A. Thirrje për Unitet në Bashkësinë e Krishtere (4:1-6)

4:1 Në letrën drejtuar Efesianëve në këtë pikë ekziston një shkëputje e madhe. Kapitujt e mëparshëm janë marrë me thirrjen e krishtere. Në tre kapitujt e fundit, ai është nxitur për të ecur denjësisht sipas thirrjes së tij. Pozicioni në të cilin hiri na ka ngritur ne ishte tema dominuese deri tani. Prej këtu e më pas tema do të jetë këndvështrimi praktik i atij pozicioni. Pozicioni ynë i lartë në Krishtin bën thirrje për një sjellje të perëndishme që korrespondon me të. Kështu pra është e vërtetë që letra drejtuar Efesianëve lëviz nga vendet qiellore në kapitujt 1-3, për në kishën lokale, në shtëpi dhe në shoqërinë e përgjithshme në kapitujt 4-6. Siç ka thënë Scott, këta kapituj të fundit na mësojnë “që ne duhet të kultivojmë unitet në Kishë, pastërti në jetët tona personale, harmoni në shtëpitë tona dhe qëndrueshmëri në luftën tonë me fuqitë e të ligut.”

Për të dytën herë Pali i referohet vetes si një i burgosur – këtë herë si një i burgosur i Zotit. Theodoret komenton: “Atë që bota e quan injorancë, ai e quan nderin më të madh dhe ai lëvdohet në prangat e tij për Krishtin, më tepër se një mbret në diademën e tij.”

Si një që ishte burgosur si rezultat i besnikërisë dhe bindjes së tij ndaj Zotit, Pali i nxit lexuesit e tij të ecin denjësisht sipas thirrjes së tyre. Ai nuk i urdhëron apo i drejton. Me butësi dhe mirësjellje ai u drejtohet atyre me gjuhën e hirit.

Fjala ec gjendet shtatë herë në këtë letër (2:2, 10; 4:1, 17; 5:2, 8, 15); ajo përshkruan gjithë mënyrën e jetës së një personi. Një ecje e denjë është ajo ecje që përputhet me pozicionin plot dinjitet të një të krishteri si një anëtar i Trupit të Krishtit.

4:2 Në çdo fushë të jetës, është e rëndësishme të tregohet një frymë si ajo e Krishtit. Kjo përbëhet nga:

Përulësia – një përulje e vërtetë që vjen nga shoqërimi me Zotin Jezus. Përulësia na bën ne të ndërgjegjshëm ndaj asaj që ne nuk jemi asgjë dhe na ndihmon që të mund t’i vlerësojmë të tjerët më shumë se veten tonë. Është e kundërta e mashtrimit dhe arrogancës.

Zemërbutësia – qëndrimi që nënshtron ndaj vendimeve të Perëndisë pa asnjë rebelim dhe ndaj zemërimit të njerëzve pa shpagim. Kjo shihet në jetën e Atij që tha: “Unë jam i urtë dhe i përulur nga zemra.” Wright komenton:

Çfarë thënie mrekullisht e çuditshme! Ai që bëri botët, që i hodhi yjet në qiell dhe që i thërret ata me emër, që i ruan konstelacionet e panumërueshme në drejtimin e tyre, që peshon malet dhe kodrat në pjatën e peshores, që i ngre ishujt si diçka pa peshë, që mban ujërat e oqeanit në gropën e dorës së Tij, përpara së cilit banorët e tokës janë si karkalecë, kur Ai vjen në jetën njerëzore e gjen Veten në thelb të përulur në zemër. Nuk është se Ai ndërtoi një njeri ideal dhe u strehua tek ai; Ai ishte ashtu. [24]

Me durim – një dispozicion i qetë dhe një frymë durimi nën provokime të gjata. Kjo është ilustruar si më poshtë: Imagjinoni një qenush dhe një qen të madh së bashku. Ndërkohë që qenushi leh dhe e sulmon qenin e madh, i cili mund ta gëlltisë qenushin me një të kafshuar, qeni i madh duron mosrespektin e qenushit.

Duke e duruar njëri-tjetrin në dashuri – çfarë do të thotë, duke marrë parasysh gabimet dhe dështimet e të tjerëve, apo personalitetet e ndryshme, aftësitë dhe temperamentet. Dhe nuk është një çështje e të mbajturit të një fasade respekti ndërkohë që brenda zjen një zemëratë e madhe. Do të thotë një dashuri ndaj atyre që nxehen, shqetësojnë apo edhe që të vënë në një pozitë të vështirë.

4:3 Duke u përpjekur të ruani unitetin e Frymës në lidhjen e paqes. Në formimin e Kishës Perëndia eliminoi ndarjen më të madhe që ka ekzistuar ndonjëherë midis qenieve njerëzore – grindjen midis Judenjve dhe Johebrenjve. Në Krishtin Jezus këto ndarje u zhdukën. Por, praktikisht si do të realizohet kjo? A do të kishte më armiqësi të gjata? A do të ekzistonte mundësia e formimit të “Kishës Judenje të Krishtit” dhe të një “Kishe për Kombet”? Për të qenë syhapur kundër çdo ndarjeje apo urrejtjeje, Pali tani bën thirrje për unitet mes të krishterëve.

Ata duhet të kenë kujdes për të ruajtur unitetin e Frymës. Fryma e Shenjtë i ka bërë të gjithë besimtarët një në Krishtin; trupi banohet nga një Frymë. Ky është një unitet bazë që s’mund ta shkatërrojë asgjë. Por nëpërmjet grindjeve dhe zënieve besimtarët mund të sillen sikur kjo gjë të mos ishte e vërtetë. Të ruash unitetin e Frymës do të thotë të jetosh në harmoni me njëri-tjetrin. Paqja është ligamenti (fija) që lidh pjesët e trupit me njëra tjetrën pavarësisht nga dallimet e tyre natyrale. Një reagim i zakonshëm që lind kur ngrihen dallimet është ndarja dhe fillimi i një partije tjetër. Reagimi frymëror është ky: “Në themel, unitet. Në çështje të dyshimta, liri. Në të gjitha gjërat, mirësi.” Në secilin nga ne ka mjaftueshëm mish sa për të prishur çdo kishë lokale apo çdo punë tjetër të Perëndisë. Prandaj, ne duhet të mbysim mendjengushtësinë tonë, qëndrimet dhe tekat tona, dhe të punojmë së bashku në paqe për lavdi të Perëndisë dhe për bekim të përbashkët.

4:4 Në vend të zmadhimit të dallimeve, ne duhet të mendojmë për shtatë të vërtetat pozitive që formojnë themelin e unitetit të vërtetë krishter.

Një trup. Pavarësisht nga ndryshimet në ngjyrë, kombësi, kulturë, gjuhë dhe temperament është vetëm një trup, i përbërë nga besimtarë të vërtetë nga Dita e Rrëshajëve (Pentakost) e deri në Rrëmbimin e Kishës. Denominimet [grupe fetare], sektet dhe ndarjet pengojnë ecjen përpara të kësaj të vërtete. Të gjitha këto ndarje do të fshihen kur Shpëtimtari kthehet. Prandaj, parrulla jonë në një kohë si kjo e tanishmja duhet të jetë, “Emrat, sektet dhe ndarjet të bien të gjitha, dhe Jezus Krishti të jetë gjithçka në të gjitha.”

Një Frymë. E njëjta Frymë e Shenjtë që banon në çdo besimtar individualisht (1 Kor. 6:19) banon gjithashtu Trupin e Krishtit (1 Kor. 3:16).

Një shpresë. Çdo anëtar i Kishës është thirrur në një destinacion – të jetë me Krishtin, të jetë si Ai dhe të ketë pjesë në lavdinë e Tij pafundësisht. Kjo shpresë e vetme përfshin gjithçka që i pret të shenjtët në Kthimin e Zotit Jezus e më pas.

4:5 Një Zot. “Sepse ndoshta ka të ashtuquajtura perëndi në qiell dhe në tokë (sikurse ka shumë perëndi dhe shumë zotër), për ne s’ka veçse një Perëndi … dhe një Zot Jezus Krishti, nëpërmjet të cilit janë të gjitha gjërat dhe me anë të së cilit ne jetojmë.” (1 Kor. 8:5, 6; shiko gjithashtu 1 Kor. 1:2).

Një besim. Ky është besimi i krishterë, trupi i doktrinës “transmetuar shenjtorëve njëherë e përgjithmonë” (Juda 3) dhe ruajtur për ne në Dhjatën e Re.

Një pagëzim. Ekziston një kuptim i dyfishtë, gjë që është e vërtetë. Së pari, është vetëm një pagëzim me Frymën, me anë të së cilit ata që besojnë në Krishtin vendosen në Trup (1 Kor. 12:13). Më pas është një pagëzim me anë të së cilit të kthyerit dëshmojnë identifikimin e tyre me Krishtin në vdekje, varrosje dhe ringjallje. Megjithëse sot ka mënyra të ndryshme pagëzimi, Dhjata e Re njeh një pagëzim besimtari, në emër të Atit dhe të Birit dhe të Frymës së Shenjtë. Duke u pagëzuar dishepujt shprehin besnikëri ndaj Krishtit, varrosjen e vetes së tyre të vjetër dhe një vendim për të ecur në risinë e jetës.

