të rregulluar rrethanat dhe për të vendosur në një skenë të jetës ata instrumente të cilët Ai i paranjohu, në mënyrë që vullneti i Tij të ndikojë çështjet njerëzore – dhe këtë ta bënte pa shkelur vullnetin e tyre apo pa i nxitur (aq më pak pa u bërë ndihmës në) krimet e tyre.

Që Perëndia të vendoste faraonin në vendin dhe kohën e duhur për ta përshtatur me planet e Tij për Izraelin dhe Egjiptin nuk ka të bëjë fare me ndonjë element të TULIP-it që të ndikojë shpëtimin vetjak. Perëndia gjithashtu nuk i shkaktoi veprimet e faraonit; Ai thjesht e lejoi të keqen e faraonit për të ndjekur shtegun e vet, madje duke e përforcuar vendosmërinë e keqe të faraonit deri në pikën që kjo të përmbushte vetë qëllimin e Perëndisë.

Ka vetëm një shpjegim biblik që Perëndia i merr disa në qiell dhe i dërgon të tjerët në ferr: Shpëtimi është një dhuratë e vërtetë, dhe Perëndia, në paranjohjen e Tij të gjithëdijshme, di se si do të përgjigjet çdo person. Arsyeja e vetme bindëse në përputhje me karakterin e Perëndisë për zgjedhjen dhe paracaktimin e të shpenguarve për bekime të sigurta është paranjohja e gjithëdijshme e Perëndisë se kush do të besojë. Në lidhje me tërë këtë pjesë që ka të bëjë me Ezaun, Jakobin dhe faraonin, Ajrënsajdi shkruan:

Nuk kemi të bëjmë fare këtu me paracaktim për në Qiell apo mallkim për në ferr…. Nuk na thuhet këtu, as në ndonjë pjesë tjetër, që para se fëmijët të lindin është qëllimi i Perëndisë ta dërgojë njërin në Qiell dhe tjetrin në ferr…. Pjesa ka të bëjë tërësisht me privilegje këtu në tokë{{18}}.

Pali e mbyll këtë pjesë duke pohuar që Perëndia “duke dashur […] të bëjë të njohur pushtetin e tij duroi me shumë zemërgjerësi enët e zemërimit [si faraoni] që qenë bërë për prishje?” (Romakëve 9:22). Edhe pse i duroi enë të tilla zemërimi, Perëndia nuk i shkaktoi ata të jenë të këqij apo të bëjnë të keqen. Për më tepër, Ai ndonjëherë ka si qëllim të përdorë ata zemrat e të cilëve janë të këqija dhe i duron kundërshtimin dhe paudhësinë e tyre deri në atë pikë sa të përshtatet me vullnetin e Tij. Në këtë mënyrë, Perëndia është i aftë ta bëjë zemërimin e njeriut që ta lavdërojë Atë (Psalmi 76:10, AV).

“Ngurtëson atë që do”

Në lidhje me faraonin, Romakëve 9:18 pohon: “Kështu ai ka mëshirë për atë që do dhe e ngurtëson atë që do”. Kalvinistët e përdorin shumë pohimin që Perëndia e ngurtësoi zemrën e faraonit, sikur kjo të vërtetonte zgjedhjen e pakushtëzuar dhe shlyerjen e kufizuar. Përkundrazi, ngurtësimi i zemrës së tij nuk kishte të bënte fare nëse faraoni do të shkonte në qiell, por me përdorimin që Perëndia i bëri faraonit në kohën e çlirimit të Izraelit nga Egjipti. Perëndia thotë se qëllimi i Tij ishte “që unë të mund të tregoj këto shenjat e mia në mes tyre, dhe me qëllim që ti të mundësh t’u tregosh bijve të t’u dhe bijve të bijve të t’u gjërat e mëdha që kam bërë, duke vënë në lojë egjiptasit, dhe shenjat e mia që kam bërë midis tyre, që të dini se unë jam Zoti” (Eksodi 10:1, 2).

Kur Perëndia e ngurtësoi zemrën e faraonit për të çuar përpara qëllimet e Tij për Izraelin dhe Egjiptin, për të shfaqur edhe më tepër fuqinë e Tij dhe, në mënyrë të veçantë, për të plotësuar gjykimin e Tij ndaj perëndive të Egjiptit, Ai, në fakt, po e ndihmonte faraonin të bënte atë që vetë ai tiran dëshironte të bënte. Kur e dërgoi Moisiun në Egjipt, Perëndia shpalli: “Por unë e di që mbreti i Egjiptit nuk do t’ju lejojë të shkoni…” (Eksodi 3:19). Kjo ishte natyra e faraonit para se të thuhej qoftë edhe një fjalë rreth ngurtësimit të zemrës së tij nga Perëndia.

Megjithatë kalvinistët janë gati unanimë në shmangien e tyre të kësaj pjese të Shkrimit. Duke e anashkaluar, ata i fillojnë komentet e tyre me Eksodin 4:21: “Unë do ta ngurtësoj zemrën e tij dhe ai nuk do ta lërë popullin të shkojë”. Pinku, ashtu si të tjerët, e anashkalon Eksodin 3:19 dhe shkruan: “A nuk e ngurtësoi Perëndia zemrën e tij para se plagët të binin mbi Egjiptin? – shiko Eksodin 4:21!”{{19}}. Uajti, gjithashtu, e shmang Eksodin 3:19 dhe e përdor Eksodin 4:21 si pjesë themelore{{20}}. Po kështu edhe Pajpëri. Duke e ndërtuar argumentin e tij të stërgjatë rreth ngurtësimit të zemrës së faraonit, ai mbështetet shumë tek Eksodi 4:21. Faqet e shumta të Pajpërit me citime dijetarësh nga origjinali në hebraishte dhe në greqisht, me argumente të ndërlikuara shoqëruese, e humbasin shkëlqimin e tyre për shkak të shpërfilljes së Eksodit 3:19, i cili, po ta kishte vënë re, do ta kishte ndryshuar tërë pikëpamjen{{21}}.

