ÇFARË DASHURIE ËSHTË KJO?

AJO QЁ PRAKTIKONTE KALVINI në imponimin e doktrinës së tij agustiniane ndaj atyre që nuk pajtoheshin ishte në shumë raste larg krishterimit dhe hirit të Perëndisë. Megjithatë, ishte në përputhje me pikëpamjen e tij të hirit të papërballueshëm dhe me një Perëndi që e imponon atë në mënyrë sovrane ndaj të zgjedhurve.

Nëse kalvinizmi do të ishte i vërtetë, si mund të siguronte ndryshe Perëndia që gjaku i Krishtit, i derdhur në kryq për mëkatin, do të sillte shpëtim për të zgjedhurit? Si mund të shtyhej të besonte një “plotësisht i shthurur”, përveçse në mënyrë të papërballueshme? Kalvini, në debatin e tij me Romën, nguli këmbë se “hiri hyjnor [vepron] në mënyrë të papërballueshme…” [1].

Uajti argumenton se për shkak se Bibla thotë se Krishti i shpëton mëkatarët, nuk mund ta ndryshojmë në thënien se ai “i shpëton në mënyrë sinergjike me ndihmën e vetë mëkatarit” [2]. Megjithatë, thjesht besimi në ungjillin dhe pranimi i dhuratës së tij falas të shpëtimit, zor se cilësohen si “ndihmë” ndaj Perëndisë. Megjithatë Pinku pohon në mënyrë të ngjashme:

Çfarë përshtypje vjen në mendjet e atyre njerëzve të botës, të cilët, herë pas here, marrin pjesë në një shërbesë të Ungjillit…? A nuk është një Perëndi i hidhëruar Ai në të cilin besojnë të krishterët? Nga ajo që dëgjohet nga ungjilltarët e zakonshëm sot, a nuk është i detyruar një dëgjues serioz që të dalë në përfundimin se ai rrëfen se paraqet një Perëndi që është i mbushur me qëllime dashamirëse, megjithatë i paaftë t’i zbatojë; që Ai ka dëshirë të sinqertë për të bekuar njerëzit, por që ata nuk do ta lejojnë Atë? [3]

A ka harruar Pinku se pjesa më e madhe e Dhiatës së Vjetër u shkrua nga profetët e përlotur që shprehën hidhërimin dhe trishtimin e Perëndisë për refuzimin që Izraeli i bëri dashurisë, hirit dhe mëshirës së Tij të ofruar? Megjithëkëtë, për kalvinistin, nëse shpëtimi është thjesht një ofertë që njeriu mund ta refuzojë, kjo e bën që të varet nga njeriu dhe jo nga Perëndia. Ky argument është marrëzi. Marrësi i një dhurate mundet vetëm ta pranojë apo refuzojë atë që i ofrohet. Të imponosh në mënyrë sovrane qoftë një dhuratë, qoftë dashurinë do të shkatërrohen të dyja. Nuk varet nga njeriu. Nëse ai nuk kthehet te Perëndia me vullnet me tërë zemrën e tij, ai është i rrënuar përjetësisht.

Besimi i gabuar i Kalvinit, se sovraniteti i Perëndisë do të shkatërrohet nga vullneti i lirë, e bën të domosdoshme që Perëndia të zgjedhë disa për shpëtim dhe të paracaktojë pjesën tjetër të njerëzve për ferrin e përjetshëm. Asnjë njeri nuk mund të ketë ndonjë zgjedhje në këtë çështje. Kjo doktrinë e tmerrshme kundërshton drejt për drejt qindra pjesë të Shkrimit në të cilat Perëndia u bën thirrje tërë njerëzve të pendohen, të besojnë dhe të pranojnë jetën e përjetshme si dhuratë e hirit të Tij. Kalvinizmi ua verbon sytë ndjekësve të vet nga pjesë të tilla të Shkrimit. Kështu Pinku vajton:

Ёshtë e trishtueshme në të vërtetë të gjejmë një si i ndjeri Dr. [A. T.] Piersoni – shkrimet e të cilit janë përgjithësisht sipas Shkrimit dhe të dobishme – duke thënë: “Ёshtë një mendim i tmerrshëm se edhe vetë Perëndia nuk mund […] të më ndalojë ta sfidoj dhe mohoj Atë dhe të mos ushtrojë fuqinë e Tij në një drejtim të tillë nëse Ai do të mundej dhe nuk do të mundej nëse Ai do të donte” (Një klinikë frymërore). Ёshtë më e trishtueshme akoma të zbulojmë se shumë vëllezër të tjerë të respektuar dhe të dashur shprehin të njëjta ndjenja. E trishtueshme, sepse është në mënyrë të drejtpërdrejtë në mospërputhje me Shkrimin e Shenjtë [4].

Në fakt, kalvinizmi është “në mospërputhje me Shkrimin e Shenjtë”.

Perëndia – mjeshtër marionetash

Këmbëngulja ndaj sovranitetit që domosdoshmërisht nuk lejon ndonjë zgjedhje të njeriut u bë themeli i atij sistemi të teologjisë të njohur sot si kalvinizëm. Sovraniteti i Perëndisë dhe paaftësia e njeriut për të thënë, mendojë, apo bëjë diçka që Perëndia nuk e ka paracaktuar ka qenë theksimi i vazhdueshëm, duke e kthyer njeriun në një marionetë dhe Perëndinë që i lëviz fijet.

Engelsma pohon: “Apostulli Pal ishte një besimtar i flaktë dhe i hapur i paracaktimit, duke mbështetur paracaktimin e dyfishtë, zgjedhjen dhe mallkimin” [5]. Çfarë Engelsma i atribuon Palit, Xhueti pohon se ishte besimi i zakontë i çdo teologu në histori që ia vlen të përmendet: “Çdo teolog i rangut të parë nga Agustini te Barthi ka pohuar […] se zgjedhja e Perëndisë është një vendim i drejtë dhe i shenjtë që ai bën sipas pëlqimit të tij të mirë për të shpenguar subjektet e dashurisë së tij zgjedhës” [6]. Njeriu as nuk mund të besojë ungjillin pa Perëndinë që e shkakton atë të bëjë një gjë të tillë. Dhe që Ai shkakton kaq pak të besojnë dhe paracakton aq shumë për mundim të përjetshëm është “sipas pëlqimit të tij të mirë”! A është ky me të vërtetë “Perëndia, Ati i Zotit tonë Jezu Krisht” (Efesianëve 1:3)?

Pajpëri shkruan një libër të tërë “për të mbrojtur pohimin se Perëndia nuk është i padrejtë në paracaktimin e pakushtëzuar të disa izraelitëve për shpëtim dhe të tjerëve për dënim” [7].

Çfarë duhet të themi për përgjërimet e Perëndisë ndaj mbarë Izraelit për t’u penduar? Dhe çfarë mund të themi për faktin se mbarë Izraeli vrau një qengj, spërkati gjakun, u çlirua nga Egjipti, hëngri manën dhe “të gjithë pinë të njëjtën pije frymërore, sepse pinin prej shkëmbi frymëror që i ndiqte; edhe ky shkëmb ishte Krishti” (1 Korintasve 10:4)? Megjithatë Perëndia i paska paracaktuar shumë, për të mos thënë pjesën më të madhe të tyre për dënim të përjetshëm? Përkundrazi, ishte e qartë se Perëndia dëshiroi shpëtimin e përjetshëm të mbarë Izraelit.

Nuk kemi mospërputhje me kalvinizmin rreth drejtësisë së Perëndisë – çështja është dashuria e Tij. A do Ai tërë botën dhe a dëshiron që të gjithë njerëzit të shpëtohen, apo jo? Kalvinizmi e kufizon dashurinë e pafundme të Perëndisë për një grup të zgjedhur; Bibla shpall dashurinë e Tij për të gjithë – dhe i lejon njeriut zgjedhjen që kërkon kjo dashuri.

Pakeri shpjegon pozicion kalvinist: “Perëndia i do të gjithë në njëfarë mënyre (të gjithë ata që krijoi […] marrin shumë dhurata të mira të pamerituara…). Ai do disa në njëfarë mënyre (që është: Ai i çon disa në besim, jetë të re dhe lavdi sipas qëllimit të tij paracaktues)” [8]. Por a do të ishte me të vërtetë dashuri “në njëfarë mënyre” që Perëndia të japë “dhurata të mira të pamerituara” tokësore atyre që ai ka paracaktuar për mundim të përjetshëm? Dashuri “në njëfarë mënyre”? Absolutisht jo! Dashuria nuk mund të japë përgjysmë atyre që do.