4:6 Një Perëndi. Çdo fëmijë i Perëndisë njeh një Perëndi dhe At të të gjithë të shpenguarve, që është:

Përmbi të gjithë – Ai është Sovrani suprem i universit.

Në mes të të gjithëve – Ai vepron nëpër të gjithë, duke përdorur gjithçka për të plotësuar qëllimet e Tij.

Në ju të gjithë – Ai banon në të gjithë besimtarët dhe është i pranishëm në të gjitha vendet në të njëjtën kohë.

B. Program për Funksionimin e Duhur të Anëtarëve të Trupit (4:7-16)

4:7 Doktrina e unitetit të Trupit të Krishtit ka një të vërtetë binjake të quajtur, shumëllojshmëria e anëtarëve të Tij. Çdo anëtar ka një rol të veçantë të caktuar për të. Dy anëtarë nuk mund të jenë njësoj, dhe as dy prej tyre nuk kanë të njëjtin funksion. Roli i secilit është caktuar sipas masës së dhuntisë së Krishtit, që do të thotë, Ai e bën këtë gjë siç e sheh të përshtatshme. Nëse dhuntia e Krishtit këtu nënkupton Frymën e Shenjtë (Gjoni 14:16, 17; Veprat e Apostujve 2:38, 39), atëherë mendimi është që Fryma e Shenjtë është Ai që cakton disa dhunti në çdo të shenjtë dhe që jep gjithashtu mundësinë për ushtrimin e asaj dhuntie. Ndërkohë që çdo anëtar përmbush detyrën e caktuar atij, Trupi i Krishtit rritet si frymërisht ashtu edhe në numër.

4:8 Për të ndihmuar çdo fëmijë të Perëndisë për të gjetur dhe përmbushur funksionin e tij, Zoti ka dhënë disa dhunti të veçanta të shërbesës në Kishë. Këto nuk duhen ngatërruar me dhuntitë e përmendura në vargun e mëparshëm. Çdo besimtar ka dhunti (v. 7), por jo çdonjëra prej tyre është përmendur në vargun 11: këto janë dhunti të veçanta të përcaktuara për rritjen e trupit.

Së pari ne shohim që Dhuruesi i këtyre dhuntive është Zoti Jezus Krisht i ngritur lart dhe i lavdëruar. Pali citon Psalmin 68:18 si një profeci që Mesia do të ngjitej në qiell, do të luftonte armiqtë e Tij dhe do t’i çonte ata drejt burgosjes dhe si një shpërblim për fitoren e Tij, do të merrte dhurata për njerëzit.

4:9 Por kjo ngre një problem! Si mundej Mesia të ngjitej në qiell? A nuk kishte jetuar Ai në qiell me Atin nga gjithë përjetësia? Me sa duket, nëse Ai do të ngjitej në qiell, Ai së pari duhej të zbriste nga qielli. Profecia e Ngjitjes së Tij në Psalmin 68:18 nënkupton një zbritje nga qielli. Kështu ne duhet ta parafrazojmë vargun 9 si më poshtë: “Tani kur thuhet në Psalmin 68 ‘Ai u ngjit’ – çdo të thotë tjetër përveç se Ai më parë edhe kishte zbritur në pjesët më të ulta të dheut?” Ne dimë që kjo është saktësisht ajo që ndodhi. Zoti Jezus zbriti në hanin e Betlehemit, për në vdekjen e kryqit dhe për në varr. Pjesët më të ulta të tokës shpesh janë marrë si t’i referoheshin Hadesit apo Ferrit. Por kjo nuk do t’i përshtatej argumentit këtu: Ngjitja e Tij bën të nevojshme një zbritje në tokë, por jo në ferr. Plus kësaj, Shkrimet tregojnë që fryma e Krishtit shkoi në qiell, jo në ferr, kur Ai vdiq (Luka 23:43, 46).

‘New English Bible’ e përkthen kështu këtë varg: “Tani fjala ‘u ngjit’ nënkupton që Ai gjithashtu zbriti në nivelin më të ulët, deri në tokë.”

4:10 Profecia e Psalmit 68:18 dhe zbritja e nënkuptuar në profeci u plotësuan saktësisht me anë të Mishërimit, vdekjes dhe varrosjes së Zotit Jezus. Ai që zbriti nga qielli është gjithashtu Ai që mundi mëkatin, Satanin, demonët dhe vdekjen, dhe që u ngjit përmbi atmosferën dhe qiejt me yje, për të përmbushur të gjitha gjërat.

Ai i përmbush të gjitha gjërat në kuptimin që Ai është burimi i të gjitha bekimeve, bashkësia e të gjitha virtyteve dhe Sovrani suprem mbi gjithçka. “Nuk ka asnjë vend midis thellësisë së kryqit dhe lartësisë së lavdisë që të mos e ketë zënë Ai,” shkroi F.W. Grant. [25]

Mendimi qendror në vargjet 8-10 është që Dhuruesi i dhuntive është Krishti i ngritur lart. Nuk kishte dhunti të tilla përpara se Ai të kthehej në qiell. Kjo i jep akoma më shumë mbështetje pretendimit që Kisha nuk ekzistonte në Dhjatën e Vjetër; pasi nëse do të kishte ekzistuar, ajo do të ishte një kishë pa dhunti.

4:11 Tani janë dhënë emrat e dhuntive. Për çudinë tonë ne shohim që ata janë njerëz, jo talente apo aftësi natyrore. Ai vetë i dha disa si apostuj, të tjerë si profetë, të tjerë si ungjilltarë dhe të tjerë si barinj të tufës e mësues.

Apostujt ishin burra që ishin ngarkuar direkt nga Zoti për të predikuar fjalën dhe për të mbjellë kisha. Ata ishin njerëz që kishin parë Krishtin në ringjallje (Veprat e Apostujve 1:22). Ata kishin fuqi për të përmbushur mrekulli (2 Kor. 12:12) si domethënie e verifikimit të mesazhit që ata predikonin (Heb. 2:4). Së bashku me profetët e DhR, shërbesa e tyre ishte kryesisht e lidhur me formimin e Kishës (Efesianeve 2:20). Apostujt e përmendur në këtë pjesë nënkupton vetëm ata që ishin apostuj pas Ngjitjes së Krishtit.

Profetët ishin zëdhënësa të Perëndisë. Ata merrnin zbulime të drejtpërdrejta nga Zoti dhe ua kalonin ato Kishës. Ajo që ata folën me anë të Frymës së Shenjtë ishte Fjala e Perëndisë.

Në domethënien themelore ne nuk kemi më profetë dhe apostuj. Shërbesa e tyre mbaroi kur u hodh themeli i Kishës dhe kur kanuni i DhR u plotësua. Ne tashmë kemi theksuar që Pali këtu është duke folur për profetët e DhR; ata u dhanë nga Krishti pas Ngjitjes së Tij. Të menduarit për ta si profetë të DhV paraqet vështirësi dhe absurditete në gjithë pjesën.

Ungjilltarët janë ata që predikojnë lajmin e mirë të shpëtimit. Ata janë të pajisur në mënyrë hyjnore për të fituar të humburit për Krishtin. Ata kanë aftësi të veçanta për të diagnostikuar gjendjen e mëkatarit, për të hetuar ndërgjegjen, për t’u përgjigjur kundërshtimeve, për të inkurajuar vendimet për Krishtin dhe për ta ndihmuar të kthyerin të gjejë siguri nëpërmjet Fjalës. Ungjilltarët duhet të dalin nga një kishë lokale, të predikojnë në botë e më pas t’i drejtojnë të kthyerit e tyre në një kishë lokale ku ata do të ushqehen dhe inkurajohen.

Barinjtë janë njerëz që shërbejnë si nënbarinj të deles së Krishtit. Ata drejtojnë dhe ushqejnë tufën. Shërbesa e tyre është një shërbesë e këshillës së mençur, korrigjimit, inkurajimit dhe ngushëllimit.

Puna e barinjve është e lidhur ngushtë me atë të pleqve në një kishë lokale, dallimi kryesor është që të qenurit bari është një dhunti ndërkohë që të qenurit plak është një pozitë zyrtare. Dhjata e Re paraqet një numër barinjsh në një kishë lokale (Veprat e Apostujve 20:17, 28; 1 Pjetrit 5:1, 2) më tepër sesa një bari apo një plak drejtues.

Mësuesit janë njerëz që janë të fuqizuar në mënyrë hyjnore për të shpjeguar atë që thotë Bibla, të interpretojnë atë që nënkupton dhe për ta ushtruar atë në zemrat dhe ndërgjegjet e të shenjtëve. Ndërkohë që një ungjilltar mund të predikojë ungjillin nga një paragraf nga teksti, mësuesi kërkon të tregojë sesi përputhet paragrafi në kontekst.