Fatkeqësisht, Pajpëri e ka mbushur plot e përplot veprën “Shfajësimi i Perëndisë” me fjalë greke dhe hebraike në ato alfabete pa ekuivalentet e fjalëve në anglisht që përdorin zakonisht autorët. Kështu, lexuesit që nuk janë studiues të greqishtes dhe të hebraishtes duhet ta marrin fjalën e tij për atë që thotë. Megjithëkëtë, komentet e tij janë padashur zbuluese:

Para pohimit të parë aktiv të ngurtësimit të Perëndisë te Eksodi 9:12, kemi dy pohime që ai [faraoni] e ngurtësoi zemrën e tij [8:15, 32] dhe pas 9:12 kemi dy pohime që ai e ngurtësoi zemrën e tij [9:34, 35]. [Kështu] “vetë-ngurtësimi i faraonit është pohuar mirë para dhe pas pohimit të parë që Perëndia e ngurtësoi atë…”{{22}} (Theksimi i shtuar).

Pajpëri pranon se faraoni e ngurtësoi zemrën e tij, si para ashtu edhe pas “pohimit të parë aktiv të ngurtësimit të Perëndisë…”. Është e rëndësishme të kuptojmë se “Perëndia nuk i dha faraonit dëshirën e keqe për t’u rebeluar kundër tij. Çfarë u bë nga Perëndia ishte t’i jepte atij guximin për të realizuar atë dëshirë. Kështu veprimi i Perëndisë thjesht bëri ndryshimin midis një veprimi të keq dhe ndrydhjes së një dëshire të keqe përmes frikës”{{23}}. Për më tepër, nuk ka asgjë në histori që të tregojë se faraoni ishte i paaftë t’i bindej Perëndisë me anë të një përgjigje të vërtetë nga zemra e tij. Kalvini, duke e kundërshtuar atë që thotë gjetiu dhe në një pohim shumë jokalvinist që e sugjeron vullnetin e lirë, pranon se jobesimtari mund të shkojë drejt pendimit të vërtetë nga paralajmërimet e Perëndisë:

Kush nuk e kupton tani se me anë të kërcënimeve të këtij lloji [profecia e Jonës për shkatërrimin e Ninives etj.], Perëndia dëshiroi t’i nxiste ata për pendim të cilët i tmerroi që ata t’i shpëtonin gjykimit që meritonin mëkatet e tyre{{24}}.

Megjithatë, në këtë rast, përmes paranjohjes së Tij, Perëndia e dinte se faraoni, ashtu si Ezau, do ta refuzonin vullnetin e Tij – sikurse e dinte se Jakobi do të nënshtrohej dhe bindej (Zanafilla 28:7, 20, 21; 32:9-11, 24-32; 49:28-33 etj.). Faraoni ishte një njeri i keq që e kishte abuzuar për një kohë të gjatë popullin e Perëndisë. Ai dëshironte në mënyrë egoiste të mbronte interesat e veta duke e mbajtur skllav atë popull.

Megjithatë plagët u bënë aq të tmerrshme, që faraonit i duhej ta linte Izraelin të shkonte – jo për shkak të pendimit të vërtetë, por për shkak të frikës nga gjykime të mëtejshme. Megjithatë, Jahve nuk kishte mbaruar së gjykuari perënditë e Egjiptit. Prandaj, ai e ngurtësoi zemrën e faraonit duke i dhënë atij guximin të ngulte këmbë në rezistencën që ai me të vërtetë donte të kishte, derisa Perëndia e ekzekutoi plotësisht gjykimin e Tij mbi perënditë e Egjiptit, duke nxjerrë “nga vendi i Egjiptit radhët e mia, popullin tim, bijtë e Izraelit, duke dhënë ndëshkime të mëdha” (Eksodi 7:4).

Sigurojmë një kuptim më të mirë të trajtimit të Perëndisë ndaj faraonit përmes fjalëve hebraike të përkthyera “ngurtësoj” apo “ngurtësim” në versionin e Mbretit Xhejms. Në kuptimin e ngurtësimit vetë të zemrës, kabed përdoret katër herë: Eksodi 7:14, 8:15; 9:7 dhe 9:34. Qashah, përdoret vetëm një herë (Eksodi 7:3), që do të thotë të bëhesh qafëfortë apo kryeneç. Chazaq (Eksodi 4:21; 7:13, 22; 8:15; 9:12, 35; 10:20, 27; 10:10; 14:4, 8, 17) që do të thotë të forcosh apo të japësh guxim, duke treguar se Perëndia nuk po e shkaktonte faraonin të ishte një njeri i keq apo të bënte veprime të këqija, por po i jepte faraonit forcë dhe guxim për të qëndruar në qëllimin e tij për të mos e lënë Izraelin të shkonte, edhe kur plagët u bënë tepër të tmerrshme. Forsteri dhe Marstoni shpjegojnë pas një studim të thellë të fjalës:

Bibla nuk mëson se Perëndia e bëri faraonin të papenduar. Fjala kryesore e përdorur për ngurtësimin e zemrës së faraonit është chazaq dhe duket se nënkupton se Perëndia e trimëroi apo i dha guxim zemrës së faraonit në mënyrë që ai të kishte guximin kryeneç të qëndronte madje përballë çdo mrekullie frikësuese…. Perëndia nuk e pengon kurrë dikë të pendohet. “’A ndjej vallë gëzim nga vdekja e të pabesit?’ – thotë Zoti, Zoti – ‘apo përkundrazi që ai të kthehet nga rrugët e tij dhe të jetojë?’” (Theksimi i shtuar){{25}}.

Gjithashtu shembulli i faraonit as nuk e mbështet pikëpamjen kalviniste të shthurjes totale. Nëse faraoni do të kishte qenë plotësisht i shthurur, pse duhej ta ngurtësonte Perëndia zemrën e tij? Pajpëri thotë se katër herë faraoni e ngurtësoi vetë zemrën e tij. Pse të flitet kështu, kur ai nuk mund të bënte gjë tjetër? Si mund të ngurtësohet edhe më tepër një zemër plotësisht e shthurur, nëse tashmë ishte kështu?

As nuk thotë se kur faraoni e lejoi përfundimisht Izraelin të shkonte, Perëndia e shkaktoi atë të vepronte kështu me hir të papërballueshëm. Ai ishte veçse i tmerruar dhe, mbi atë bazë, iu nënshtrua vullnetit të Jahvesë (Eksodi 12:30-33), por akoma pa pendim të vërtetë.