Çfarë dashurie është kjo që siguron bekime të përkohshme për ata që paracakton për rrënim të përjetshëm? Krishti tha se ishte një pazar i keq që një njeri të fitojë “gjithë botën dhe pastaj e humb shpirtin e vet” (Mateu 16:26). Kështu nuk mund të jetë dashuri e asnjë lloji që Perëndia t’i japë madje “gjithë botën” atij të cilin e ka paracaktuar të “humbë shpirtin e vet”! megjithatë Pakeri e quan dhuratë “dashurie” që kalvinizmi ia atribuon Perëndisë. Palmeri pohon:

Me anë të dekretit të Perëndisë, për shfaqjen e lavdisë së Tij, disa njerëz dhe engjëj janë paracaktuar për jetë të përjetshme; dhe të tjerët janë paracaktuar për vdekje të përjetshme…. Perëndia ka caktuar të zgjedhurit për lavdi…. Për pjesën tjetër Perëndisë i ka pëlqyer, sipas këshillës së pahetueshme të vullnetit të Tij […] për lavdinë e fuqisë së Tij sovrane ndaj krijesave të Tij […] për t’i caktuar ata për çnderim dhe zemërim për mëkatin e tyre, për lavdi të drejtësisë së Tij të lavdishme [9].

Si mund të rrimë pa paditur një shtrembërim të tillë të tmerrshëm të Perëndisë? Kalvinizmi na shtyn në këtë besim çnderues për Perëndinë me anë të keqkuptimit të tij rreth sovranitetit. Dhe zgjedhja është shumë e thjeshtë: pranimi se Perëndia i dha njeriut në mënyrë sovrane një fuqi të vërtetë zgjedhjeje dhe Perëndia është i shfajësuar dhe nderuar.

Theksim i njëanshëm

Theksimi i vazhdueshëm i kalvinizmit është rreth sovranitetit, lavdisë, drejtësisë dhe zemërimit të Perëndisë. Duke kërkuar në literaturën e tij, gjejmë shumë pak, për të mos thënë asgjë, rreth mëshirës, hirit, dhembshurisë dhe dashurisë së Perëndisë për dikë veç të zgjedhurve.

Hiri i papërballueshëm është një shpikje njerëzore e imponuar ndaj Biblës. Uajti shkruan: “’hiri i papërballueshëm’ është një referim i rilindjes sovrane të Perëndisë të të zgjedhurve të Tij: çdo përdorim tjetër i kësaj shprehje është i gabuar” [10]. Ai ngul këmbë në rregullat e sakta për trajtimin e një shprehje që as nuk haset në Bibël – një koncept rreth të cilit Pali dhe apostujt e tjerë natyrisht që nuk dinin gjë.

Kur Moisiu kërkoi një zbulim të lavdisë së Perëndisë, përgjigjja qe: “’Unë do të bëj që të kalojë para teje gjithë mirësia ime…’. Dhe Zoti kaloi pranë tij dhe thirri: ‘Zoti, Perëndia i përjetshëm, i mëshirshëm dhe i dhembshur, i ngadalshëm në zemërim, i pasur në mirësi dhe në besnikëri, që përdor mëshirën për mijëra njerëz, që fal padrejtësinë, shkeljet dhe mëkatin por nuk e lë të pandëshkuar [pra, të falë pa u paguar ndëshkimi] fajtorin… (Eksodi 33:19; 34:6, 7).

Kalvinizmi i vë theks të madh pohimit të Perëndisë: “Do të fal atë që do të fal dhe do të mëshiroj atë që do të mëshiroj” (Eksodi 33:19) – por gjithmonë nga pikëpamja negative, sikur Perëndia të ishte duke i shpallur kufizime hirit dhe mëshirës së Tij, kur Ai po pohon në fakt zgjerimin e tyre të pakufishëm. Pajpëri shkruan: “Në dhënien e mëshirës dhe hirit Perëndia është i pavarur nga asgjë veç zgjedhjes së tij të lirë dhe sovrane” [11].

Kjo është e vërtetë, por Perëndia pohon në mënyrë të përsëritur se hiri dhe mëshira e Tij janë për të gjithë. Megjithatë, kalvinisti shikon në deklaratën e Perëndisë ndaj Moisiut një kufizim të hirit dhe mëshirës për të zgjedhurit, ndërsa tërë përmbajtja e Shkrimit na thotë se mëshira dhe hiri i Tij janë të pakufishëm. Tërë konteksti i kësaj pjese kërkon kuptimin se Perëndia po zbulon shtrirjen e pafundme të mëshirës dhe hirit të Tij dhe jo kufizimin e tyre – ndërsa në të njëjtën kohë duke e bërë të qartë se hiri nuk e komprometon drejtësinë: “por nuk e lë të pandëshkuar fajtorin” (Eksodi 34:7).

Një mbulim i vazhdueshëm i fakteve

A është e mundshme që ndikimi tiranik i Kalvinit ndaj Gjenevës, i cili ka qenë shpesh aq jo i krishterë, të ishte rezultat i drejtpërdrejtë i pikëpamjes së tij rreth Perëndisë si një Sovran i egër, më tepër i gatshëm të dënojë se të shpëtojë? Tragjikisht, kjo pikëpamje e Perëndisë vazhdon midis shumë kalvinistëve sot.

Kalvinistët kanë shmangur të vërtetën rreth personit të Xhon Kalvinit. Libërthi i botuar nga Xhon Pajpëri dhe stafi i tij baritor në Kishën Baptiste të Betlehemit në Mineapolis çelet me titullin “Informacion historik”. Fillon: “Xhon Kalvini, teologu dhe pastori i famshëm i Gjenevës…” [12] – dhe kaq është “informacioni historik”. Nuk ka as një fjalë rreth sjelljes shtypëse të këtij “pape protestant”, të cilën e kemi dokumentuar në kapitullin 5. A është me të vërtetë e ndershme për lexuesit të lavdërosh Kalvinin pa treguar të vërtetën? A nuk jep kjo një përshtypje të gabuar? A nuk është sjellja e Kalvinit po aq e rëndësishme sa edhe teologjia e tij? A nuk janë këto të dyja të lidhura ngushtë?

Pajpëri, në një libër më të fundit, ka si qëllim të tregojë të vërtetën me besnikëri rreth Agustinit, Luterit dhe Kalvinit, të cilët i quan “tre etërit e famshëm dhe me të meta të kishës së krishterë…” dhe për të treguar në këtë mënyrë se si “besnikëria e Perëndisë triumfon mbi të metat e njerëzve” [13]. Pajpëri pohon se qëllimi i tij në këtë libër “është se Ungjilli i lavdishëm i hirit të Perëndisë së gjithëkënaqshëm dhe të gjithëpushtetshëm do të shijohet, studiohet dhe përhapet për gëzimin e të gjithë njerëzve – në një trashëgimi të pafundme të Gëzimit Sovran” [14]. Të gjithë njerëzve – duke përfshirë turmat e njerëzve të paracaktuar për shkatërrim? A mund ta ketë seriozisht? Dhe Gëzim Sovran? Çfarë është ky?

Ungjilli i kalvinizmit i “hirit të gjithëpushtetshëm do të shijohet, studiohet dhe përhapet për gëzimin” e të pazgjedhurve, që janë paracaktuar për rrënim të përjetshëm dhe kanë lindur në këtë botë pa ndonjë shpresë për të ndryshuar fatin e tyre? Çfarë talljeje! Megjithatë kalvinisti duket i verbër ndaj asaj që i ka bërë teoria e tij Perëndisë që është dashuri dhe se si ka shkatërruar çdo ndjenjë urgjence dhe përgjegjësie për të predikuar ungjillin.

Pajpëri na kujton se “Teksti standard i teologjisë që Kalvini dhe Luteri u ushqyen ishte Vendimet nga Piter Lombard (Peter Lombard). Nëntëdhjetë përqind e këtij libri ngul këmbë te citimet nga Agustini…. Luteri ishte një murg agustinian dhe Kalvini u zhyt në shkrimet e Agustinit, ashtu siç mund të shohim nga përdorimi i rritur i shkrimeve të Agustinit në secilin prej botimeve të rinj të veprës së tij Parimet […] në mënyrë paradoksale, një prej etërve më të çmuar të kishës katolike që ‘na dha Reformimin’” [15]. Pajpëri e konsideron këtë paradoks të mirë; ne jo, dhe për arsyet e shumta që po japim – midis tyre herezitë e Romës që u transportuan në Reformimin nga Luteri dhe Kalvini. Pse jam kritikuar aq ashpër se kam treguar vetë “lidhjen katolike” që pranon Pajpëri?