Ngaqë barinjtë dhe mësuesit janë të lidhur në këtë varg, disa dalin në përfundimin që këtu është fjala vetëm për një dhunti, që duhet të jetë “barinjtë-mësues.” Por kjo nuk është domosdoshmërisht kështu. Një njeri mund të jetë një mësues pa pasur një zemër bariu. Dhe një bari mund të jetë në gjendje të përdorë Fjalën pa pasur dhuntinë e veçantë të të mësuarit. Nëse barinjtë dhe mësuesit janë të njëjtët persona këtu në vargun 11, atëherë, nëpërmjet të njëjtës rregull të gramatikës, [26] kështu janë edhe apostujt dhe profetët në 2:20.

Një fjalë përfundimtare. Ne duhet të kemi kujdes për të bërë dallimin midis dhuntive hyjnore dhe talenteve natyrore. Asnjë person i pashpëtuar, sado i talentuar, s’mund të bëhet një ungjilltar, bari apo mësues në kuptimin e Dhjatës së Re. As edhe një i krishterë nëse ai nuk e ka marrë atë dhunti të veçantë. Dhuntitë e Frymës janë të mbinatyrshme. Ato e lejojnë një njeri të bëjë atë që njerëzisht do të ishte e pamundur për të.

4:12 Tani ne vijmë në funksionin apo qëllimin e dhuntive. Është për përsosjen e shenjtorëve, për veprën e shërbimit dhe për ndërtimin e trupit të Krishtit. Procesi është ky:

1. Dhuntitë përsosin të shenjtët.
2. Të shenjtët më pas shërbejnë.
3. Dhe kështu trupi ndërtohet.

Shërbesa nuk është një detyrë e specializuar e kufizuar për njerëzit që janë profesionalisht të stërvitur. Fjala thjesht do të thotë shërbim. Ajo përfshin çdo formë të shërbesës frymërore. Dhe ajo çfarë ky varg mëson është që çdo besimtar duhet të jetë “në shërbesë.”

Dhuntitë janë dhënë për të përsosur të gjithë të krishterët për t’i shërbyer Zotit dhe kështu për të ndërtuar trupin e Krishtit. Vance Havner e ka shpjeguar në mënyrën e tij të paimitueshme:

Çdo i krishterë është i ngarkuar me një detyrë, sepse çdo i krishterë është një misionar. Është thënë që Ungjilli nuk është thjesht diçka që dëgjohet duke ardhur në Kishë, por diçka që duhet të shkojë nga Kisha për t’u treguar – dhe ne të gjithë jemi caktuar për ta treguar atë. Është thënë gjithashtu që, “Krishterimi filloi si një kompani e dëshmitarëve joprofesionalë; ai u bë një katedrale profesionale, financuar nga spektatorë joprofesionalë!” Në ditët tona ne paguajmë një grup njerëzish në Kishë për të punuar “gjithë ditën si i krishterë,” dhe ne ulemi në Kishë të dielave duke i parë ata që bëjnë këtë punë. Çdo i krishterë nënkuptohet të jetë gjithë ditën në shërbesën e krishterë … Ekziston në fakt një shërbesë e veçantë e barinjve, mësuesve dhe ungjilltarëve – por përse? … Për përsosjen e të shenjtëve për shërbesën e tyre. [27]

Këta njerëz hyjnishmërisht të dhënë nuk duhet të shërbejnë në një mënyrë të tillë që i bën njerëzit të jenë të varur vazhdimisht në ta. Në vend të kësaj, ata duhet të punojnë drejt asaj dite kur të shenjtët do të jenë në gjendje të vazhdojnë vetë. Ne mund ta ilustrojmë këtë si më poshtë.

Rrethi në qendër përshkruan, le të themi, dhuntinë e një mësuesi. Ai u shërben atyre në rrathët përreth tij kështu që ata të përsosen, që do të thotë të rriten në besim. Ata vazhdojnë përpara dhe u shërbejnë të tjerëve sipas dhuntive që Perëndia u ka dhënë. Në këtë mënyrë Kisha rritet dhe zgjerohet. Është metoda hyjnore për të prodhuar rritje në trupin e Krishtit, si në madhësi ashtu edhe shpirtërisht.

Kufizimi i shërbesës së krishtere tek një grup njerëzish të zgjedhur pengon zhvillimin e popullit të Perëndisë, shtyp çështjen e ungjillizimit mbarëbotëror dhe bllokon rritjen e Kishës. Dallimi midis klerit dhe joprofesionalit nuk është sipas Shkrimit dhe ndoshta është pengesa e vetme më e madhe në përhapjen e ungjillit.

4:13 Vargu 13 i përgjigjet pyetjes, “Sa gjatë do të vazhdojë ky proces i rritjes?” Përgjigjja është derisa ne të gjithë do të arrijmë në një gjendje uniteti, maturie dhe ngjashmërie.

Unitet. Kur Zoti merr Kishën e Tij në shtëpi në qiell, ne të gjithë do të arrijmë në unitetin e besimit. “Tani ne shohim si në mjegull” përsa i përket shumë çështjeve. Ne kemi opinione të ndryshme për shumë gjëra. Atëherë të gjithë do të jemi të një mendjeje. Dhe ne do të arrijmë unitetin e njohjes së Birit të Perëndisë. Këtu ne kemi pikëpamje individuale për Zotin, si është Ai, apo përsa i përket nënkuptimeve të mësimeve të Tij. Atëherë ne do ta shohim Atë ashtu siç është dhe do të njohim ashtu siç njihemi.

Maturi. Në Rrëmbim ne do të arrijmë gjithashtu një rritje apo një pjekuri të plotë. Si individë ashtu edhe si Trup i Krishtit, ne do të arrijmë përsosje të zhvillimit frymëror.

Ngjashmëri. Dhe ne do t’i ngjajmë Atij. Secili do të jetë moralisht si Krishti. Dhe Kisha universale do të jetë një Trup plotësisht i rritur, përsosmërisht e përshtatshme për Kreun e saj të lavdishëm. “Plotësia e Krishtit është Kisha, plotësia e Atij që është gjithçka në të gjithë” (FWG). Masa e shtatit të Kishës do të thotë zhvillimi i saj i plotë, përmbushja e planit të Perëndisë për rritjen e saj.

4:14 Kur dhuntitë veprojnë në mënyrën e caktuar nga Perëndia dhe të shenjtët janë aktivë në shërbesën për Zotin, shmangen tre rreziqe – papjekuria, paqëndrueshmëria dhe të qenurit të mashtruar lehtë.

Papjekuria. Besimtarët që kurrë nuk përfshihen në shërbesë këmbëngulëse për Zotin, nuk dalin kurrë nga të qenurit frymërisht fëmijë. Ata janë të pazhvilluar nga mungesa e të ushtruarit. Ishte për njerëz të tillë që foli shkruesi i Hebrenjve, “Sepse ndonëse tashmë duhet të ishit mësues, keni përsëri nevojë që t’ju mësojnë …” (Heb. 5:12)

Paqëndrueshmëri. Një rrezik tjetër është ndryshueshmëria apo paqëndrueshmëria. Të krishterët e papjekur janë të ndjeshëm ndaj të rejave groteske dhe tekeve të sharlatanëve profesionalë. Ata bëhen ciganë fetarë, që lëkunden nga një fantazi tërheqëse në një tjetër.

Mashtrimi. Nga më seriozët është rreziku i mashtrimit. Ata që janë bebe janë të paaftë në fjalën e drejtësisë, ndjeshmëria e tyre nuk është e ushtruar për të dalluar të mirën dhe të keqen (Heb. 5:13, 14). Ata takojnë ndonjë kultist të rremë që i prek ata me zellin dhe sinqeritetin e tij në dukje. Ngaqë ai përdor fjalë fetare, ata mendojnë se është i krishterë i vërtetë. Nëse ata do ta kishin studiuar Biblën vetë, do të ishin në gjendje të kuptonin fjalët e tij mashtruese. Por tani ata transportohen nga kjo erë doktrine dhe drejtohen nga dinakëria e paprincipshme në një formë të sistematizuar gabimi.

4:15 Dy vargjet e fundit në paragraf përshkruajnë procesin e duhur të rritjes në Trupin e Krishtit. Së pari, ekziston domosdoshmëria e besnikërisë doktrinale: por duke thënë të vërtetën … Nuk mund të ketë kompromis përsa i përket themeleve të besimit. Së dyti, duhet të jetë një frymë e duhur: por duke folur të vërtetën me dashuri. Nëse flasim në një mënyrë tjetër, përfundimi është një dëshmi e njëanshme. Blaikie paralajmëron:

E vërteta është gjendja në të cilën ne duhet të jetojmë, lëvizim dhe të ekzistojmë… Por e vërteta duhet të jetë e martuar pandashmërisht me dashurinë; lajmet e mira që fliten ashpër nuk janë lajme të mira. Joshja e mesazhit shkatërrohet nga fryma e papajtueshme e lajmëtarit. [28]

Atëherë ndërkohë që dhuntitë përsosin të shenjtët dhe ndërkohë që të shenjtët zihen në punë në shërbesë aktive, ata rriten në çdo gjë drejt Krishtit. Krishti është qëllimi i rritjes së tyre dhe fusha e rritjes është në çdo gjë. Në çdo fushë të jetës së tyre ata bëhen më shumë si Ai. Si Kre, Ai ka drejtimin në Kishë, Trupi i Tij gjithmonë e më shumë do të paraqesë Atë në botë!