Balta, poçari dhe enët e zemërimit

Duke qenë komentari përfundimtar i Palit (Uajti e quan një “pikë kulmore”){{26}} për këtë pjesë të rëndësishme, ai pohon se askush nuk mund të ankohet ndaj Perëndisë për atë që bën Ai, sepse balta nuk ka të drejtë t’i kërkojë llogari poçarit:

Po kush je ti, o njeri, që i kundërpërgjigjesh Perëndisë? A mund t’i thotë ena mjeshtrit: “Përse më bërë kështu?”. A nuk ka vallë fuqi poçari mbi argjilën për të bërë nga po ai brumë një enë për nderim, edhe një tjetër për çnderim? Dhe çfarë të thuash nëse Perëndia, duke dashur të tregojë zemërimin e tij dhe të bëjë të njohur pushtetin e tij duroi me shumë zemërgjerësi enët e zemërimit që qenë bërë për prishje? Dhe që të bëjë të njohur pasuritë e lavdisë së tij ndaj enëve të mëshirës, të cilat i përgatiti për lavdi, mbi ne, që edhe na thirri, jo vetëm nga judenjtë, por edhe nga johebrenjtë? (Romakëve 9:20-24).

Kalvinistët mbështeten shumë në këtë pjesë të Shkrimit. Uajti pohon:

Liria e poçarit rreh përmes këtyre fjalëve, duke rrjedhur në mënyrë të patundur në detin e sovranitetit, duke nxjerrë çdo të ashtuquajtur ithtar të vullnetit të lirë jashtë shtegut të vet. Perëndia ka të drejtën e përsosur të bëjë me krijimin e Tij (duke përfshirë njerëzit) ashtu siç dëshiron, ashtu siç ka sovranitet të plotë Poçari ndaj argjilës […] “enët e zemërimit…”. A janë këto kombe…? Jo, janë mëkatarë mbi të cilët vjen zemërimi i Perëndisë. Për ta thuhet se janë “përgatitur në mënyrë të veçantë për shkatërrim”. Ky është qëllimi i tyre{{27}} (Theksimi në origjinal).

Që Perëndia Poçari 1) ka të drejtën të bëjë me njerëzit atë që i pëlqen dhe 2) duron me durim të madh enët e zemërimit, ne nuk e mohojmë. Megjithatë, kjo është gjithçka që na thotë kjo pjesë – nuk na thotë se cila është dëshira e Tij. Megjithatë, shumë pjesë të tjera na thonë me termat më të qartë se Perëndia dëshiron që të gjithë të pendohen dhe të njohin të vërtetën, se Ai nuk do që ndokush të humbasë, dhe se Ai nuk kënaqet me vdekjen e të pabesit. Tashmë kemi cituar shumë nga këto pjesë.

Nuk ka asgjë te Romakëve 9:20-24 që të tregojë se Perëndia Poçari e shkakton dikë të jetë i keq apo të bëjë të keqen. Aq më pak që kjo pjesë të provojë, sikurse pohojnë kalvinistët, se Perëndia i paracakton disa për qiellin dhe të tjerët për në ferrin. Pali po i referohet përdorimit që Perëndia i bën të keqes së lindur të njerëzve të paudhë si Ezau dhe faraoni, kur i përshtatet qëllimeve të Tij, për të përmbushur vullnetin e Tij. Duke vepruar kështu, Ai duron “një kundërshtim të tillë nga ana e mëkatarëve” (Hebrenjve 12:3). Gjithashtu fakti që Perëndia u sjell këtyre enëve të zemërimit shkatërrimin që meritojnë nuk vërteton se ky është vullneti i Tij për ta apo se ata nuk kanë zgjedhje, aq më pak që ata janë paracaktuar për shkatërrim.

Kalvinisti thotë se Perëndia mund, përmes hirit të papërballueshëm, t’i shkaktojë të gjithë njerëzit që të besojnë në Krishtin dhe t’i binden Atij. Nëse kjo do të ishte e vërtetë, atëherë fakti se Ai nuk e bën një gjë të tillë bie në kundërshtim me të gjithë atë që thotë Bibla rreth dashamirësisë, mëshirës dhe hirit të Tij. Nuk ka asnjë shpjegim për këtë kontradiktë të dukshme: kalvinisti detyrohet të përdorë fjalën “mister”.

Në kontrast me këtë, Shkrimi pohon se Perëndia u ka dhënë njerëzve fuqinë e zgjedhjes. Prandaj, të detyrosh hirin e papërballueshëm ndaj tyre do ta kundërshtonte në vetvete këtë dhuratë. Perëndia nuk e dhunon vullnetin e askujt. Duke qenë të sigurt për këtë, Ai mund të kishte qenë i hirshëm dhe të shtypte paudhësinë e faraonit dhe të Judës po t’i përshtatej planeve të Tij – por kjo nuk do të kishte ndryshuar as zemrat, as fatin e tyre të përjetshëm. Megjithatë, për sa u përket “enëve të zemërimit […] për prishje”, Ai zgjodhi të përforcojë vendimin e tyre ndaj paudhësisë për të realizuar vullnetin e Tij. Ai nuk i shkaktoi të zgjidhnin të keqen, Ai e përdori zgjedhjen e tyre të paudhë për qëllimet e Tij dhe duke e bërë këtë “duroi” rebelimin e tyre.

Herman Hoeskema pohon se shembulli i Poçarit mëson “sovranitetin absolut të Perëndisë për të përcaktuar fatin përfundimtar të njerëzve, për nderim apo për çnderim, për shpëtim dhe lavdi apo për dënim dhe shkretim”{{28}}. Në të njëjtën mënyrë, Pajpëri thotë: “Është e qartë se Pali ka akoma në mendje çështjen e zgjedhjes së pakushtëzuar [për shpëtim apo dënim] të paraqitur te Romakëve 9:6-13”{{29}}. Ne sapo kemi dhënë një shpjegim tjetër – i cili është një interpretim i arsyeshëm dhe është në përputhje me karakterin e dashurisë dhe drejtësisë së Perëndisë – dhe një mori pjesësh të tjera të Shkrimit që pohojnë dashurinë e Perëndisë për të gjithë dhe dëshirën e Tij që të gjithë të shpëtohen. Pali nuk po e trajton fare fatin e përjetshëm të Ezaut, Jakobit apo faraonit.

Një rishikim i Gjonit 3:16, 17

Nëse ka një varg në Bibël që çdo fëmijë që ka qenë në Shkollën e së Dielës e di me siguri, ky varg është Gjoni 3:16. Cili fëmijë që do të ndeshej me këtë varg për herë të parë, pa një mësues kalvinist, do të dilte në përfundimin se “botën” nuk nënkupton tërë botën e njerëzimit, por një numër të kufizuar individësh të zgjedhur nga Perëndia? Sigurisht, asnjë.