Ekspozeja e tij e pretenduar e “të metave” të Kalvinit është gati një mbulim i gabimeve. Pajpëri pranon se “pesëmbëdhjetë gra u dogjën në turrën e druve” dhe kjo përbënte disa mizori. E tërë e vërteta, ashtu siç kemi parë, është shumë më keq se kaq. Megjithatë, gjithçka justifikohet së tepërmi si “ujdia e Kalvinit në kohë të këqija” (ashtu sikur të krishterët nuk kanë standard më të lartë se zakonet aktuale) dhe sikur e ka bërë “për nder dhe në mbrojtje të martirëve protestantë në Francë” [16]. Pajpëri shkruan:

Më e keqja ishte bashkimi i tij në dënimin e heretikut, Mikael Servetusit, për t’u djegur në turrën e druve në Gjenevë…. Kalvini argumentoi çështjen kundër tij. Ai u dënua me vdekje. Kalvini kërkoi një ekzekutim të shpejtë, në vend të djegies, por u dogj në turrën e druve më 27 tetor 1553.

Kjo e nxiu emrin e Kalvinit aq ashpër saqë shumë nuk mund t’u vënë veshin mësimeve të tij. Por nuk është e qartë se pjesa më e madhe prej nesh, duke patur parasysh këtë gjendje, nuk do të kishim vepruar në mënyrë të ngjashme nën rrethanat kur […] kohët ishin të egra, imorale dhe barbare dhe kishin një pasojë ndotëse ndaj gjithkujt…. Pati në jetën dhe shërbesën e Xhon Kalvinit një përkushtim me në qendër Perëndinë, besnikëri ndaj Biblës dhe vazhdimësi të hekurt.

Nën flamurin e mëshirës së Perëndisë ndaj mëkatarëve të mjerueshëm, do të bënim mirë të dëgjojmë dhe mësojmë…. Megjithëse në mënyrë të zbehtë, bindja përtej këtij libri është se lavdia e Perëndisë pasqyrohet në jetët me të meta të shërbëtorëve të tij besnikë [17].

Pajpëri, me këto fjalë të ëmbla, në të vërtetë nënkupton se “nën flamurin e mëshirës së Perëndisë ndaj disa mëkatarëve të mjerueshëm”, të zgjedhurit e favorizuar mund “të dëgjojnë dhe mësojnë”. Por të pazgjedhurit nuk mund të dëgjojnë dhe mësojnë; ata janë plotësisht të shthurur dhe pa kuptim e shpresë, sepse “Perëndia” i Pajpërit i mban ata në errësirë! Madje dhe sikur të mund të kuptonin mesazhin dhe të donin të besonin, nuk do të ishte e mundur, sepse ata janë dënuar nga përjetësia e largët nga një dekret i pandryshuar i Shumë të Lartit. A është e ndershme për lexuesit të jepet një përshtypje e tillë e rremë e gëzimit “sovran” ndaj “të gjithë njerëzve”?

Dhe a ishte me të vërtetë “një përkushtim me në qendër Perëndinë, besnikëri ndaj Biblës dhe vazhdimësi të hekurt” që prodhoi tiraninë më të paperëndishme dhe jobiblike nën Kalvinin në Gjenevë? Shiko kapitullin 5 për të parë se si mbrohet Kalvini nga Pajpëri. Kishte dhjetëra të tjerë të djegur në turrën e druve, jo vetëm Servetusi, dhe kishte shumë të krishterë që nuk e praktikuan torturën dhe djegien në turrën e druve në kohën e Kalvinit, duke vërtetuar kështu se askush nuk kishte nevojë të bënte “ujdi në kohë të këqija”. A do ta bënte këtë Pali, Gjoni apo Krishti? Po pse Kalvini?

A ka mundësi që pikëpamja e Kalvinit rreth Perëndisë (i cili gjen pëlqim të dënojë miliarda njerëz të cilët mund t’i shpëtonte) të përshtatet drejt me “ashpërsinë e kohërave”? Duke patur parasysh doktrinën e Kalvinit, nuk ishte e domosdoshme asnjë “ujdi në kohë të këqija”.

Dhe pse nuk shpjegon Pajpëri se arsyeja se pse Kalvini u përpoq për prerjen e kokës ishte ngaqë ai lloj ekzekutimi ishte për krimet civile dhe përgjegjësia nuk do të binte mbi të? Por paditë e Kalvinit kundër Servetusit në gjyq ishin teologjike dhe kërkonin flakët. Kalvini po përpiqej thjesht t’ia hidhte ligjit. A e lavdërojmë për këtë? Kalvini, tetë vjet më vonë po këshillonte akoma sundimtarë të tjerë të shfarosnin heretikët “ashtu siç shfarosa unë Mikael Servetusin…”! A ishte Kalvini viktimë e kohëve të tij? Jo, viktimë e teologjisë së tij!

Jobiblike dhe e paarsyeshme

Ashtu siç kemi parë tashmë, teoria e hirit të papërballueshëm (bashkë me pjesën tjetër të kalvinizmit) bie në konflikt si me Shkrimin ashtu edhe me arsyen. Një prej kërkesave më mahnitëse e TULIP-it është “rilindja para besimit”. Sprouli shpjegon:  “Teologjia e reformuar e paraqet rilindjen si veprën e menjëhershme mbinatyrore të Frymës së Shenjtë që ndikon në ndryshimin e gatishmërisë së shpirtit…. Besimi është fryt i rilindjes” [18].

Duke i kushtuar tashmë pak vëmendje kësaj teorie të çuditshme, duhet ta shqyrtojmë më me hollësi. Ёshtë e qartë se kjo dogmë nuk është prodhuar nga interpretimi biblik, por nevojitet nga pikat e tjera të TULIP-it. Në asnjë pjesë Bibla nuk pohon se rilindja (pra, lindja e re, lindja sërish, jeta e përjetshme, shpëtimi) vjen para besimit, por ka shumë pjesë të Shkrimit që na thonë se besimi me patjetër vjen i pari:

• Ai që beson dhe është pagëzuar… (Marku 16:16).
  
  
• Por të gjithë atyre që e pranuan, ai u dha pushtetin të bëhen [përmes lindjes së re] bij të Perëndisë, atyre që besojnë në emrin e tij (Gjoni 1:12).
  
  
• Kush beson në mua ka jetë të përjetshme (Gjoni 6:47).
  
  
• Ai që beson në mua, edhe sikur të duhej të vdesë do të jetojë (Gjoni 11:25),
  
  
• …duke besuar, ta keni jetën në emër të tij (Gjoni 20:31).
  
  
• Beso në Zotin Jezu Krisht dhe do të shpëtohesh ti dhe shtëpia jote (Veprat e Apostujve 16:31).
  
  
• Shumë korintas, duke dëgjuar Palin, besuan dhe u pagëzuan (Veprat e Apostujve 18:8).
  
  
• …ungjilli i Krishtit […] është fuqia e Perëndisë për shpëtimin e cilitdo që beson (Romakëve 1:16).
  
  
• Po të besosh në zemrën tënde […] do të shpëtohesh (Romakëve 10:9).
  
  
• Perëndisë i pëlqeu të shpëtojë ata që besojnë… (1 Korintasve 1:21).
  
  
• …ata që besojnë në shpëtimin e shpirtit (Hebrenjve 10:39).

Pa diskutim, pjesët e mësipërme nga Shkrimi, dhe shumë të tjera, pohojnë se vetëm duke besuar në Krishtin dhe si rezultat i atij besimi një njeri mund të “shpëtohet”. Por nëse besimi vjen pas rilindjes, dikush është bërë një i krishterë “i lindur sërish” para se të besojë për shpëtim – një koncept krejt i kundërt me Shkrimin. Sprouli pranon se nëse dikush është i krishterë, atëherë ai është i rilindur; dhe nëse dikush është i rilindur, ai është i krishterë¹⁹. Por si mund të bëhet dikush i krishterë me anë të “rilindjes” pa besuar në Krishtin përmes Ungjillit?