4:16 Zoti Jezus nuk është vetëm pikësynimi i rritjes, por Ai është edhe burimi i rritjes. Prej Tij i gjithë trupi përfshihet në procesin e rritjes. Integrimi i mrekullueshëm i anëtarëve të Trupit është përshkruar me anë të frazës, i lidhur mirë dhe i bashkuar. Kjo do të thotë që çdo anëtar është caktuar pikërisht për vendin dhe funksionin e tij dhe është i lidhur në mënyrë të përsosur me çdo anëtar tjetër për të krijuar një organizëm të gjallë dhe të plotë. Rëndësia apo domosdoshmëria e çdo anëtari është treguar më pas: të lidhur dhe të bashkuar me anë të kontributit që jep çdo gjymtyrë. Trupi njerëzor përbëhet kryesisht nga kockat, organet dhe mishi. Kockat janë lidhur së bashku nga fije e tendina dhe organet janë ngjitur gjithashtu me anë të fijeve apo ligamenteve. Çdo lidhje e ligament përmbush një rol në rritjen dhe dobishmërinë e trupit. Kështu është në trupin e Krishtit asnjë anëtar nuk është i sipërfaqshëm; madje edhe besimtari më i përulur është i domosdoshëm.

Ndërkohë që çdo besimtar përmbush rolin e tij të duhur, trupi rritet si një njësi harmonike dhe e mirë-artikuluar. Në një lloj kuptimi, trupi shkakton rritjen e trupit, duket pak paradoksale. Kjo thjesht do të thotë që rritja stimulohet nga vetë trupi kur anëtarët ushqehen në Bibël, luten, adhurojnë dhe dëshmojnë për Krishtin. Siç ka thënë Chafer, “Kisha ashtu si trupi njerëzor, është në vetzhvillim.” Përveç rritjes në madhësi, ka një ndërtim të vetes së tij në dashuri. Kjo flet për shqetësimin e gjithanshëm të anëtarëve për njëri-tjetrin. Ndërkohë që të krishterët qëndrojnë në Krisht dhe përmbushin funksionin e tyre në Kishë, ata afrohen me njëri-tjetrin në dashuri dhe unitet.

C. Thirrje për një Moral të Ri. (4:17-5:21)

4:17 Këtu fillon thirrja e apostullit për një moral të ri, një thirrje që zgjat deri në 5:21. Duke dëshmuar në Zotin, që do të thotë, me anë të autoritetit të Zotit dhe me anë të frymëzimit hyjnor, ai u bën thirrje të krishterëve të zhvishnin çdo gjurmë të jetës së tyre të vjetër, si të ishin një pallto me baltë, dhe të vishnin me të virtytet dhe përsosmëritë e Zotit Jezus Krisht. Të mos ecni më si po ecin johebrenjtë e tjerë. Ata nuk ishin më Johebrenj, ata ishin të krishterë. Duhet të kishte një ndryshim korrespondues në jetët e tyre. Pali pa botën pa Krisht të kombeve të mbytur në padije dhe rënie. Shtatë gjëra të tmerrshme i karakterizonin ata. Këto ishin:

Kotësia. Ata ecnin në kotësinë e mendjes së tyre. Jeta e tyre ishte bosh, pa asnjë zotërim, pa fryt. Kishte një aktivitet të madh, por nuk kishte progres. Ata ndiqnin hije dhe flluska sapuni dhe linin pas dore të vërtetat e mëdha të jetës.

4:18 Të verbuar. “Ata jetojnë të verbuar në një botë iluzioni” (JBP). Të errësuar në mendje. Së pari, ata kishin një paaftësi që nga lindja për të kuptuar të vërteta frymërore dhe më pas për shkak të hedhjes poshtë nga ana e tyre të njohurisë së Perëndisë së vërtetë, ata vuajtën verbërinë si një dënim nga Zoti.

Paperëndishmëri. Ata ishin të shkëputur nga jeta e Perëndisë, ose ishin tepër larg nga Ai. Kjo ishte shkaktuar nga padija e tyre e vullnetshme dhe nga ngurtësimi i zemrave të tyre. Ata kishin hedhur poshtë dritën e Perëndisë në krijim dhe me vetdije ishin kthyer në idhujtarë. Që prej andej ata ishin larguar gjithmonë e më shumë nga Perëndia.

4:19 Paturpësi. Ata ishin të pandjeshëm. W. C. Wright shpjegon:

Moule e përkthen atë si: “ata mbysin dhimbjen” Sa domethënëse! Kur ndërgjegjja mohohet në fillim, ekziston një dhembje therrëse; ekziston një protestë e cila mund të dëgjohet. Por nëse zëri mbytet, ai bëhet më pak i qartë dhe i ulët; protesta zbutet; dhimbja nuk është më aq e fortë, derisa në fund ka mundësi të “mbytësh dhimbjen.” [29]

Të ulët. Ata me dashje e dhanë veten në shthurje, që do të thotë, në forma të turpshme të sjelljes. Mëkati kryesor i Johebrenjve ishte dhe është ende imoraliteti. Ata zbritën në thellësi të papara shthurjeje; muret e Pompeit tregojnë për historinë e turpit dhe të humbjes së dinjitetit njerëzor. Të njëjtat mëkate karakterizojnë botën e Johebrenjve sot.

Të turpshëm. Në mëkatin e tyre seksual ata kryen çdo papastërti. Këtu ka një sugjerim që ata dhanë veten ndaj çdo lloj papastërtie sikur të ishin në një treg apo biznes shthurjeje.

Të pangopur. Me lakmi. Ata nuk ishin kurrë të kënaqur. Ata nuk kishin kurrë mjaftueshëm. Mëkati i tyre krijonte një oreks tepër të madh për më shumë nga e njëjta gjë.

4:20 Sa ndryshe ishte kjo nga Krishti që kishin njohur dhe kishin dashur Efesianët! Ai ishte personifikimi i pastërtisë dhe dlirësisë. Ai nuk njihte mëkat, Ai nuk mëkatoi, në Të nuk kishte mëkat.

4:21 Fjala në qoftë se në vargun në qoftë se juve e keni dëgjuar Atë dhe keni qenë të mësuar në Të, nuk është thënë me kuptimin se këtu vihej në dyshim kthimi i efesianëve. Ajo thjesht nënkupton që të gjithë ata që kishin dëgjuar Krishtin dhe ishin mësuar në Të e kishin njohur Atë si esenca e shenjtërisë dhe perëndishmërisë. Të kesh dëgjuar Krishtin do të thotë të kesh dëgjuar Atë me dëgjimin e besimit – ta kesh pranuar Atë si Zot dhe Shpëtimtar. Shprehja, të kesh mësuar në Të, i referohet udhëzimit që efesianët morën ndërkohë që ecën në bashkësi me Të menjëherë pas kthimit të tyre. Blaikie shënon: “Gjithë e vërteta kërkon një nuancë të veçantë dhe një karakter të veçantë kur ekziston një marrëdhënie personale me Jezusin. E vërteta larg Personit të Krishtit ka pak fuqi.” [30] Sipas së vërtetës që është në Jezus. Ai jo vetëm që mëson të vërtetën; Ai është e vërteta e mishëruar (Gjoni 14:6). Emri Jezus na çon ne në jetën e Tij këtu në tokë, pasi ky është emri i Tij në Mishërim. Në atë jetë pa asnjë njollë që Ai jetoi si Njeri këtu në këtë botë, ne shohim antitezën e ecjes së Johebrenjve që Pali sapo e ka përshkruar.

4:22 Në shkollën e Krishtit ne mësojmë që në kohën e kthimit ne heqim dorë nga njeriu ynë i vjetër që korruptohet me anë të lakmive të gënjeshtrës. Njeriu i vjetër do të thotë gjithçka që një person ishte përpara kthimit, gjithçka që ai ishte si një fëmijë i Adamit. Është i korruptuar si një rezultat i futjes në dëshira lakmuese dhe të këqija të cilat janë të këndshme dhe premtuese kur je duke marrë pjesë në to, por të neveritshme dhe zhgënjyese kur shihen më pas. Përsa i përket pozitës së tij në Krishtin, besimtari duhet të llogaritet i vdekur. Këtu Pali është duke theksuar anën pozicionale të së vërtetës – ne kemi zhveshur njeriun e vjetër njëherë e përgjithmonë.

4:23 Një mësim i dytë që efesianët mësuan në këmbët e Jezusit ishte që ata ishin përtërirë në frymën e mendjes së tyre. Kjo tregon për një kthim të plotë në të menduarit e tyre, një ndryshim nga papastërtia mendore në shenjtëri. Fryma e Perëndisë ndikon proceset e të menduarit për të arsyetuar nga pikëpamja e Perëndisë dhe jo nga ajo e njerëzve të pashpëtuar.