Vetë Kalvini, në komentimin e tij të Gjonit 3:16, pohon se “botën” përfshin “tërë njerëzit pa përjashtim”. Luteri tha gjithashtu se nënkuptonte “tërë racën njerëzore”. Por Uajti, duke kuptuar se një pranimi i tillë e hedh poshtë shlyerjen e kufizuar, përdor një lëvizje të dëshpëruar të Gjonit 3:16. Ai sugjeron se interpretimi i shëndoshë kërkon “që, kushdo që beson në të, të mos humbasë” do të thotë në fakt “në mënyrë që kushdo që është besues në të të mos humbasë…”{{30}}. Ky shtrembërim i lehtë i lejon Uajtit të sugjerojë se vetëm të zgjedhurit e kalvinizmit besojnë (Perëndia i ka shkaktuar ata të besojnë) dhe kështu Krishti vdiq vetëm për ta. Edhe sikur kjo të jetë e vërtetë, kalvinizmit i ngelet akoma të shpjegojë (duke patur parasysh këmbënguljen e tij që njerëzit duhet të lindin sërish para se Perëndia t’u japë atyre besimin) se si mund të merret jeta e përjetshme pa besim. (Me siguri, “rilindja” sovrane nuk është për jetë të përkohshme!). Kjo çështje do të merret në shqyrtim te tema e hirit të papërballueshëm.

Për të parandaluar një shtrembërim të tillë të Fjalës së Tij, vetë Krishti e shpjegon këtë pjesë në mënyrë të qartë: “Dhe ashtu si Moisiu e ngriti lart gjarprin në shkretëtirë, kështu duhet të ngrihet lart Biri i njeriut, që kushdo që beson në të të mos humbasë, por të ketë jetë të përjetshme” (Gjoni 3:14, 15). Nuk ka dyshim se ashtu si Ligji dhe tërë sistemi i flijimeve të Levitikut ishin për “tërë Izraelin” (2 Kronikave 29:24; Ezdra 6:17; Malakia 4:4 etj.), po kështu ishte parashikimi i Perëndisë i gjarprit të ngritur: “…çdo njeri […] dikë, në rast se ky shikonte gjarprin prej bronzi, ai vazhdonte të jetonte” (Numrat 21:8, 9).

Me një shikim besimi të thjeshtë vinte shërimi për dikë dhe çdo njeri të Izraelit pa përjashtim. Lidhja e saktë që zbulon Krishti midis këtij simboli të Dhiatës së Vjetër dhe kryqëzimit të Tij për mëkatin (“ashtu si Moisiu e ngriti lart gjarprin […] kështu duhet të ngrihet lart Biri i njeriut”) nuk mund të anashkalohet. “…që, kushdo që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetë të përjetshme” është një premtim për të gjithë.

Çdo simbol i Dhiatës së Vjetër i Kryqit ishte për çdo izraelit. Nuk kishte të zgjedhur të veçantë midis tyre ndaj të cilëve të vlenin Pashka, mana, uji nga shkëmbi dhe Dita e Shlyerjes, apo ofertat e veçanta për mëkatin. Në mënyrë domethënëse, çdo kontroll i listës së pjesëve të Shkrimit të përdorura në librat kalvinistë do të zbulojë një shmangie të referimeve nga simbolet e Dhiatës së Vjetër të Krishtit dhe flijimit të Tij në Kryq. Arsyeja nuk ka nevojë për shpjegim.

Ashtu si pjesa më e madhe e apologjetëve të tjerë për kalvinizmin, Uajti e shmang Gjonin 3:14, 15 dhe as nuk përpiqet të trajtojë pohimin e qartë te 3:17 “që bota të shpëtohet prej tij” (për të cilin shpjegimi i tij i Gjonit 3:16 nuk mund të zbatohet). Natyrisht, ky koment i mëtejshëm nga Krishti e shpjegon domethënien e tërë pjesës (Gjoni 3:14-18) që ka të bëjë me vdekjen e Tij në Kryq, duke e bërë shumë të qartë se Perëndia e dha Birin e Tij për shpëtimin e tërë botës. Uajti nuk e citon as Kalvinin apo dikë tjetër rreth Gjonit 3:17. Asnjë prej të trembëdhjetë kontribuesve të veprës “Ende Sovran” nuk e zë me dorë. (Do ta trajtojmë këtë më me hollësi në kapitullin 27).

Sigurisht, interpretimi që Uajti i bën Gjonit 3:16 duhet të përputhet me argumentin e tij se 1 Gjonit 2:2 nuk mund të nënkuptojë “se vdekja e Krishtit është një përmbushje për tërë botën”. Ai e justifikon këtë pikëpamje me anë të faktit se Gjoni vazhdon të na tregojë “të mos e duam botën!{{31}}. Si e vërteton fakti që ne nuk duhet ta duam botën se Krishti nuk vdiq për mëkatet e tërë botës? Natyrisht, Gjoni po e përdor fjalën “botën” në dy mënyra të ndryshme: njerëzit e botës dhe sistemin e botës.

Duke e pranuar këtë fakt, Uajti pohon me të drejtë se te 1 Gjonit 2:15, fjala “botë” do të thotë “sistemi i lig i tashëm, jo popullsia e përbotshme e njerëzimit” (theksimi në origjinal). Uajti është zënë tani në rrjetën që e ka endur vetë. Nëse fakti se “bota” në vargun 15 do të thotë “sistemi i lig i tashëm” e refuzon pohimin se në vargun 2 do të thotë tërë njerëzit në botë, përse nuk duhet të refuzojë edhe pikëpamjen e Uajtit se do të thotë “tërë të krishterët në tërë botën […] të çdo kohe dhe të çdo vendi”?{{32}}.

Nuk ka rrugë shpëtimi ndaj domethënies së drejtpërdrejtë: te 1 Gjonit 2:2, “botë” do të thotë tërë njerëzimi i pashpëtuar.

Krishti vdiq për të gjithë

Pjesët e Shkrimit që pohojnë se Krishti vdiq për të shpëtuar tërë njerëzimin janë aq të shumta saqë vetëm disa mund të paraqiten. Në pjesë të Shkrimit si: “Sepse Biri i njeriut erdhi të kërkojë dhe të shpëtojë atë që kishte humbur” (Luka 19:10), “Krishti vdiq në kohën e tij për të paudhët” (Romakëve 5:6) dhe “Krishti Jezus erdhi në botë për të shpëtuar mëkatarët” (1 Timoteut 1:15), nuk ka asnjë sugjerim se nënkuptohet vetëm njëfarë grupi i zgjedhur midis “të humburve […] të paudhëve […dhe] mëkatarëve”. Atje thjesht nuk ka asnjë cilësues.