Robert Muri (Robert Morey) pohon se ka një varg në Bibël që mëson rilindjen para besimit: Gjoni 3:3. Ai pohon: “Krishti vendos rilindjen me anë të Frymës si një kërkesë para se dikush të mund të ‘shohë’, pra, të besojë apo të ketë besim në mbretërinë e Perëndisë […] një mëkatar që ka lindur nga mishi nuk mund të besojë lajmin e mirë të Mbretërisë derisa të jetë lindur nga Fryma” [20].

Një mendim i tillë i çlirët dhe i dëshiruar nuk është tipik për [Robert] Murin. Të “shohësh” mbretërinë a do të thotë “të besosh apo të kesh besim në mbretërinë…”? Nuk ka koncept të tillë si “besimi në mbretërinë” në asnjë pjesë të Shkrimit: besimi është në Perëndinë dhe në Krishtin. Dhe Krishti shpjegon çfarë do të thotë të “shohësh” kur përsërit: “Në të vërtetë, në të vërtetë po të them se kush nuk ka lindur nga uji dhe nga Fryma, nuk mund të hyjë në mbretërinë e Perëndisë” (Gjoni 3:5). Dikush duhet të jetë në mbretërinë e Perëndisë për ta parë atë. Muri, pasi kupton se është absurde të flasësh për “besim në mbretërinë”, e riformulon atë si “të besoj lajmin e mirë të Mbretërisë”, gjë e cila është larg asaj që thotë Krishti.

Krishti na urdhëroi ashtu si dishepujt e Tij të shkojmë në të gjithë botën dhe t’i predikojmë ungjillin çdo personi me të cilin ndeshemi dhe që do të dëgjojë. Apostulli Pal kishte një pasion për t’ia çuar ungjillin gjithkujt që mund të takonte. Ai kaloi jetën e tij duke bindur judenjtë dhe johebrenjtë të besonin në Krishtin, duke diskutuar në sinagoga dhe vende publike. Por (ashtu siç kemi theksuar) nëse kalvinizmi do të ishte i vërtetë, Pali ka harxhuar kot kohën e tij – dhe po kështu edhe ne. Të zgjedhurit nuk kanë nevojë për bindje, duke qenë të rilindur në mënyrë sovrane pa besuar në Krishtin. Dhe të pazgjedhurit janë plotësisht të shthurur, madje “të vdekur”, të paaftë të besojnë për shpëtim, pavarësisht se me sa bindje e predikojmë ungjillin.

Poshtërimi i Mandatit të Madh

Si arrin hiri i Perëndisë te mëkatari “plotësisht i shthurur” i kalvinizmit, i cili është i paaftë të besojë ungjillin? Vetëm duke e kthyer hirin në hir të papërballueshëm – një koncept i panjohur për Shkrimin. Meqë njeriu është gjoja i paaftë të besojë në Krishtin, shpëtimi duhet t’i imponohet atij pa e besuar më parë ungjillin. Nëse shthurja e plotë do të thotë se asnjë njeri nuk mund të besojë ungjillin për shpëtim, atëherë jo vetëm teoria e hirit të papërballueshëm pason, por gjithashtu se njeriu duhet të rilindet dhe të bëhet i gjallë para se ai të besojë dhe të shpëtohet.

Megjithatë një pikëpamje biblike vazhdon të hyjë pa u ndier, e tradhtuar nga pohime jokalviniste. Për shembull, kjo që pason nga Sprouli: “Kur Luteri kuptoi mësimin e Palit te Romakëve, ai u rilind” [21]. Kjo ndërhyrje e penës e kundërshton pohimin se dikush duhet të rilindet më parë dhe vetëm atëherë ungjilli mund të kuptohet dhe të besohet. Cila është? A rilindemi para se të besojmë ungjillin apo nëpërmjet besimit të ungjillit? Apo rilindemi dy herë, një herë nga vepra sovrane e Perëndisë para se të besojmë dhe më pas sërish pasi jemi rilindur së pari dhe na jepet besimi për të besuar?

Përkundrazi, Bibla pohon në mënyrë të përsëritur në gjuhën më të qartë (dhe në shumë pjesë) se asnjeri nuk mund të ndryshojë nga mëkatar i parilindur në fëmijë të Perëndisë pa besuar nga zemra ungjillin dhe, si rezultat i besimit, të lindë nga Fryma e Perëndisë. Por nëse askush nuk mund të besojë ungjillin pa u rilindur më parë nga Fryma e Perëndisë, ashtu siç pohon kalvinizmi, atëherë jo vetëm dënimi i miliarda njerëzve, por edhe vazhdimësia e të keqes duhet të jetë vullneti i Perëndisë, duke qenë se Ai zgjedh të rilindë kaq pak dhe të nxisë aq pak zemra me hirin e papërballueshëm. Bibla, arsyeja dhe ndërgjegjja shkelen të gjitha. Dik Senfordi e ka thënë bukur:

Mësimi se [për shkak të sovranitetit të Perëndisë] një njeri që është i shpëtuar s’mund të kishte bërë asgjë veçse të shpëtohet dhe një njeri që është i humbur s’mund të kishte bërë asgjë veçse të humbasë, e shkatërron konceptin e hirit. Ai e kthen hirin në një programim të thjeshtë. Dashuria nuk kërkohet…. Njeriu nuk i përgjigjet hirit të një Perëndie të dashur, ai thjesht po bën atë që ka qenë i programuar të bëjë [22].

Ndërtimi mbi një themel “të vdekur”

Ishte një keqkuptim serioz i shprehjes “të vdekur në mëkate” që lindi hirin e papërballueshëm. Ndërsa kjo çështje u trajtua në kapitullin 9, premtuam një diskutim më të thellë në këtë titull. Duke qenë se Uajti është pranuar si një autoritet në kalvinizëm, le të shtjellojë më tej pohimet e tij në lidhje me “I”-në e TULIP-it:

Autorët e reformuar shpesh nxjerrin në pah mësimin biblik se njeriu “është i vdekur në mëkat” si vërtetim të besimit të tyre se Perëndia duhet të jetë absolutisht sovran dhe shpëtimi duhet të jetë plotësisht për shkak të hirit të lirë dhe jo një bashkëpunim sinergjik midis Perëndisë dhe njeriut, meqë njeriu nuk është i aftë të bashkëpunojë më tepër se një kufomë [23]. Nëse njerëzit janë krejt të vdekur në mëkat [pra, sipas përkufizimit të çuditshëm të kalvinizmit], rrjedh se atyre u duhet t’u kthehet jeta frymërore para se ata të mund të bëjnë gjëra të mira frymërore…. Njerëzit e vdekur frymërisht besojnë çdo lloj gjërash: thjesht jo ato gjëra që i pëlqejnë Perëndisë [24].

Ku e bën Bibla këtë dallim se të vdekurit frymërisht mund të “besojnë çdo lloj gjërash”, por jo “ato gjëra që i pëlqejnë Perëndisë”? Dhe ç’lidhje ka kjo me shpëtimin, meqë shpëtimi nuk varet nga të qenit “i pëlqyer nga Perëndia”? Dhe nëse vdekja frymërore krahasohet me vdekjen fizike, atëherë të vdekurit frymërisht nuk duhet të jenë të aftë as të mendojnë apo të besojnë diçka. Por nëse analogjia dështon plotësisht në lidhje me këtë pikë, si mund të jetë e vlefshme në lidhje me ungjillin?

Uajti nuk ofron ndonjë mësim të drejtpërdrejtë nga Bibla. Nuk ka asnjë. Doktrina e hirit të papërballueshëm është nxjerrë nga pohimi biblik se njerëzit janë frymërisht të vdekur. Mënyra e vetme për ta përshtatur TULIP-in ishte të barazohej shprehja “të vdekur frymërisht” me “vdekjen fizike”. Ky gabim u bë shtylla kryesore e kalvinizmit.

Një dorëzim i lehtë ndaj materializmit

Dabni argumenton: “Kufoma nuk ia kthen jetën vetvetes; pasi jeta i është kthyer ajo bëhet një agjent i gjallë” [25]. Ç’lidhje ka kjo me shpëtimin? Kush imagjinon se mëkatari e kthen veten në jetë? Gjithçka që duhet të bëjë mëkatari është të besojë ungjillin; është Perëndia, i cili, në përgjigje të besimit, krijon jetë frymërore përmes lindjes së re.