4:24 Mësimi i tretë është që ata kishin veshur njeriun e ri njëherë e përgjithmonë. Njeriu i ri është çfarë një besimtar është në Krishtin. Është krijimi i ri, në të cilin gjërat e vjetra shkuan dhe në të cilin të gjitha gjërat u bënë të reja (2 Kor. 5:17). Lloji i ri i njeriut është sipas Perëndisë, që do të thotë, krijuar në ngjashmëri me Të. Dhe ai e shfaq veten në drejtësinë dhe shenjtërinë e vërtetë. Drejtësi do të thotë një sjellje e drejtë kundrejt të tjerëve. Shenjtëri është “ndjenja e nderimit ndaj Perëndisë, që e vendos Atë në vendin e Tij,” siç e ka përkufizuar F. W. Grant. [31]

4:25 Pali tani lëviz nga pozicioni i besimtarit tek gjendja e tij. Ngaqë ata kishin zhveshur njeriun e vjetër dhe kishin veshur njeriun e ri nëpërmjet bashkimit me Krishtin, ata duhet ta tregojnë këtë kthim të filluar në jetët e tyre të përditshme.

Ata mund ta bëjnë këtë, së pari, duke lënë mënjanë gënjeshtrën dhe duke veshur të vërtetën. Gënjeshtra këtu përfshin çdo formë pandershmërie, qoftë hije e së vërtetës, ekzagjerim, mashtrim, dështim i mbajtjes së premtimeve, tradhëti e besimit, lajkë, apo duke mashtruar qeverinë me mospagimin e taksave të duhura. Fjala e të krishterit duhet të jetë absolutisht e denjë për t’u besuar. Po’ja e tij duhet të jetë Po dhe Jo’ja e tij, Jo. Jeta e një të krishteri bëhet një shpifje kur ai përkulet para çdo forme të falsifikimit të së vërtetës.

E vërteta është një borxh që ne i detyrohemi të gjithë njerëzve. Megjithatë, kur Pali përdor fjalën, të afërm, këtu, ai është duke menduar veçanërisht për shokët tanë besimtarë. Kjo del qartë nga motivi i dhënë: sepse jemi gjymtyrë njëri me tjetrin (Rom. 12:5; 1 Kor. 12:12-27). Është e paimagjinueshme që një i krishterë të gënjejë një tjetër ashtu siç do të ishte që një nerv i trupit të dërgonte një mesazh të rremë në tru, ose që syri të mashtronte pjesën tjetër të trupit kur rreziku është duke u afruar.

4:26 Një fushë tjetër për përtëritjen tonë në jetët tona është në lidhje me zemërimin mëkatar dhe inatin e drejtë. Ka momente kur një besimtar është i inatosur në mënyrë të drejtë, p.sh. kur hidhet poshtë karakteri i Perëndisë. Në raste të tilla inati është i rekomanduar: Zemërohuni. Zemërimi kundër së keqes mund të jetë i drejtë. Por ka raste të tjera kur zemërimi është mëkat. Kur ai është një emocion i së keqes, xhelozisë, hakmarrjes apo urrejtjes nga gabime personale, është i ndaluar. Aristoteli ka thënë, “Secili mund të zemërohet – kjo është e thjeshtë; por të zemërohesh me njeriun e duhur, në shkallën e duhur dhe në momentin e duhur, për qëllimin e duhur dhe në mënyrën e duhur – kjo nuk është e thjeshtë.”

Nëse një besimtar lejon një zemërim të padrejtë ai duhet ta rrëfejë dhe braktisë atë menjëherë. Rrëfimi duhet bërë si tek Perëndia ashtu edhe tek viktima e atij zemërimi. Nuk duhet të ushqehet ndjenja e gjykimit, as ajo e lëndimit, as ngacmimet. Dielli të mos perëndojë mbi inatin tuaj. Çdo gjë që prish marrëdhënien tonë me Perëndinë apo me vëllezërit tanë duhet të ndreqet menjëherë.

4:27 Mëkatet e parrëfyera të temperamentit i sigurojnë djallit një bazë apo një pikëmbështetëse për të vepruar. Ai është i aftë të gjejë shumë nga këto pa ndihmën tonë të paramenduar. Prandaj ne nuk duhet të shfajësojmë veten për të keqen, zemërimin, urrejtjen apo pasionin në jetën tonë. Këto mëkate diskreditojnë dëshminë e krishtere, pengojnë të pashpëtuarin, ofendojnë besimtarin dhe na dëmtojnë ne frymërisht dhe fizikisht.

4:28 Tani Pali e kthen vëmendjen e tij tek krahasimi i shembujve të sjelljes përsa i përket vjedhjes dhe ndarjes. Njeriu i vjetër vjedh; i riu ndan. Zhvishni të vjetrin; vishni të riun! Faktit që Pali i drejton një udhëzim të tillë si “Ai që vidhte të mos vjedhë më” besimtarëve hedh poshtë çdo thënie që të krishterët janë përsosmërisht pa mëkat. Ata ende kanë natyrën e tyre të vjetër, të keqe, egoiste që duhet të llogaritet e vdekur në eksperiencën e përditshme. Vjedhja mund të ketë forma të ndryshme – që nga vjedhja e madhe tek mospagimi i borxheve, tek keqpërdorimi i kohës në punë duke dëshmuar për Krishtin kur në fakt pronari të ka lënë një detyrë të bësh por ende ti nuk e ke bërë, tek falsifikimi, tek përdorimi i matësve të rremë dhe tek falsifikimi i llogarive të larta. Sigurisht, ky ndalim kundër vjedhjes nuk është i ri. Ligji i Moisiut i ndalonte vjedhësit (Eksodi 20:15). Ajo çfarë vjen më pas e bën këtë paragraf në mënyrë të dukshme të krishterë. Jo vetëm që duhet të heqim dorë nga vjedhja, por ne duhet të mundohemi ndershmërisht për të qenë në gjendje për të ndarë me ata që janë më të pafat. Hiri dhe jo ligji është fuqia e shenjtërisë. Vetëm fuqia e hirit mund ta kthejë një vjedhës në një bamirës.

Kjo është rrënjësore dhe revolucionare. Sjellja natyrale e njerëzve është që të punojnë për sigurimin e nevojave dhe dëshirave të tyre. Kur të ardhurat e tyre rriten, rritet dhe standardi i jetesës së tyre. Çdo gjë në jetën e tyre vërtitet rreth vetes. Ky varg sugjeron një pikëpamje më fisnike dhe më të lartë të punësimit të zakonshëm. D.m.th. punësimi yt është një mjet me të cilin mund të sigurosh një standard modest të jetës për familjen tënde, por gjithashtu punësimi yt është një mjet me të cilin mund të lehtësosh nevojën njerëzore, frymërore dhe tokësore, në lagjen tënde dhe jashtë shtetit. Dhe sa e gjerë është kjo nevojë!

4:29 Apostulli tani i kthehet subjektit të të folurit dhe krahason atë që është e pavlefshme me atë që ndërton. Fjalët e këqija zakonisht nënkuptojnë një të folur që është e papastër dhe sugjestive; kjo mund të përfshijë shakatë pa kripë, profanizmin dhe historitë e pista. Por këtu ndoshta ka një domethënie më të gjerë që përfshin atë formë të të folurit që është e kotë, boshe, e padobishme dhe e padenjë. Pali merret me gjuhën e pahijshme dhe të turpshme në 5:4; këtu ai na thotë ne të braktisim të folurit e padobishëm dhe ta zëvendësojmë atë me një të folur që ndërton. E folura e krishtere duhet të jetë:

Ndërtuese. Duhet të rezultojë në ndërtimin e atyre që dëgjojnë.

Sipas nevojës. Duhet të jetë e përshtatshme për momentin.

Plot hir. Duhet t’u japë hir atyre që dëgjojnë.

4:30 Dhe mos e trishtoni Frymën e Shenjtë të Perëndisë me të cilën u vulosët për ditën e shpengimit. Nëse kjo merret e lidhur me vargun pararendës, do të thotë që një e folur e padenjë e trishton Frymën. Por mund të lidhet gjithashtu me vargjet 25-28 për të treguar që gënjeshtra, zemërimi i padrejtë dhe vjedhja e lëndojnë Atë gjithashtu. Ose në një domethënie akoma më të gjerë, mund të nënkuptojë që ne duhet të heqim dorë nga çdo gjë që e trishton Atë.

Janë sugjeruar tre arsye të fuqishme:

1. Ai është Fryma e Shenjtë. Çdo gjë që nuk është e shenjtë është e papëlqyeshme për Të.
2. Ai është Fryma e Shenjtë e Perëndisë, një anëtar i Trinitetit të bekuar.
3. Ne u vulosëm me anë të Tij për ditën e shpengimit. Siç është përmendur edhe më parë, një vulë flet për zotërim dhe siguri. Ai është vula që garanton ruajtjen tonë derisa Krishti kthehet për ne dhe kur shpëtimi ynë kompletohet. Në mënyrë tepër interesante Pali këtu përdor sigurinë e përjetshme të besimtarit si një nga arsyet më të forta që ne nuk duhet të mëkatojmë.

Fakti që Ai mund të trishtohet tregon që Fryma e Shenjtë është një Person dhe jo një influencë e thjeshtë. Gjithashtu nënkupton që Ai na do ne, sepse vetëm një person që do mund të trishtohet. Shërbesa e preferuar e Frymës së Perëndisë është të lavdërojë Krishtin dhe të ndryshojë besimtarin në ngjashmëri me Të (2 Kor. 3:18). Kur një i krishterë mëkaton, Atij i duhet ta kthejë këtë shërbesë në një shërbesë restauruese. Ai trishtohet duke parë progresin frymëror të besimtarit të ndërprerë nga mëkati. Atëherë Ai duhet ta drejtojë të krishterin në një vend të pendimit dhe rrëfimit të mëkatit.