Me siguri ideja se një gjuhë e tillë e përgjithshme cilëson, në fakt, një grup “të zgjedhurish” nuk do të imagjinohej kurrë pa indoktrinim të mëparshëm në kalvinizëm. Megjithatë Uajti shikon në vargje të tilla “veçantinë që mohohet aq çuditërisht nga arminianët”{{33}}.

Uajti tregon: “A nuk është mesazhi i Biblës se Krishti i shpëton mëkatarët? Me çfarë të drejte […] e ndryshojmë ne domethënien e shprehjes në ‘dëshiron të shpëtojë’…?”

Ne, sigurisht, mund të pyesim Uajtin: “Cili është justifikimi i ndryshimit të termit ‘mëkatarët’ në ‘disa mëkatarë’?”.

Më pas ai citon pohimin e Palit: “Unë u kryqëzova bashkë me Krishtin […] Birit të Perëndisë, që më deshi dhe dha veten për mua” (Galatasve 2:20), si provë se “mëkatarët” dhe “të paudhët, e të tjerë, nënkuptojnë mëkatarë të veçantë”{{34}}. Përkundrazi, Pali po jep një dëshmi vetjake të besimit të tij në Krishtin; kjo nuk mund të përdoret për të vënë një kufizim në emrat e përgjithshëm që shfaqen në vende të tjera. Ai nuk thotë: “Vetëm unë […] vetëm për mua”. Çdo person që ka të njëjtën marrëdhënie me Krishtin, ashtu si Pali, mund të bëjë të njëjtin pohim: “Birit të Perëndisë, që më deshi dhe dha veten për mua”, por kjo nuk do të thotë se Ai nuk do e botën dhe nuk vdiq për të gjithë.

Natyrisht, ndonjëherë shkrimtarët e frymëzuar të Shkrimit e zbatuan në mënyrë të veçantë atë që thanë për ata që ishin të shpëtuar: “Zoti bëri që të bjerë mbi të paudhësia e ne të gjithëve […] Krishti vdiq për mëkatet tona […] që ne të bëhemi drejtësia e Perëndisë në të […] që e dha veten e tij për mëkatet tona […] me gjakun tënd na bleve te Perëndia” (Isaia 53:6; 1 Korintasve 15:3; 2 Korintasve 5:21; Galatasve 1:4; Zbulesa 5:9 etj.). Ai fakt nuk i shfuqizon në asnjë mënyrë shumë vargje të tjera që thonë po aq qartë se Krishti vdiq për të gjithë.

Pali nuk mund të pohonte më qartë se qëllimi i Krishtit që erdhi në botë ishte të shpëtonte mëkatarët. Fakti se nuk janë të shpëtuar të gjithë mëkatarët nuk është ngaqë Krishti nuk pagoi për mëkatet e tyre, por ngaqë të gjithë nuk e pranojnë atë pagesë. Uajti argumenton se për shkak se të gjithë mëkatarët nuk shpëtohen, ky varg duhet të nënkuptojë atëherë se “mëkatarët” për të cilët Krishti erdhi të shpëtojë duhet të jenë vetëm të zgjedhurit.

Megjithatë, për të mbështetur këtë argument, duhet ndryshuar edhe domethënia e qindra vargjeve të tjera biblike. Vetë Jezusi pohoi: “Sepse unë nuk erdha për të thirrur në pendim të drejtët, por mëkatarët” (Mateu 9:13). Përsëri, tërë mëkatarët nuk pendohen, kështu që kalvinisti detyrohet të thotë se Krishti thërret vetëm disa mëkatarë në pendim, përndryshe thirrja e Tij është e kotë.

Si mund të kuptojë dikush këtë domethënie në këtë pohim nga Krishti? Vetëm kalvinistët e gjejnë atje – dhe vetëm ngaqë e kërkon kalvinizmi. Por nuk shkon, sepse edhe të zgjedhurit nuk pendohen ndonjëherë aq plotësisht sa duhet. Kështu që, në çfarëdo shkallë që nuk arrijnë t’i japin nderin, lavdinë dhe bindjen e plotë Perëndisë, a nuk po i pengojnë qëllimet e Perëndisë ashtu siç thuhet se bëjnë të pazgjedhurit duke e refuzuar ungjillin? A është me të vërtetë vullneti i Perëndisë që mori të krishterësh jetojnë aq cekët dhe madje bëjnë jetë në mosbindje? Apo ngaqë ata zgjedhin të bëjnë një gjë të tillë?

Në mënyrë të përsëritur, Bibla pohon se Perëndia dëshiron të shpëtojë dhe të bekojë tërë Izraelin dhe se refuzimi i tij për t’u penduar e parandalon Atë të bëjë një gjë të tillë. Ai i dërgon profetët e Tij ditë e natë për t’iu lutur Izraelit të pendohet në mënyrë që Ai të mos e ndëshkojë. Mirëpo Perëndia dëshiron që vetëm disa nga Izraeli të pendohen? Shumë shembuj të tjerë të ngjashëm mund të jepen për të treguar se kalvinizmi i kthen përgjërimet e dashura dhe të dhembshura të Perëndisë dhe të Krishtit ndaj mëkatarëve në një mashtrim.

Perëndia na paska dy vullnete që bien ndesh?

Asgjë nuk mund të jetë më e qartë në refuzimin e shlyerjes së kufizuar se sa pohimi i Palit: “i cili dëshiron që gjithë njerëzit të shpëtohen dhe t’ia arrijnë njohjes të së vërtetës” (1 Timoteut 2:4). Pajpëri pranon se Pali po thotë se “Perëndia nuk gëzohet me humbjen e atij që nuk pendohet dhe se ai ka dhembshuri për të gjithë njerëzit”. Por kjo tingëllon si “e folur e dyfishtë” nëse kalvinizmi është i vërtetë (pra, nëse Perëndia zgjedh vetëm disa për në qiell dhe e dërgon pjesën tjetër në ferr), kështu që synon të tregojë se ka “’dy vullnete’ në Perëndinë […] që Perëndia dekreton një gjendje punësh ndërsa dëshiron dhe mëson gjithashtu se një gjendje tjetër punësh duhet të ndodhë”{{35}}. Kjo është e folur e dyfishtë.