Kalvinistët me sa duket harrojnë shpirtin dhe frymën, për të cilët trupi është vetëm shtëpia e përkohshme dhe tokësore. Trupi fizik i një personi të gjallë nuk e di se është gjallë. Shpirti dhe fryma përbëjnë personin e vërtetë që mendon dhe dëshiron. Kështu, të krahasosh vdekjen frymërore me një kufomë del huq dhe çon në pështjellim. Gabimi në këtë analogji bëhet edhe më i qartë kur kujtojmë se rilindja për jetë frymërore e lë personin të pandryshuar fizikisht.

Pavarësisht nga vdekja fizike e trupit, fryma e njeriut vazhdon të mendojë dhe dëshirojë. Krishti flet për të pasurin, i cili, pas vdekjes së tij, mund të mendonte, të fliste dhe të shprehte dëshira “në ferr” (Luka 16:22-31). Indet e trupit të gjallë, duke përfshirë trurin, nuk dinë gjë për “burimet e jetës” (Fjalët e Urta 4:23), megjithatë kalvinisti e ngre teorinë e tij mbi faktin materialist se një kufomë nuk mund të bëjë asgjë. Pajpëri përkrah të njëjtin gabim: “Perëndia është ai që vendos në mënyrë sovrane se kujt do t’i shfaqet një mëshirë e tillë [për t’u bërë frymërisht i gjallë]…” [26].

Në mënyrë të ngjashme, Uestblejdi (Westblade) e quan vdekjen frymërore “[vdekje] morale që nuk na pengon fizikisht, por që errëson sytë e zemrës…. Kufoma morale siç jemi, shpresa e vetme që kemi për një vullnet që të kthejë pasionin e vet ndaj Perëndisë qëndron në thirrjen e Perëndisë [që] na bën ‘të gjallë me Krishtin…’” [27]. Këtu gabimi bëhet pak më i madh. Tani trupat moralë lidhen me trupat fizikë dhe ngaqë një kufomë nuk mund të bëjë zgjedhje (sigurisht, as trupi fizik kur ishte gjallë) – njeriu natyror, duke qenë frymërisht i vdekur, imagjinohet se është moralisht i vdekur.

Ku e mëson Bibla këtë? A nuk i janë dhënë Dhjetë Urdhërimet njerëzimit të vdekur frymërisht dhe a nuk kuptojnë të vdekurit frymërisht çështje morale dhe shpesh zbatojnë disa nga urdhërimet? Pali thotë se edhe johebrenjtë e vdekur frymërisht “tregojnë veprën e ligjit të shkruar në zemrat e tyre për dëshminë që jep ndërgjegjja e tyre, dhe sepse mendimet e tyre shfajësojnë ose edhe akuzojnë njëri-tjetrin” (Romakëve 2:14, 15). A nuk i bën thirrje Perëndia ndërgjegjes së çdo njeriu?

Abrahami kujtoi të pasurin në ferr për dështimin e tij moral të kohëve më parë. Edhe pse trupi i tij është një kufomë në varr, i pasuri njeh mëkatin e tij – gjë që është shumë vonë për të – dhe ai shpreh shqetësim të ndershëm moral që vëllezërit e tij që ishin gjallë të paralajmëroheshin në mënyrë që ata të mos e takonin në ferr. Kalvinisti ka krijuar një analogji të rreme, që nuk përkon fare as me Biblën as me arsyen.

Bibla nuk ofron justifikim të çfarëdo lloji, nga Zanafilla te Zbulesa, për të dalë në përfundimin se njeriu është moralisht një kufomë. I prirur për të bërë të keqen, po; por i paaftë të kuptojë se është mëkatar dhe se Krishti vdiq për mëkatet e tij? I paaftë të pranojë mëkatin e tij dhe i paaftë të besojë ungjillin? Jo. Bibla mëson se i vdekuri frymërisht mund të kuptojë ungjillin dhe të besojë në Zotin Jezu Krisht për shpëtim (Gjoni 5:24, 25 etj.).

Pështjellimi shtohet

1. I. Pakeri pohon këtë gabim të njëjtë themelor: “’I vdekur’ në mënyrë të dukshme nënkupton pareagueshmërinë e plotë ndaj Perëndisë, pavetëdijen e plotë ndaj dashurisë së tij dhe mungesën e plotë të jetës që jep: asnjë metaforë për paaftësi dhe skamje frymërore nuk mund të jetë më e fortë” [28].

Në mënyrë të dukshme? Çfarë do të thotë kjo? “Pareagueshmërinë e plotë ndaj Perëndisë” dhe “pavetëdijen e plotë” ndaj dashurisë së Perëndisë, qoftë edhe në ndërgjegjen e dhënë nga Perëndia? Pse nuk pohon Shkrimi në mënyrë të qartë pozicionin kalvinist, nëse është biblik?

Pakeri nuk ofron asnjë mbështetje biblike për pohimin e tij. Nuk ka asnjë. Këtu kalvinistët pështjellohen dhe e kundërshtojnë veten dhe njëri-tjetrin. Shiko këtë pranim nga Shrajneri (Schreiner):

Ne nuk po themi se ata [të shthururit plotësisht dhe të vdekurit frymërorë] janë aq të këqij as mund të jenë. Jezusi tha: “…ju, pra, që jeni të këqij, dini t’u jepni dhurata të mira bijve tuaj” (Luka 11:13). Nëse njerëzit do të ishin aq të këqij sa mund të jenë, ata nuk mund të dëshirojnë t’i japin gjëra të mira fëmijëve të tyre [por] Jezusi thotë akoma se ata janë të këqij. Njerëzit e këqij japin akoma gjëra të mira […] dhe bëjnë gjëra të mira… [29].

Nëse të shthururit plotësisht dhe të vdekurit frymëror janë “kufoma frymërore”, si mund të bëjnë ata zgjedhje frymërore dhe të bëjnë të mirën? Që munden, kjo është e pamohueshme. Megjithatë personi “i vdekur” frymëror, edhe pse i aftë të bëjë disa të mira, është i paaftë të kërkojë Perëndinë apo të besojë ungjillin? Ky dallim nuk bëhet kurrë në Shkrimin.

Uajti është cituar tashmë për shkakun se, edhe pse njeriu i vdekur frymëror mund të besojë gjëra të tjera, ai nuk mund të besojë gjërat e drejta dhe me siguri jo ungjillin, edhe pse mund ta kuptojë dhe refuzojë atë [30]. Kalvinizmi varet kështu nga një përkufizim i çuditshëm i fjalës “i vdekur”. Ata që janë “të vdekur në mëkat” mund të bëjnë këtë, por nuk mund të bëjnë atë – megjithatë këto rregulla nuk gjenden gjëkundi në Shkrimin.

Ungjilli duhet t’i predikohet “çdo krijese” (Marku 16:15). Do të ishte e paarsyeshme për Perëndinë të dërgonte shërbëtorët e Tij të vuanin dhe të vdisnin për predikimin e ungjillit ndaj atyre që ishin të paaftë ta kuptonin dhe ta besonin. Megjithatë Palmeri arsyeton: “Vetëm kur Fryma e Shenjtë e rilind njeriun dhe e bën të gjallë frymërisht, atëherë njeriu mund të ketë besim në Krishtin dhe të shpëtohet” [31]. Në të gjitha shkrimet kalviniste që kemi studiuar, nuk është cituar asnjë varg nga Shkrimi që të pohojë qartë këtë doktrinë. Nuk do të ishte shpikur kurrë nëse nuk kërkohet nga TULIP-i.

Hiri i papërballueshëm dhe vdekja frymërore

Fjala “i vdekur” përdoret në disa mënyra në Shkrimin. Edhe të shpëtuarit, që janë të gjallë si fizikisht ashtu edhe frymërisht, thuhet se janë “të vdekur për mëkatin” (Romakëve 6:2, 7, 11). Megjithatë çdo i krishterë e di se “të vdekur për mëkatin” nuk është një pohim absolut, duhet të përjetohet me anë të besimit. Të krishterët thuhet se janë të vdekur edhe në mënyra të tjera: “vdiqëm me Krishtin” (Romakëve 6:8; Kolosianëve 2:20); “vdiqa për ligjin” (Galatasve 2:19); “sepse ju keni vdekur dhe jeta juaj është fshehur bashkë me Krishtin në Perëndinë” (Kolosianëve 3:3); “Ne vdiqëm me të…” (2 Timoteut 2:11) etj. Megjithatë asnjë prej këtyre analogjive biblike nuk përshtatet në mënyrë të përsosur me të qenit i vdekur fizikisht.