4:31 Të gjitha mëkatet e temperamentit dhe të gjuhës duhet të hiqen. Apostulli rendit disa prej tyre. Megjithëse nuk është e mundur t’i ndash ato në mënyrë tepër të saktë, kuptimi i përgjithshëm është i qartë:

Hidhërim – zemërim që zien përbrenda, mosdëshirë për të falur, ndjenja të ashpra.

Zemërim – shpërthim i tërbimit, pasione të furishme, nervozizma të temperamentit.

Inat – ankesa, armiqësi, urrejtje.

Trazirë – thirrje të forta zemërimi, bërtitje, qortime të ashpra, bërtitje ndaj kundërshtarëve.

E folur me ligësi – një gjuhë që lëndon, një e folur abuzive, përgojim.

Shpifje – duke dëshiruar keq për të tjerët, përgojime.

4:32 Mëkateve të mëparshme të temperamentit duhet t’u jepet fund, por boshllëku duhet të mbushet me cilësi të Krishtit. Të mëparshmet janë zëvendësuese të natyrshme; pasueset janë virtyte të mbinatyrshme:

Mirësia – një merakosje joegoiste për mirëqenien e të tjerëve dhe një dëshirë për të qenë në ndihmë madje edhe kur nevojitet një sakrificë personale.

Mëshira – një interesim plot dashuri dhe miqësor për të tjerët dhe një dëshirë për të mbajtur barrët e të tjerëve.

Falja – një gatishmëri për të falur ofendimet e të tjerëve, për të mos vënë re gabimet e bëra kundër vetvetes dhe për të mos ushqyer dëshirë për shpagim.

Shembulli më i madh i dikujt që fal është Perëndia Vetë. Baza e faljes së Tij është vepra e Krishtit në Kalvar. Dhe ne jemi objektet e padenjë. Perëndia s’mund të falë mëkatin pa u bërë shlyerja e duhur. Në dashurinë e Tij Ai siguroi shlyerjen që kërkonte drejtësia e Tij. Në Krishtin, që do të thotë, në Personin dhe veprën e Tij, Perëndia gjeti një bazë të drejtë në të cilën Ai mund të na falë ne.

Përderisa Ai na fali ne kur ne ishim në një borxh prej “miliona dollarësh,” ne duhet t’i falim të tjerët kur ata na detyrohen ne “pak dollarë” (Mat. 18:23-28. JBP). Lenski këshillon:

Në momentin që dikush gabon ndaj meje unë duhet ta fal atë. Atëherë shpirti im është i lirë. Nëse unë e mbaj gabimin kundër tij, mëkatoj kundër Perëndisë dhe kundër tij dhe rrezikoj faljen time [prindërore] me Perëndinë. Nëse njeriu pendohet, kërkon faljen time apo jo, kjo nuk ndryshon gjë. Unë e kam falur atë në moment. Ai duhet të ballafaqohet me Perëndinë për gabimin e bërë; por kjo është puna e tij dhe e Perëndisë dhe jo e imja, përveçse unë duhet ta ndihmoj atë sipas Mateut 18:15, etj. Por nëse kjo ka sukses apo jo dhe madje përpara se kjo të fillojë unë duhet ta fal atë. [32]

5:1 Shëmbulli i Perëndisë për falje në 4:32 formon bazën e thirrjes së Palit këtu. Lidhja është kjo: Perëndia ju ka falur ju në Krishtin. Tani bëhuni imituesit e Perëndisë duke falur njëri-tjetrin. Një motiv i veçantë është përmbledhur në fjalët, si bij shumë të dashur. Në jetën e zakonshme, fëmijët mbartin ngjashmërinë e familjes dhe duhet të kërkojnë të ngrejnë lart emrin e familjes. Në jetën frymërore, ne duhet të shfaqim Atin në botë dhe të kërkojmë të ecim denjësisht për titullin tonë të lartë si bijtë e Tij të dashur.

5:2 Një mënyrë tjetër në të cilën ne duhet t’i ngjajmë Zotit është të ecurit në dashuri. Pjesa tjetër e vargut shpjegon që ecja në dashuri do të thotë të japësh veten për të tjerët. Kjo është ajo çfarë Krishti, Shembulli ynë i përsosur bëri. Një fakt madhështor! Ai na deshi ne. Prova e dashurisë së Tij është që Ai dha Veten e Tij për ne në vdekjen në Kalvar.

Dhurata e Tij është përshkruar si një ofertë dhe flijim Perëndisë. Një ofertë është diçka e dhënë Perëndisë; një sakrificë këtu përfshin edhe vdekje. Ai ishte oferta e vërtetë e djegur [olokaust, shih Lev 1:3], Ai që ishte plotësisht i përkushtuar për të bërë vullnetin e Perëndisë, deri në vdekjen e kryqit. Sakrifica e Tij e një përkushtimi të papërshkrueshëm është lavdëruar si një parfum erëmirë. F. B. Meyer komenton, “Në dashurinë kaq të pamasë, kaq të shtrenjtë, për ata që ishin natyralisht kaq të padenjë për të, ishte një spektakël që mbushi qiellin me parfumin erëkëndshëm dhe zemrën e Perëndisë me gëzim.” [33]

Zoti Jezus e kënaqi Atin e Tij duke dhënë Veten e Tij për të tjerët. Morali i kësaj është që edhe ne të mund t’i sjellim gëzim Perëndisë duke dhënë veten tonë për të tjerët.

Të tjerët Zot, po, të tjerët!

Le të jetë kjo motua ime;

Më ndihmo të jetoj për të tjerët

Që të mund të jetoj si Ti.

-Charles D. Meigs

5:3 Në vargjet 3 dhe 4 apostulli i kthehet çështjes së mëkateve seksuale dhe bën thirrje të prerë për një ndarje të shenjtë prej tyre. Së pari, ai përmend forma të ndryshme të imoralitetit seksual:

Kurvëria. Kurdoherë që përmendet në të njëjtin varg me shkelje të kurorës, kurvëria nënkupton marrëdhënie të paligjshme mes të pamartuarve. Megjithatë, siç është këtu, kur fjala nuk dallohet nga shkelja e kurorës, ka mundësi t’i referohet çdo forme të imoralitetit seksual dhe NKJV zakonisht e përkthen kështu. (Fjala jonë “pornografi,” fjalë për fjalë “shkrim-prostitute,” është e lidhur me fjalën e përkthyer kurvëri.)

Papastërti. Edhe kjo mund të nënkuptojë veprime imorale, por ndoshta mund të përfshijë gjithashtu fotografi të papastra, libra të turpshëm dhe materiale të tjera sugjeruese që shkojnë me jetët e turpshme dhe që ushqejnë zjarret e pasionit.

Kurnacëria. Ndërkohë që ne e mendojmë këtë si lakmi për para, këtu i referohet dëshirës sensuale – lakmisë së pangopur për të kënaqur dëshirat seksuale jashtë martesës. (Shih Eksodin 20:17: “Nuk do të dëshirosh … gruan e të afërmit tënd …”)

Këto gjëra as të mos zihen në gojë mes të krishterëve. As ka nevojë të thuhet që ato nuk duhet të përmenden si të kryera nga besimtarët. Ato as duhet të diskutohen në një mënyrë që mund të mohojë faktin që karakteri i tyre është mëkatar dhe i turpshëm. Gjithmonë ekziston rreziku i madh i të folurit lehtë për to, duke bërë shfajësime për to, ose edhe diskutimi i tyre në mënyrë të vazhdueshme. Pali e thekson thirrjen e tij me frazën, si u ka hije shenjtorëve. Besimtarët janë ndarë nga korruptimi që është në botë; tani ata duhet të jetojnë në ndarje praktike nga pasionet e errëta, si në vepra ashtu edhe në fjalë.

5:4 E folura e tyre duhet të jetë e lirë nga çdo gjurmë e :

Pandershmërisë. Kjo i referohet historive të pista, lojrave sugjeruese që kanë një ngjyrim seksual dhe të gjitha format e turpit dhe pahijshmërisë.

Të folurit pa mend. Kjo nënkupton biseda boshe që nuk vlejnë as një grosh. Mund të përfshihet edhe gjuha e rrugës.

Të përqeshurit. Kjo nënkupton shaka ose biseda me domethënie të fshehura dhe pashijë. Të flasësh për diçka, të bësh shaka rreth saj, ta bësh atë një subjekt të vazhdueshëm bisedimi do të thotë ta futësh në mendje dhe t’i afrohesh kryerjes së saj.

Gjithmonë është e rrezikshme të bësh shaka rreth mëkatit. Në vend që ta përdorë gjuhën për biseda të tilla të pavlera dhe të padenja, i krishteri duhet të kultivojë me kujdes praktikimin e falënderimit ndaj Perëndisë për të gjitha bekimet dhe mëshirat e jetës. Kjo është e këndshme për Zotin, një shembull i mirë për të tjerët dhe në të mirë të shpirtit të atij që e praktikon.