Xhon MekArturi i Riu, siç kemi parë, përpiqet gjithashtu t’i shpëtojë gjuhës së qartë të Palit dhe mesazhit të të gjithë Shkrimit me të njëjtën ide mahnitëse që Perëndia ka dy vullnete që bien ndesh. Këtu kemi tekstin e plotë të shpjegimit të tij:

2:4 dëshiron që gjithë njerëzit të shpëtohen. Fjala “dëshiron” në greqisht nuk është ajo që shpreh normalisht vullnetin e dekretit e Perëndisë (qëllimin e Tij të përjetshëm), por vullnetin e dëshirës e Perëndisë. Ka një dallim midis dëshirës së Perëndisë dhe qëllimit të Tij të përjetshëm shpëtues, që duhet t’i kapërcejë dëshirat e Tij. Perëndia nuk dëshiron që njerëzit të mëkatojnë, Ai e urren mëkatin me tërë qenien e Tij (Psalmet 5:4; 45:7); si rrjedhim, Ai i urren pasojat e Tij – poshtërsi e përjetshme në ferr. Perëndia nuk dëshiron që njerëzit të mbeten të paudhë përgjithmonë në brejtje të përjetshme dhe urrejtje ndaj Tij. Megjithatë, Perëndia, për vetë lavdinë e Tij dhe për ta shfaqur atë lavdi në zemërim, zgjodhi të durojë “enët […] që qenë bërë për prishje” për përmbushjen më të lartë të vullnetit të Tij (Romakëve 9:22). Në qëllimin e Tij të përjetshëm, Ai zgjodhi vetëm të zgjedhurit nga bota (Gjoni 17:6) dhe i la të tjerët, duke i lënë në pasojat e mëkatit, mosbesimit dhe refuzimit të tyre të Krishtit (krahaso Romakëve 1:18-32). Përfundimisht, zgjedhjet e Perëndisë përcaktohen nga qëllimi i Tij sovran dhe i përjetshëm dhe jo nga dëshirat e Tij{{36}}.

Si mund të ketë Perëndia “dëshira” që të jenë kundër “qëllimit të Tij sovran dhe të përjetshëm”? Kjo gjendje te një njeri dënohet si njeri me dy mendje (Jakobi 1:8; 4:8). Si mund t’i kapërcejë qëllimi i përjetshëm i Perëndisë dëshirat e Tij? Në asnjë vend Bibla nuk thotë se Perëndia ka dy vullnete që bien ndesh. Kjo do të ishte e pamundur për Perëndinë “që i vepron të gjitha sipas këshillës së vullnetit të tij” (Efesianëve 1:11) – një varg i parapëlqyer nga kalvinistët.

Të jesh me dy mendje është e pakonceptueshme për Perëndinë. Kalvinisti ngul këmbë se Perëndia mund të shkaktojë gjithkënd të besojë dhe të shpëtohet nëse Ai do të kishte dëshiruar kështu. Atëherë si mund të dëshirojë Perëndia që të gjithë të shpëtohen, një dëshirë që Ai mund ta shkaktonte të ndodhte (sipas kalvinizmit), e megjithatë të mos e realizojë? Një sugjerim i tillë nuk është as biblik, as i arsyeshëm.

MekArturi i shton gabimit të tij duke e barazuar dështimin e supozuar të Perëndisë për të përmbushur dëshirat e Tij që të gjithë të shpëtohen me dështimin e Tij për të parandaluar që të gjithë njerëzit të mos mëkatonin. Tani kemi një problem tjetër. Ose njeriu ka një fuqi të vërtetë për të zgjedhur, ose çdo mëkat i atribuohet Perëndisë. Në fakt, kjo e fundit është ajo që nënkupton MekArturi dhe ajo që pohohet nga drejtues kalvinistë si R. C. Sprouli, siç e kemi parë.

Kalvinisti kapet në brirët e dilemës. Si mund të mbështetë ai pozicionin se Perëndia dekreton dhe shkakton gjithçka dhe megjithatë të shfajësojë Perëndinë për paudhësinë dhe ndëshkimin e përjetshëm të pjesës më të madhe të njerëzimit? Ai zmbrapset për ndihmë te teoria se Perëndia nuk e pëlqen vërtet këtë gjendje punësh dhe megjithatë këtë e kërkojnë qëllimi i Tij i përjetshëm dhe dekreti i Tij. Çfarë kontradikte!

Zgjidhja biblike është shumë e thjeshtë: që Perëndia e do vërtet njeriun, nuk do që ndokush të humbasë dhe ka parashikuar falje, shpengim, jetë të përjetshme dhe shndërrim të plotë për lindjen e re për të gjithë – por Ai i ka dhënë njeriut fuqinë e zgjedhjes në mënyrë që njeriu të mund t’i dojë njerëzit e tjerë dhe, mbi të gjitha, ta dojë Perëndinë. Mëkati, brenga dhe gjykimi i përjetshëm bien kështu mbi supet e njeriut (fryte të vullnetit të tij), jo mbi Perëndinë. Por kalvinisti nuk mund ta lejojë lirinë e vullnetit të njeriut, sepse kjo do të shkatërronte TULIP-in.

“Të gjithë njerëzit” do të thotë të gjithë “ klasat” e njerëzve?

Uajti, duke e kundërshtuar MekArturin, shokun e tij kalvinist, ndjek Xhon Kalvinin duke përdorur një marifet të ndryshëm për t’i kaluar anash kësaj pjese. Ai u referohet pjesëve të tjera ku shprehja “të gjithë njerëzit” nuk duhet marrë fjalë për fjalë, ashtu si pohimi i Ananias për Palin në konvertimin e tij: “Sepse ti duhet të dëshmosh për të tek të gjithë njerëzit…” (Veprat e Apostujve 22:15). Uajti arsyeton:

Sigurisht, Pali nuk do të mendonte se këto fjalë nënkuptonin se ai do t’i dëshmonte Krishtin çdo qenie njerëzore të planetit. Në vend të kësaj, ai me siguri e ka kuptuar këtë si të gjitha llojet dhe racat e njerëzve…. Gjithashtu Pali flet për lloje njerëzish në vende të tjera…. Grekët dhe judenjtë, të rrethprerët dhe të parrethprerët, barbarët, skithasit, skllevërit dhe të liruarit….

Po kështu është në përputhje të përsosur me kontekstin e afërt dhe të largët të shkrimeve të Palit për të pranuar këtë përdorim të “të gjithë njerëzve” në një model të përgjithshëm{{37}}.