Bibla, për sa u përket mëkatarëve, mëson pa dyshim se ata janë të vdekur frymërisht para Perëndisë. Por çfarë do të thotë kjo? Adami ishte i vdekur frymërisht nga momenti që mëkatoi, por ai dëgjoi kur Perëndia i foli dhe i tregoi pasojat e mëkatit të tij. Ai kuptoi se pse Perëndia bëri një mbulesë lëkure kafshësh dhe i tregoi ofertën e një qengji nga tufa, si parashikim të Qengjit të Perëndisë që një ditë do të paguante ndëshkimin për mëkatin. A rilindi Adami? Natyrisht jo. Një koncept i tillë ndërfutet vetëm në Dhiatën e Re. Megjithatë shumë veta para asaj kohe e njihnin Perëndinë dhe prisnin Mesinë.

Pse të vdekurit frymërisht para Perëndisë duhet të merren në kuptimin absolut, ndërsa të qenit i vdekur për mëkatin për të krishterin jo? Nuk ka asnjë arsye biblike për të bërë një gjë të tillë. Efesianëve 5:14 urdhëron: “Zgjohu, ti që fle, dhe ringjallu prej së vdekurish, dhe Krishti do të shndrisë mbi ty”. Kjo u drejtohet atyre që janë fizikisht të gjallë, por frymërisht të vdekur. Dhe ky fakt paraqet probleme për kalvinistin, i cili pohon se i vdekuri frymëror as mund të dëgjojë ungjillin as t’i përgjigjet – megjithatë atyre u urdhërohet të ngjallen prej së vdekurish.

Pali duket se po parafrazon [vargjet nga] Isaia 60:1 e 2, që i drejtoheshin Izraelit mosbesues dhe rebel. Me sa duket, ata që janë të vdekur në mëkate mund t’i përgjigjen Krishtit dhe të ndriçohen.

Dikush mund të mendojë se kalvinistët do të duan t’i përgjigjen Efesianëve 5:14, por midis shumë prej tyre që kam lexuar, asnjë nuk e ka bërë një gjë të tillë. Uajti jep një arsyetim të gjatë, ashtu si Pajpëri. Asnjë prej të trembëdhjetë autorëve kalvinistë që përbëjnë esetë Akoma Sovran nuk e përmend këtë. Asnjë autor nuk mund të shpjegojë çdo pjesë të Shkrimit – por që asnjë prej tyre mos ta përmendë? A nuk është kjo e çuditshme? Edhe në shtjellimin e tij të madhe të hollësishëm të çështjeve nga të dyja anët, Vansi nuk është në gjendje të citojë ndonjë kalvinist rreth kësaj pjese të Shkrimit.

Bibla përmban shumë pjesë të vështira. Çdo pjesë duhet të interpretohet në kontekstin e së tërës. Për shembull, Dëshmitarët e Jehovait citojnë: “Ati im është më i madh se unë” për të “vërtetuar” se Krishti nuk është Perëndi. Duket e logjikshme nga ky varg i vetëm. Por kur shohim tërë Shkrimin, kuptojmë se Krishti, i cili tha: “Unë dhe Ati jemi një […] para se të kishte lindur Abrahami, unë jam etj.”, është Perëndi nga përjetësia e largët, i barabartë dhe ekzistues me Atin dhe Frymën e Shenjtë.

Në mënyrë të ngjashme, ne duhet të krahasojmë Shkrimin me Shkrimin (Bibla është interpretuesi i vetvetes), ashtu siç po bëjmë, për të kuptuar pjesët rreth zgjedhjes, ngurtësimin nga Perëndia të enëve të zemërimit, si faraoni, urrejtjen e Tij të Ezaut, por dashjen e Jakobit, të vdekurit tonë në mëkate dhe kështu me radhë. Dhe të lidhësh vdekjen frymërore me vdekjen fizike nuk përshtatet me Biblën në tërësi.

Në kërkim të kuptimit

Pjesët e vështira bëhen të qarta nën dritën e atyre që janë të qarta. Dhe nuk mund të ketë dyshim se Jezusi mësoi qartë më tepër se një herë se të dëgjosh zërin e Tij dhe, si rezultat, duke besuar ungjillin dhe duke pranuar dhuratën e jetës së përjetshme, është e mundur për ata që janë frymërisht të vdekur. Për shembull, Jezusi tha: “Po vjen ora, madje ka ardhur, kur të vdekurit do të dëgjojnë zërin e Birit të Perëndisë, dhe ata që e kanë dëgjuar do të jetojnë” (Gjoni 5:25).

Pa dyshim, shprehja kyç “ka ardhur” i referohet të vdekurve frymërisht të bërë të gjallë përmes dëgjimit dhe besimit të ungjillit në kohën e Krishtit dhe më pas. Ky fakt është i qartë nga referenca e Tij e veçuar dhe e qartë ndaj ringjalljes fizike të mëvonshme.

Pasi pohoi se të vdekurit frymërisht mund të dëgjojnë zërin e Tij dhe të jetojnë, Krishti i referohet një dite të ardhshme të ringjalljes fizike dhe shprehja “ka ardhur” nuk përfshihet: “Po vjen ora kur të gjithë ata që janë në varre do ta dëgjojnë zërin e tij dhe do të dalin prej tyre…”. Varret nuk u përmendën në pohimin e Tij të parë rreth të vdekurve frymërisht që dëgjojnë zërin e Tij dhe jetojnë. Krishti i referohet ringjalljes (“Po vjen ora”) së ardhshme nga vdekja fizike duke dalë nga varret e tyre, disa “në ringjallje të jetës” dhe të tjerë “në ringjalljen e dënimit” (Gjoni 5:28, 29).

Procesi të cilit i referohet Krishti më parë, përmes të cilit të vdekurve frymërisht u jepet jetë, mund të realizohet vetëm përmes predikimit dhe besimit të ungjillit. Me siguri ky pranim fillestar i jetës nga të vdekurit frymërisht vjen si rezultat i besimit në Krishtin saktësisht siç tha Ai:

Në të vërtetë, në të vërtetë po ju them: Ai që e dëgjon fjalën time dhe beson në atë që më ka dërguar, ka jetë të përjetshme, dhe ai nuk vjen në gjyq, por ka kaluar nga vdekja në jetë (Gjoni 5:24).

Tërë Shkrimi jep dëshmi për atë që Krishti, Fjala e Gjallë, po thotë këtu: “Besimi, pra, vjen nga dëgjimi, dhe dëgjimi vjen nga fjala e Perëndisë” (Romakëve 10:17) dhe përmes atij besimi “të vdekurve [frymërisht] në faje dhe mëkate” (Efesianëve 2:1) u jepet jetë frymërore, jetë e përjetshme. Na thuhet në mënyrë të përsëritur se atij që “beson” i jepet “jeta e përjetshme” nëpërmjet besimit të tij dhe si rezultat kalon “nga vdekja në jetë”. Ai nuk rilind duke u bërë nga Perëndia në mënyrë sovrane i gjallë frymërisht pa besimin e tij në ungjillin dhe më pas t’i jepet besim të besojë në Krishtin, ashtu siç pohon kalvinizmi. Jo, ai rilind si rezultat i vendosjes së besimit të tij në Krishtin.

Një mik kalvinist, të cilit iu çua një kopje paraprake e dorëshkrimit të këtij libri për ta parë, shkroi në pjesën anësore: “Rilindja dhe shpëtimi janë të ndryshme në mënyrë të dukshme…”. Megjithatë në asnjë vend të Shkrimit nuk bëhet ky dallim. Kalvinistët na akuzojnë për ngatërrimin e rilindjes me shpëtimin. Nuk ka ngatërrim – ato janë një dhe e njëjta gjë.

Kemi parë tashmë se si Spërxhëni, ashtu si MekArturi, e barazon rilindjen me shpëtimin. Si mund të rilindë dikush me anë të Frymës së Perëndisë, duke u bërë një bir i Perëndisë, megjithatë të ketë akoma nevojë të shpëtohet? Me siguri, rilindja sovrane me anë të Frymës së Perëndisë duhet të jetë ajo që Krishti i përshkroi Nikodemit si “lindje sërish”. Megjithatë, a mund të besoj dikush ungjillin vetëm pas “rilindjes”? Përkundrazi, të gjithë të shpëtuarit kanë lindur sërish dhe të gjithë që kanë lindur sërish janë të shpëtuar – gjë e cila ndodh vetëm me anë të besimit. Shpëtimi dhe rilindja janë e njëjta vepër e Perëndisë.