5:5 Nuk ka vend për dyshim përsa i përket qëndrimit të Perëndisë kundrejt personave imoralë. Ata nuk kanë trashëgim në mbretërinë e Krishtit dhe të Perëndisë. Ky vendim është në kundërshtim të plotë me qëndrimin e tanishëm të botës ku thuhet që njerëzit të cilët janë shumë të dhënë pas seksit janë vetëm të sëmurë dhe kanë nevojë për trajtim psikiatrik. Njerëzit thonë që imoraliteti është një sëmundje; Perëndia e quan atë një mëkat. Njerëzit e kalojnë pa e vënë re; Perëndia e dënon atë. Njerëzit thonë që ndihma vjen nga psikoanaliza; Perëndia thotë që fitorja mbi këtë mëkat vjen nga përtëritja [rilindja].

Tre shkelës janë veçuar, të njëjtët që gjenden në vargun 3 – kurvari, i ndyri dhe kurnaci. Këtu është shtuar mendimi që një kurnac është një idhujtar. Një nga arsyet që ai është një idhujtar është që ai ka një përshtypje të rreme mbi atë çfarë Perëndia është: koncepti i tij për Perëndinë është për një qenie që miraton lakmi sensuale, ndryshe ai nuk do të guxonte të ishte kurnac. Një arsye tjetër përse një kurnac është një idhujtar është se vendos vullnetin e personit mbi atë të Perëndisë. Një arsye e tretë është që kurnacëria rezulton në adhurimin e krijesës në vend të Krijuesit. (Rom. 1:25)

Kur Pali thotë që persona të tillë nuk kanë trashëgimi në mbretëri, ai nënkupton saktësisht këtë gjë. Njerëzit jetët e të cilëve karakterizohen nga këto mëkate janë të humbur, janë në mëkatet e tyre dhe janë në rrugën për në ferr. Ata nuk janë në mbretërinë e padukshme në kohën e tanishme; ata nuk do të jenë në mbretëri kur Krishti kthehet për të mbretëruar; dhe ata do të jenë të përjashtuar nga mbretëria e përjetshme në qiell. Apostulli nuk thotë që këta janë njerëz që, megjithëse janë në mbretëri, do të vuajnë humbje e shpërblimeve në Gjyqin e Krishtit. Subjekti është shpëtimi dhe jo shpërblimet. Ata mund të shpallin se janë të krishterë, por ata provojnë me jetët e tyre që s’kanë qenë kurrë të shpëtuar. Ata mund të shpëtohen, sigurisht, me anë të pendimit dhe besimit në Zotin Jezus. Por nëse ata shpëtohen me të vërtetë ata nuk do t’i kryejnë më këto mëkate.

Vini re që hyjnishmëria e Krishtit nënkuptohet në shprehjen, mbretëria e Krishtit dhe e Perëndisë. Krishti është vendosur në të njëjtin nivel me Perëndinë Atin si një Sundimtar në mbretëri.

5:6 Shumë njerëz në botë miratojnë një qëndrim të butë dhe tolerant kundrejt imoralitetit seksual. Ata thonë që plotësimi i orekseve të trupit është i domosdoshëm dhe fitimprurës dhe që ndrydhja e tyre prodhon personalitete të deformuara dhe të frenuara. Ata thonë që morali është tërësisht një çështje e kulturës në të cilën jetojmë dhe që përderisa seksi para-martesor [kurvëria], seksi jashtë martese [kurorëshkelje] dhe homoseksualiteti (të cilët Perëndia i dënon si kurvëri, kurorëshkelje dhe shthurje) pranohen në kulturën tonë, duhet të ligjëzohen. Është për t’u habitur që disa nga folësit në favor të bërjes së pranueshme të mëkateve seksuale janë njerëz që kanë pozita të larta në të ashtuquajturën kishë. Pra, besimtari i thjeshtë që gjithmonë ka menduar që imoraliteti ishte një mëkat, tani merr siguri nga të ashtuquajtur të krishter të mëdhenj që bindja e tij e mëpërparshme është e gabuar sepse jetojmë tani në një kohë moderne me mendime të reja.

Të krishterët nuk duhet të jenë mashtruar nga biseda të tilla me dy faqe. Sepse për shkak të këtyre gjërave vjen zemërimi i Perëndisë mbi bijtë e mosbindjes. Qëndrimi i Perëndisë ndaj mëkateve të tilla si kurvëria, shkelja e kurorës është parë në Numrat 25:1-9; njëzet e katër mijë Izraelitë u vranë sepse mëkatuan me gratë e Moabit. Qëndrimi i Perëndisë ndaj homoseksualitetit u shfaq kur Sodoma dhe Gomora u shkatëruan me zjarr e squfur nga qielli (Zanafilla 19:24, 28).

Por zemërimi i Perëndisë shfaqet jo vetëm në veprime të tilla të mbinatyrshme të dënimit. Ata që praktikojnë mëkate seksuale e përjetojnë gjykimin e Tij në mënyra të ndryshme. Ka ndikime fizike, si sëmundje veneriale dhe SIDA. Ka çrregullime mendore, nervore dhe emocionale që shkaktohen nga një ndjenjë faji. Ka ndryshime në personalitet – jo burrëri [zhburrëruarit] bëhet akoma më shumë kështu (Rom. 1:27). Dhe sigurisht do të jetë gjykimi përfundimtar i Perëndisë mbi kurvarët dhe shkelësit e kurorës (Heb. 13:4). Asnjë mëshirë nuk do të tregohet mbi bijtë e mosbindjes – ndaj atyre që kanë ardhur nga Adami i pabindur dhe që me dëshirë e ndjekin atë duke mos iu bindur Perëndisë (Zbulesa 21:8).

5:7 Besimtarët janë paralajmëruar solemnisht që të mos kenë pjesë në sjellje të tilla të paperëndishme. Të bësh këtë do të thotë të çnderosh emrin e Krishtit, të prishësh jetë të tjera, të shkatërrosh dëshminë tënde dhe t’i bësh ftesë një rrëkeje hakmarrjeje.

5:8 Për të forcuar urdhërin e Tij në vargun 7, apostulli tani jep një diskutim thelbësor mbi errësirën dhe dritën (v 8-14). Efesianët ishin dikur errësirë, por tani ata janë dritë në Zotin. Pali nuk thotë që ata ishin në errësirë, por që ata vetë ishin personifikimi i errësirës. Tani me anë të bashkimit me Zotin, ata janë bërë dritë. Ai është dritë; ata janë në Të; kështu tani ata janë dritë në Zotin. Kështu që gjendja e tyre duhet të korrespondojë me pozitën e tyre. Ata duhet të ecin si bij të dritës.

5:9 Kjo parantezë shpjegon llojin e frutit të prodhuar nga ata që ecin në dritë.

Fryti i Frymës [34] përbëhet nga të gjitha format e mirësisë, drejtësisë dhe së vërtetës. Mirësia këtu është një termë që përfshin gjithë shkëlqimin moral. Drejtësi do të thotë integrim në të gjitha çështjet në lidhje me Perëndinë dhe njeriun. E vërteta është ndershmëri, paanësi dhe realitet. Bashkojini këto dhe do të keni një jetë të mbushur me Krishtin që shkëlqen në një skenë të një errësire të zymtë.

5:10 Ata që ecin në dritë jo vetëm që prodhojnë llojin e frytit të renditur në vargun pararendës, por gjejnë gjithashtu atë që është e pranueshme për Perëndinë. Ata vënë në provë çdo mendim, fjalë dhe veprim. Çfarë mendon Zoti për këtë? Si duket para Tij? Çdo fushë e jetës del në dritën e kërkimit – bisedat, standardi i jetesës, veshja, librat, puna, kënaqësitë, argëtimet, mobiljet, miqësitë, pushimet, makinat dhe sportet.

5:11 Besimtarët nuk duhet të marrin pjesë në punët e pafrytshme të errësirës, qoftë me bashkësi apo me një qëndrim që mund të tregojë tolerancë apo butësi. Këto punë të errësirës janë të pafrytshme përsa i përket Perëndisë ashtu edhe njeriut. Ishte kjo veçori e një shterpësie tepër të madhe që e shtyu Palin t’i pyeste të krishterët romakë, “Dhe çfarë fryti kishit pra atëherë nga ato gjëra për të cilat tani keni turp?” (Rom. 6:21). Edhe ato janë gjithashtu punë të errësirës: ato i përkasin botës së dritave të turbullta, dyerve të mbyllura, perdeve të pikturuara, dhomave të fshehta. Ato reflektojnë preferencën natyrore të njeriut për errësirën dhe neverinë e tij ndaj dritës kur veprat e tij janë të këqija (Gjo. 3:19). Besimtari është thirrur jo vetëm për të hequr dorë nga punët e pafrytshme të errësirës, por ai është thirrur për t’i qortuar ato. Ai e bën këtë në dy mënyra: së pari, me anë të një jete të shenjtë dhe së dyti, me anë të fjalëve të korrigjimit nën drejtimin e Frymës së Shenjtë.