Përkundrazi, Pali kurrë nuk ka menduar se Anania nënkuptonte lloje dhe raca njerëzish. Natyrisht, “të gjitha llojet dhe racat” nuk është më e arsyeshme se “të gjithë njerëzit”. Japonezët? Vendasit australianë? Siberianët apo indianët e Amerikës Veriore? Nëse ishte kjo ajo që nënkuptonte Anania, atëherë ai ishte një profet i rremë. Ka me siguri lloje dhe raca njerëzish të cilëve Pali nuk u dëshmoi gjatë jetës së tij në tokë.

Çfarë do të kuptonte secili prej nesh po të na bëhej i njëjti pohim? Jo të gjithë njerëzit kudo (dhe me siguri jo çdo lloj), por të gjithë ata me të cilët do të kemi kontakt dhe për Palin kjo do të përfshinte po ashtu të gjithë ata përmes dëshmisë së Tij në Shkrimin. Por ç’lidhje ka interpretimi i sforcuar i Uajtit për pohimin e Ananias me pohimin e qartë të Palit se Perëndia dëshiron “që gjithë njerëzit të shpëtohen”?

Uajti argumenton më tej se për shkak se Pali thotë se duhet të bëhen lutje “për të gjithë njerëzit, për mbretërit e për të gjithë ata që janë në pushtet”, ai po u referohet “klasave të njerëzve” dhe se shprehja që vijon, “i cili dëshiron që gjithë njerëzit të shpëtohen”, do të thotë, si rrjedhim, “i cili dëshiron që të gjitha klasat e njerëzve të shpëtohen”{{38}}. Në fakt, “mbretërit e […] të gjithë ata që janë në pushtet” u referohet vetëm një klase njerëzish – pra, sunduesve. Uajti vetëm sa po e përsërit Kalvinin këtu: “Sepse domethënia e apostullit këtu është e thjeshtë se […] Perëndia i shikon të gjithë njerëzit të denjë njëlloj për të qenë pjesë e shpëtimit. Por ai po flet për klasat dhe jo individët dhe shqetësimi i tij i vetëm është të përfshijë princat dhe kombet e huaja në këtë numër”{{39}}.

Pajpëri kapet pas së njëjtës fije kashte: “Është e mundur që interpretimi i kujdesshëm i 1 Timoteut 2:4 do të na shtyjë të besojmë se ‘dëshira e Perëndisë që të gjithë njerëzit të shpëtohen’ nuk i referohet çdo personi në botë, por për më tepër çdo lloj personi…”{{40}}. “Interpretimi i kujdesshëm”, që ai sugjeron se do të mbështetë këtë ide, nuk bëhet kurrë i ditur.

Kalvinistët pëlqejnë të citojnë Spërxhënin për mbështetje, por këtu ai i akuzon ata (sikurse edhe ne) për ndryshimin e domethënies së qartë të tekstit. Predikuesi i madh e shtjellon këtë pjesë të Shkrimit në thellësi dhe gjatë këtij procesi, e kundërshton kalvinizmin e tij të shprehur në raste të tjera:

Çfarë të themi atëherë? A do të përpiqemi t’i japim një domethënie tjetër tekstit se çfarë përcjell ai në të vërtetë? Nuk besoj se është e mundur…. Ju, pjesa më e madhe prej jush, duhet të njihni metodën e përgjithshme në të cilën miqtë tanë të vjetër kalvinistë e trajtojnë këtë tekst. “Të gjithë njerëzit” – thonë ata – “pra, disa njerëz”: sikur Fryma e Shenjtë nuk mund të thoshte “disa njerëz” nëse Ai do të nënkuptonte disa njerëz. “Të gjithë njerëzit” – thonë ata – “pra, disa nga çdo lloj njerëzish”: sikur Zoti nuk mund të thoshte: “Çdo lloj njerëzish” nëse Ai do të kishte nënkuptuar këtë. Fryma e Shenjtë me anë të apostullit ka shkruar: “Të gjithë njerëzit” dhe pa dyshim ka nënkuptuar të gjithë njerëzit…. Dashuria ime për përputhje me pikëpamjet e mia doktrinore nuk është mjaft e madhe, sa të lejojë të ndryshoj me dashje një tekst të vetëm të Shkrimit{{41}}.

Me Spërxhënin, ne pyesim përsëri, nëse “çdo klasë” është ajo që ka ndërmend të përcjellë Fryma e Shenjtë, pse nuk është pohuar në mënyrë të qartë? E vërteta është se Fryma e Shenjtë pohoi në një gjuhë shumë të qartë se Perëndia nuk dëshiron që ndonjë person të humbasë – dhe janë duke e ngacmuar Fjalën e Perëndisë ata që i veshin asaj një interpretim kalvinist!

“Mbretërit dhe të gjithë ata që janë në pushtet” përmenden si subjekte të veçanta lutjeje për një arsye të përcaktuar: “që të mund të shkojmë një jetë të qetë dhe të paqtë…”. A mund të mendojë dikush seriozisht se Pali bëri thirrje lutjeje për mbretërit dhe ata që janë në pushtet për t’i përcjellë Timoteut (dhe neve sot) se çdo klasë njerëzish nënkuptohej se ishin marrësit e ungjillit: tregtarët, barinjtë, ushtarët, kallajxhinjtë, rrobaqepësit, vjedhësit etj.?

A nuk do të kishte frikë Pali se, nëse nuk përmendte të gjithë në mënyrë specifike, disa klasa të përbuzura si prostitutat apo skllevërit mund të përçmoheshin nga Timoteut dhe nga ne sot? Jo. Tashmë Krishti u kishte thënë dishepujve të Tij t’i “predikonin ungjillin çdo krijese”! Që Krishti nënkupton këdo, çdo i krishterë e dinte atëherë dhe e di tani.

Për sa i përket 1 Timoteut 2:6 (“i cili e dha veten si çmim për të gjithë”), Uajti citon referimin e R. K. Rajtit për “demonstrimin tepër të përpiktë nga Xhon Gill se interpretimi arminian i pjesës kyç (siç është 2 Pjetrit 3:9 dhe 1 Timoteut 2:4-6) është i gabuar”{{42}}. Megjithatë ai nuk arrin të na japë përgënjeshtrimin e Gillit. Pse të bëhet një përpjekje e tillë për të ndryshuar domethënien e një teksti të qartë?