Sipas kalvinizmit, pa besuar në Krishtin, “të zgjedhurit” u rilindën. Rilindja mund të nënkuptojë vetëm “lindje sërish” me anë të Frymës së Perëndisë në familjen e Perëndisë. Çfarë lloj “rilindje” mund të ketë? Meqë jemi shpëtuar me anë të besimit – “jeni të shpëtuar me anë të hirit, nëpërmjet besimit […] beso […] dhe do të shpëtohesh” (Efesianëve 2:8; Veprat e Apostujve 16:31) – dhe kalvinizmi thotë se ne nuk mund të kemi besim derisa të rilindim – ne duhet (sipas kësaj doktrine të çuditshme) të lindim sërish para se të shpëtohemi! Dillou, edhe pse një kalvinist i patundur, e kupton marrëzinë dhe shkruan: “Për më tepër, konstatimi i shpëtimit ndodh në mënyrë të rastësishme me ushtrimin e këtij besimi dhe nuk ndodh para tij” [32].

“Të vdekurit frymërorë” dëgjojnë dhe besojnë

Që të pashpëtuarit, të vdekur në faje dhe mëkate, mund të arsyetojnë, mund të kuptojnë dhe besojnë ungjillin për shpëtim, është e qartë nga shumë pjesë si ato më poshtë: “Duke e njohur frikën e Zotit, ne bindim njerëzit [e pashpëtuar]” (2 Korintasve 5:11); “Çdo të shtunë mësonte në sinagogë [me njerëzit e parilindur] dhe bindte [për të besuar] judenj dhe grekë [të parilindur]” (Veprat e Apostujve 18:4); “Ai në fakt, i kundërshtonte botërisht me forcë të madhe judenjtë [e parilindur], duke treguar me anë të Shkrimeve se Jezusi është Krishti” (Veprat e Apostujve 18:28); dhe kështu me radhë.

Jo vetëm këto pjesë nga Shkrimi, por shumë të tjera si këto, mësojnë në mënyrë të qartë se ne duhet të përdorim arsyen dhe Shkrimin për të bindur të humburit frymërorë se ata kanë nevojë për një Shpëtimtar. Fryma e Shenjtë përdor bindjen e Fjalës së Perëndisë, e cila është “e gjallë dhe vepruese, më e mprehtë se çdo shpatë me dy tehe” (Hebrenjve 4:12), për të bindur të humburit dhe për t’i çuar ata te Krishti. Të arsyetohet dhe bindet një person, ai duhet të kuptojë argumentet dhe të besojë të vërtetën që përcjellin. Në mënyrë të qartë, atëherë, i parilinduri mund të besojë në Krishtin para rilindjes së tij – përndryshe bindja e tij do të ishte një përpjekje e kotë.

Perëndia u tha bijve mosbesues dhe rebelë të Izraelit, pjesa më e madhe e të cilëve refuzoi të përgjigjet: “Ejani, pra, dhe të diskutojmë bashkë […] edhe sikur mëkatet tuaja të ishin të kuqe flakë, do të bëhen të bardha si bora…” (Isaia 1:18). Nëse kalvinizmi do të ishte i vërtetë, atëherë Perëndia po harxhonte kohën dhe përpjekjet e Tij duke arsyetuar me izraelitët e vdekur frymërisht të cilët nuk mund t’i përgjigjeshin më të vërtetës ashtu si një kufomë që nuk mund t’i bëjë transfuzion gjaku vetes. Dhe nëse mënyra e vetme që ata të pendoheshin dhe besonin për jetë të përjetshme ishte me anë të hirit të papërballueshëm për t’i rilindur në mënyrë sovrane, pse do t’u përgjërohej dhe t’i paralajmëronte ndërsa refuzon mjetin e vetëm me anë të të cilit ata të cilëve u drejtohet mund të përgjigjen?

Perëndia, sipas kalvinizmit, duhej të kishte rilindur më parë “të zgjedhurit” midis Izraelit dhe vetëm atëherë mund të arsyetonte me ta për ndonjë dobi frymërore. Por Bibla na thotë ndryshe.

Nga këto pak pjesë të Shkrimit që kemi parë, ashtu edhe nga shumë pjesë të tjera të ngjashme në Bibël, nuk mund të dalim kurrë në përfundimin se Perëndia i huton mëkatarët e zgjedhur me hirin e papërballueshëm për t’i rilindur së pari dhe më pas t’u japë besimin për të besuar. Përkundrazi, Ai i thërret të pendohen dhe dërgon profetët e Tij për t’i paralajmëruar dhe bindur.

Vetë fakti që Pali, Apollo dhe ungjilltarë të tjerë të hershëm u përpoqën të bindnin njerëzit të besonin ungjillin, është plotësisht në kundërshtim me konceptin e shthurjes së plotë, hirit të papërballueshëm dhe rilindjes para besimit. Natyrisht, Pali nuk ishte në dijeni të parimeve që do të nxirrte Kalvini nga letrat e tij 1500 vjet më vonë. Gjithashtu, me sa duket, as Jezusi, sepse Ai vazhdonte të nxiste të parilindurit të shkonin tek Ai dhe nga kryqi, i kërkoi Atit të Tij të falte rebelët që e kishin kryqëzuar dhe tallur.

Hir i papërballueshëm “i kufizuar”?

Për hir të argumentit, edhe sikur të supozonim se hiri mund të jetë i papërballueshëm, hiri i kalvinistit zor se mund të quhet hir për një arsye tjetër: ai është vetëm për të zgjedhurit. Po, duke qenë sovran, Perëndia mund të bëjë siç pëlqen. Ai mund të dënojë këdo dhe askush nuk mund të ankohet, sepse kjo është ajo që meritojmë. Ai nuk është i detyruar të shpëtojë askënd.

Por sovraniteti nuk është një përshkrim total i Perëndisë. Pjesë të shumta janë cituar tashmë duke e përshkruar Perëndinë të pafund në dashuri, mëshirë dhe hir ndaj të gjithëve dhe duke mos dashur që ndokush të humbasë. Megjithatë, kalvinizmi e kufizon hirin dhe mëshirën e Perëndisë. Krishtin e pyetën nëse do të shpëtoheshin disa dhe Ai pohoi se në të vërtetë do të ishin disa (Mateu 7:13, 14; Luka 13:23-28) – jo ngaqë Perëndia e kufizon hirin e Tij, por sepse kaq pak janë gati të pendohen dhe të besojnë ungjillin; në të vërtetë, Krishti i nxiti njerëzit në mënyrë të vazhdueshme të futeshin në shtegun që të çon në jetë të përjetshme.

Dikush mund të mendojë se këto pjesë ku Krishti thotë se disa do të shpëtohen mund të jenë të favorshme për kalvinistët, sidomos Mateu 7:14 dhe Luka 13:23. Megjithatë, duke kërkuar shumë libra nga kalvinistët, ky autor ka qenë i paaftë të gjejë të paktën një referim ndaj këtyre vargjeve. Pse? Sepse ato e kundërshtojnë kalvinizmin. Krishti vë në mënyrë të qartë ndaj të parilindurit përgjegjësinë për të hyrë në mbretërinë. “Hyni nga dera e ngushtë […] sa e ngushtë është dera dhe sa e vështirë është udha që çon në jetë! Dhe pak janë ata që e gjejnë!” (Mateu 7:13, 14).

Hyni? Gjejnë? Këto janë terma shumë jokalvinistë! Pse duhej të jepte Krishti paralajmërime të tilla nëse dikush mund të futet në mbretëri duke qenë i paracaktuar për shpëtim dhe i rilindur në mënyrë sovrane, pa ndonjë kuptim, pendim apo besim? A. T. Piersoni e ka thënë bukur:

Për sa u përket vetë mëkateve të qenies njerëzore, ai duhet të besojë vetë…. Mburrja përjashtohet. Unë duhet vetëm të besoj […] për të marrë Jezusin si Shpëtimtar […] për të pranuar veshjen e bardhë të drejtësisë së Tij të përsosur, e cila është “për të gjithë e mbi të gjithë ata që besojnë” (Romakëve 3:22) [33].