1 Timoteut 4:10 (“që është Shpëtimtari i gjithë njerëzve” është një pjesë tjetër e Shkrimit që pohon pa dyshim se Krishti vdiq për të gjithë. Megjithatë Uajti përsëri nuk ka se çfarë të thotë për këtë. MekArturi komenton: “Çështja është se Ai është Shpëtimtari i vetëm ndaj të cilit dikush në botë mund të shkojë për falje dhe jetë të përjetshme – dhe për këtë arsye të gjithë nxiten ta përqafojnë Atë si Shpëtimtar…. Duke dhënë Birin e Tij si Shpëtimtari i botës, Perëndia shfaq të njëjtën lloj dashurie ndaj tërë botës që ishte shfaqur në Dhiatën e Vjetër ndaj izraelitëve rebelë. Kjo është një dashuri e sinqertë, zemërbutë dhe e dhembshur që ofron mëshirë dhe falje”{{43}}.

            A e ka seriozisht MekArturi? Kjo është një e folur tipike e dyfishtë “kalvinistësh të moderuar”, në kontrast me ndershmërinë e atyre që ata i quajnë “hiperkalvinistë” se nuk përpiqen të fshehin të vërtetën rreth kalvinizmit. Dashuri e sinqertë, zemërbutë dhe e dhembshur që [u] ofron mëshirë dhe falje atyre për të cilët si “të moderuarit” ashtu edhe “hiperkalvinistët” pranojnë se Krishti nuk vdiq, të cilët, ashtu siç pohojnë të gjithë kalvinistët, nuk mund t’i përgjigjet ofertës pa qenë rilindur në mënyrë sovrane (një privilegj që “të moderuarit” pranojnë se është vetëm për të zgjedhurit) dhe të cilët (përsëri “të moderuarit” pranojnë) janë paracaktuar për mundim të përjetshëm, një fakt që asgjë nuk mund ta ndryshojë?! Kë po mendojnë “të moderuarit” se po mashtrojnë? Me siguri asnjë përveç vetvetes.

 

[[1]] Cituar te James White, The Potter’s Freedom (Amityville, NY: Calvary Press Publishing, 2000), 222.[[1]] [[2]] Po aty, 215.[[2]] [[3]] John Piper, The Justification of God: An Exegetical and Theological Study of Romans 9:1-23 (Grand Rapids, MI: Baker Books, 2000), 203-204.[[3]] [[4]] Herman Hoeksema, God’s Eternal Good Pleasure, redaktor dhe shikues, Homer C. Hoeksema (Grandville, MI: Reformed Free Publishing Association, 1979), 24.[[4]] [[5]] Len G. Broughton, Salvation and the Old Theology (London: Hodder and Stoughton, n. d.), 152.[[5]] [[6]] H. H. Rowley, The Biblical Doctrine of Election (Cambridge, UK: Lutterworth Press, 1952), 45.[[6]] [[7]] Samuel Fisk, Calvinistic Paths Retraced (Raleigh, NC: Biblical Evangelism Press, 1985), 81.[[7]] [[8]] Laurence M. Vance, The Other Side of Calvinism (Pensacola, FL: Vance Publications, botim i shqyrtuar, 1999), 35.[[8]] [[9]] Piper, Justification, 51.[[9]] [[10]] Po aty, 56.[[10]] [[11]] Po aty, 57.[[11]] [[12]] Po aty, 61-62.[[12]] [[13]] Martin Luther, The Bondage of the Will, përkth. J. 1. Packer dhe O. R. Johnston (Grand Rapids, Ml: Fleming H. Revell, 1957, 11th prtg. 1999), 222-229.[[13]] [[14]] Po aty, 225.[[14]] [[15]] Dick Sanford, Predestination and Election, redaktor John R. Cross (monograf i vetëbotuar, n. d.), 11-12.[[15]] [[16]] Roger T. Forster dhe V. Paul Marston, God’s Strategy in Human History (Bloomington, MN: Bethany House Publishers, 1973), 75.[[16]] [[17]] Edwin H. Palmer, the five points of calvinism (Grand Rapids, MI: Baker Books, botim i zgjeruar, 20th prtg. 1999), 32-34, 105.[[17]] [[18]] H. A. Ironside, Lectures on the Epistle to the Romans (Neptune, NJ: Loizeaux Brothers, 1926), 110, 116.[[18]] [[19]] Arthur W. Pink, The Sovereignty of God (Grand Rapids, MI: Baker Book House, 2nd prtg. 1986), 96.[[19]] [[20]] White, Potter’s, 211, 221.[[20]] [[21]] Piper, Justification, 155-181.[[21]] [[22]] Po aty, 163.[[22]] [[23]] Forster dhe Marston, Strategy, 75.[[23]] [[24]] John Calvin, Institutes of the Christian Religion, përkth. Henry Beveridge (Grand Rapids, MI: Wm. Eerdmans Publishing Company, botim i vitit 1998), V:xvii,14.[[24]] [[25]] Forster dhe Marston, Strategy, 169-170.[[25]] [[26]] White, Potter’s, 213.[[26]] [[27]] Po aty, 213-214.[[27]] [[28]] Hoeksema, Eternal, 60.[[28]] [[29]] Piper, Justification, 204.[[29]] [[30]] White, Potter’s, 194.[[30]] [[31]] Po aty, 277.[[31]] [[32]] Po aty, 274.[[32]] [[33]] Po aty, 147.[[33]] [[34]] Po aty, 247-249.[[34]] [[35]] John Piper, “Are There Two Wills In God?” te Still Sovereign, redaktor Thomas R. Schreiner dhe Bruce A. Ware (Grand Rapids, MI: Baker Books, 2000), 108-109.[[35]] [[36]] John MacArthur, autor dhe redaktor i përgjithshëm, The MacArthur Study Bible (Nashville, TN: Word Publishing, 1997), 1862.[[36]] [[37]] White, Potter’s, 139-143.[[37]] [[38]] Po aty, 139-143.[[38]] [[39]] John Calvin, Calvin’s New Testament Commentaries (Grand Rapids, MI: Wm B. Eerdmans Publishing Co., 1994), 10:209.[[39]] [[40]] Piper, “Two Wills”, Sovereign, 108.[[40]] [[41]] C. H. Spurgeon, Metropolitan Tabernacle Pulpit, vëllimi 26, faqet 49-52.[[41]] [[42]] White, Potter’s, 25.[[42]] [[43]] John MacArthur, Jr., The Love of God (Dallas, TX: Word Publishing, 1996), 116.[[43]] [previous][next]