Pse nuk janë më tepër të shpëtuar? Bibla thotë se janë shumë pak që duan të shkojnë si mëkatarë të penduar dhe të futen në derën e ngushtë të besimit vetëm në Krishtin. Kalvinizmi, duke refuzuar t’i lejojë njeriut një vullnet të lirë, ngul këmbë se kaq pak janë të shpëtuar sepse Perëndia do, kujdeset dhe shpëton vetëm aq pak, edhe pse Ai mund t’i shpëtonte të gjithë – dhe vërtet, shpëtimi i aq pak njerëzve është për lavdinë më të madhe të Perëndisë. Kalvini është cituar edhe më parë për këtë:

Ne nuk do të jemi kurrë të bindur në mënyrë të qartë, ashtu siç duhet të jemi, se shpëtimi ynë rrjedh nga burimi i mëshirës falas të Perëndisë derisa të dimë zgjedhjen e tij të përjetshme, e cila ndriçon hirin e Perëndisë me anë të këtij dallimi: që ai […] u jep disave atë që u mohon të tjerëve [34].

Këtu gjejmë mprehtësi të mëtejshme në mendimin e çuditshëm të Kalvinit: Perëndia ndriçon hirin e Tij duke mos ua përhapur atë turmave të njerëzve! Deri diku, me anë të kufizimit të hirit të Tij, Perëndia e zgjeron kuptimin e burimit nga i cili rrjedh mëshira e Tij! Dhe ne duhet ta lavdërojmë Atë edhe më tepër sepse Ai ua jep vetëm disave atë që mund t’ua jepte të gjithëve? Ky është kalvinizmi. Boetneri na kujton se “nëse ka të shpëtuar Perëndia duhet të zgjedhë midis atyre që do të jenë objektet e dashurisë së Tij” [35].

Imagjino një njeri në një varkë, rrethuar nga një mijë njerëz të dëshpëruar që nuk kanë jelek shpëtimi dhe që mund të qëndrojnë sipër ujit të akullt edhe për pak minuta. Ky njeri ka mjetet për të shpëtuar secilin prej tyre nga vdekja në ujë dhe vend të mjaftueshëm dhe ushqime të bollshme në varkë për të gjithë. Ai shpëton vetëm 150 nga vdekja e sigurt, duke i lënë të tjerët të mbyten sepse i pëlqen atij të bëjë një gjë të tillë.

Ditën tjetër, a do të lavdëronin titujt kryesorë këtë njeri që ishte treguar aq i mirë, i hirshëm dhe i mëshirshëm ngaqë kishte shpëtuar 150 vetë dhe që la 850 të tjerë të vdisnin – ose edhe nëse do të shpëtonte 850 dhe të linte në fatin e tyre 150 të tjerë, të cilët mund t’i kishte shpëtuar? Si zor. Me anë të ndërgjegjes që Perëndia i ka dhënë edhe njeriut “plotësisht të shthurur” dhe bijve të vdekur frymërisht të Adamit, gjithsecili do të dënonte një sjellje të tillë të neveritshme. Asnjë me një ndjenjë të moraleve që Perëndia ka stampuar në ndërgjegjen e çdo njeriu mund të lavdërojë një njeri të tillë që ka lënë këdo të mbytet të cilin mund ta kishte shpëtuar.

Megjithatë a duhet të besojmë se Perëndia refuzon të shpëtojë miliona dhe mbase miliarda, të cilët shumë mirë mund t’i kishte shpëtuar? Dhe a duhet ta lavdërojmë edhe më tepër që ka kufizuar dashurinë, mëshirën dhe hirin e Tij? Ky është mësimi i kalvinizmit!

Shpifja kundër Perëndisë del në dritë

1. J. Seaton thotë, pa ndonjë ndjenjë të dukshme ironie apo turpi: “Nëse vetëm Perëndia mund të shpëtojë dhe nëse të gjithë nuk janë shpëtuar, atëherë përfundimi duhet të jetë se Perëndia nuk ka zgjedhur t’i shpëtojë të gjithë” [36]. Pinku argumenton se të pohosh se qëllimi i vdekjes së Krishtit ishte të parashikonte shpëtimin për të gjithë “do të thotë të minosh vetë themelet e besimit tonë” [37].

Çfarë “besimi” është ky? Si mund të guxonin Agustini dhe Kalvini të dëmtonin kështu Atin qiellor, për të cilin Bibla na siguron se është pafundësisht më i dashur, i mëshirshëm, i mirë dhe i hirshëm se çdo njeri? Kalvinizmi ka zvogëluar dashurinë dhe dhembshurinë e Perëndisë në një standard më të ulët saqë edhe të paperëndishmit nuk e caktojnë për njëri-tjetrin.

Pajpëri përfundon një prej librave të tij më të rëndësishëm, në të cilin përpiqet të justifikojë Perëndinë mallkues të kalvinizmit, me këtë nxitje lexuesve të zgjedhur: “Ne do t’ia besojmë veten vetëm mëshirës. Në shpresën e lavdisë ne do të përhapim këtë mëshirë te të tjerët që ata të mund të shohin veprat tona të mira dhe t’i japin lavdi Atit tonë qiellor” [38]. Pse veprat e mira të të zgjedhurve duhet t’i shkaktojnë ata që janë paracaktuar për rrënim të përjetshëm t’i japin lavdi Perëndisë së kalvinizmit, i cili ua mbylli derën e shpëtimit? Ndërgjegjja e dhënë nga Perëndia fyhet nga gëzimi i kalvinistëve për zgjedhjen e tyre, pa ndonjë fjalë dhembshurie për ata që do të kalojnë përjetësinë në ankth të plotë dhe për të cilët, që nga fillimi, nuk kishte ndonjë shpresë. Dhe si mund të shqetësohen ata për njerëz për të cilët Perëndia nuk shqetësohet?

Për sa i përket mëshirës, vetëm nëse dikush është plotësisht i sigurt se është midis të zgjedhurve (dhe si mund të jetë i sigurt një kalvinist?) guxon t’ia besojë veten “mëshirës” së këtij Perëndie të pamëshirshëm në rast të kundërt. Për të pazgjedhurit nuk ka mëshirë të vërtetë, sepse çdo bekim në këtë jetë asgjësohet nga një përjetësi torture. Gjithashtu kalvinisti nuk ka pse të jetë i mëshirshëm, përveç (ashtu si Perëndia i tij) ndaj atyre të cilit i “pëlqen” të jetë i mëshirshëm.

Xhon MekArturi shkruan një libër të tërë [39] në përpjekjen për të vërtetuar se Perëndia është i dashur dhe i mëshirshëm ndaj atyre të cilët Ai i ka paracaktuar për mundim të përjetshëm, sepse Ai u jep atyre dritën e diellit, shiun dhe bekime të përkohshme në këtë jetë të shkurtër. Vetëm një kalvinist mund të mendojë në këto terma! A mund të lavdërojmë hirin dhe dashurinë e një vrasësi që jep gjithmonë një ushqim të çiltër viktimave të tij para se t’i torturojë dhe t’i vrasë? Ah, por Perëndia është sovran dhe argjila nuk mund të ankohet për atë që i ka bërë poçari.

Përkundrazi, ne nuk jemi plisa dheu, por krijesa të bëra në shëmbëlltyrë të Perëndisë dhe ndaj të cilëve Ai u ka premtuar në mënyrë të dashur shpëtimin nëse ne do të besojmë. Perëndia i kalvinizmit fyen ndërgjegjen që Perëndia i Biblës ka vendosur brenda tërë njerëzimit, shkel vetë dhembshurinë me të cilën Ai që është dashuri ka mbushur edhe të paperëndishmit dhe shfaq një standard më të ulët sjelljeje ndaj turmave të njerëzve nga ajo që na kërkon ne ndaj armiqve tanë. Diçka nuk shkon!

Çështja e vërtetë nuk është sovraniteti i Perëndisë, për të cilin janë në një mendje të gjithë. Çështja është mëshira dhe hiri i Perëndisë, i motivuar nga dashuria. “Hiri” i kufizuar dhe i papërballueshëm i kalvinizmit nuk është aspak hir.

 

[[19]] R. C. Sproul, Faith Alone: The Evangelical Doctrine of Justification (Grand Rapids, MI: Baker Books, 1995), 23.[[19]]