5:12 Tani apostulli shpjegon përse i krishteri nuk duhet të ketë pjesëmarrje me korruptimin moral dhe duhet ta qortojë atë. Mëkatet e turpshme që njerëzit kryejnë në fshehtësi janë kaq të ulta saqë është e turpshme edhe t’i përmendësh, dhe, pa diskutim, e turpshme t’i kryesh ato. Format e panatyrshme të mëkatit që njeriu ka shpikur janë kaq të këqija saqë edhe përshkrimi i tyre mund të korruptojë mendjet e atyre që dëgjojnë. Kështu i krishteri është i ndaluar madje edhe të flasë për to.

5:13 Drita shfaq çdo gjë që është në errësirë. Kështu jeta e shenjtë e një të krishteri zbulon me anë të kontrastit mëkatshmërinë e jetëve të papërtërira. Dhe fjalët e duhura të qortimit zbulojnë gjithashtu mëkatin në karakterin e tij të vërtetë. Blaikie ilustron:

P.sh. kur Zoti ynë qortoi hipokrizinë e farisenjve – praktika e tyre nuk u ishte dukur shumë e keqe dishepujve më parë, por kur Krishti hodhi mbi ta dritën e së vërtetës, ata u shfaqën në karakterin e vërtetë të tyre – ata u shfaqën dhe vazhdojnë të shfaqen të neveritshëm. [35]

Pjesa tjetër e vargut 13 mund të lexohet: sepse çdo gjë që është shfaqur është dritë [36]. Kjo thjesht do të thotë që kur të krishterët ushtrojnë shërbesën e tyre si dritë, të tjerët sillen në dritë. Njerëzit e këqinj transformohen në fëmijë të dritës me anë të shërbesës qortuese të dritës.

Sigurisht që nuk është një rregull pa përjashtime. Jo çdo njeri që i ekspozohet dritës bëhet i krishterë. Por është një princip i përgjithshëm në fushën frymërore që drita ka një mënyrë të riprodhimit të vetvetes. Ne gjejmë një ilustrim të principit në 1 Pjetrit 3:1, ku gratë besimtare mësohen të fitojnë burrat e tyre jobesimtarë për Krishtin me anë të shembullit të jetës së tyre: “Gjithashtu edhe ju gra nënshtrojuni burrave tuaj, që, edhe nëse disa nuk i binden fjalës, të fitohen pa fjalë, nga sjellja e grave të tyre.” Kështu drita e grave të krishtera triumfon mbi errësirën e burrave paganë dhe këta të fundit bëhen dritë.

5:14 Jeta e besimtarit duhet të jetë gjithmonë duke predikuar, duhet të jetë gjithmonë duke nxjerrë në dritë errësirën që rrethon, duhet të jetë gjithmonë duke zgjatur këtë ftesë tek jobesimtarët:

“Zgjohu ti që fle,

dhe ringjallu prej së vdekurish,

dhe Krishti do të shndrisë mbi ty.”

Ky është zëri i dritës që u flet atyre që janë duke fjetur në errësirë dhe që gjenden në një vdekje frymërore. Drita i thërret ata në jetë dhe në ndriçim. Nëse ata i përgjigjen ftesës, Krishti do të shndrisë mbi ta dhe do t’u japë atyre dritë.

5:15 Në shtatë vargjet e tjera, Pali krahason hapat e marrë dhe sjelljen e kujdesshme me anë të një serie thirrjesh negative dhe pozitive. E para është një lutje e përgjithshme ndaj lexuesve të tij për të mos ecur si të marrët por si të mençurit. Siç është përmendur më parë, fjala “ecja” është një nga fjalët kyçe të Letrës: është përmendur shtatë herë për të përshkruar “gjithë aktivitetet e jetës individuale.” Të ecësh me kujdes do të thotë të jetosh në dritën e pozicionit tonë si bij të Perëndisë. Të ecësh si të marrët do të thotë të zbresësh nga ky plan i lartë në sjelljen e njerëzve tokësorë.

5:16 Ecja si të mençur na thërret ne të shfrytëzojmë kohën ose të vlerësojmë mundësitë. Çdo ditë sjell dyert e saj të hapura, potencialin e saj të gjerë. Të shfrytëzosh kohën do të thotë të jetosh jetë që dallohen për shenjtëri, vepra mëshire dhe fjalë ndihme. Ajo që lë vend për një urgjencë të veçantë për këtë çështje është karakteri i mbrapshtë i ditëve në të cilat jetojmë. Ato na kujtojnë ne që Perëndia nuk do të përpiqet gjithmonë me njeriun, dita e hirit së shpejti do të mbarojë, mundësitë për adhurim, dëshmi dhe shërbesë në tokë do të mbarojnë së shpejti përgjithmonë.

5:17 Kështu që ne nuk duhet të jemi të pakujdesshëm, por të kuptojmë cili është vullneti i Perëndisë. Kjo është thelbësore. Për shkak të së keqes që është gjithmonë në rritje dhe për shkak të kohës së shkurtër, ne mund të tundohemi për të kaluar ditët tona në aktivitete frenetike dhe të ethshme sipas zgjedhjes sonë. Por kjo nuk është gjë tjetër veçse energji e humbur kot. E rëndësishme është të kuptojmë vullnetin e Perëndisë për ne çdo ditë dhe ta bëjmë atë. Kjo është e vetmja rrugë për të qenë frytdhënës dhe efektivë. Është shumë e mundur për të kryer punën e krishterë sipas ideve tona dhe me fuqinë tonë dhe kjo të jetë plotësisht jashtë vullnetit të Perëndisë. Udha e urtësisë është të zbulosh vullnetin e Perëndisë për jetët tona individuale, e më pas t’i bindesh atij tërësisht.

5:18 Dhe mos u dehni me verë në të cilën ka shthurje. Në kulturën tonë Amerikane veriore, një urdhëresë e tillë duket plotësisht çuditëse dhe e panevojshme, pasi abstenimi i plotë prej saj është rregulli mes shumë të krishterëve. Por ne duhet të kujtojmë që Bibla u shkrua për besimtarët e të gjitha kulturave dhe në shumë vende vera është ende një pije e zakonshme nëpër tryeza. Shkrimet nuk e dënojnë përdorimin e verës, por ato dënojnë abuzimet e saj. Përdorimi i verës si një ilaç është rekomanduar në Fja 31:6; 1 Tim. 5:23. Zoti Jezus bëri verë për përdorim si pije në dasëm në Kanë të Galilesë (Gjo. 2:1-11)

Por përdorimi i verës bëhet abuziv nën rrethanat e mëposhtme dhe atëherë është i ndaluar:

1. Kur çon në teprim (Fja. 23:29-35).
2. Kur bëhet një zakon (1 Kor. 6:12b).
3. Kur fyen ndërgjegjen e dobët të ndonjë besimtari tjetër (Rom. 14:13; 1 Kor. 8:9).
4. Kur prek dëshminë e një të krishteri në komunitet dhe si rrjedhim nuk është për lavdi të Perëndisë (1 Kor. 10:31).
5. Kur ka ndonjë dyshim në mendjen e të krishterit rreth saj (Rom. 14:23).

Pali këshilloi mbushjen me Frymë në vend të dehjes me verë. Kjo lidhje mund të na habisë në fillim, por kur krahasojmë të dyja gjendjet, ne kuptojmë përse apostulli i lidh ato në këtë mënyrë.

Së pari ka disa ngjashmëri:

1. Në të dyja rastet, personi është nën një fuqi jashtë vetvetes. Në një rast është fuqia e lëngut intoksikues (alkool); në rastin tjetër është fuqia e Frymës.
2. Në të dyja rastet, personi është i zjarrtë. Në ditën e Rrëshajëve entuziazmi i krijuar nga Fryma u keqkuptua për entuziazmin e krijuar nga vera (Veprat e Apostujve 2:13).
3. Në të dyja rastet, ecja e personit është e prekur – në rastin e të dehurit ecja fizike dhe në rastin tjetër sjellja morale.

Por ka dy mënyra në të cilat këto dy gjendje paraqesin kontradikta të mprehta:

1. Në rastin e të dehurit ka shthurje. Mbushja me Frymë nuk prodhon kurrë gjëra të tilla.
2. Në rastin e të dehurit, ka një humbje vetkontrolli. Por fryti i Frymës është vetkontrolli (Gal. 5:23). Një besimtar i mbushur me Frymë nuk del kurrë jashtë vetes saqë nuk mund të kontrollojë veprimet e tij; fryma e një profeti është gjithmonë subjekt i profetit (1 Kor. 14:32).

Ndonjëherë në Bibël, mbushja me Frymë duket sikur paraqitet si një dhuratë sovrane e Perëndisë. P.sh., Gjon Pagëzori u mbush me Frymën e Shenjtë që nga barku i nënës (Lluka 1:15). Në një rast të tillë, personi e merr atë pa ndonjë lloj kushti. Nuk është diçka për të cilën a punon ose lutet; Perëndia ia jep atij sipas dëshirës. Këtu në Efesianëve 5:18 besimtari urdhërohet për t’u mbushur me Frymë. Kjo gjë kërkon veprim nga ana e tij. Ai duhet të plotësojë disa kushte. Nuk është automatike, por rezultat i bindjes.

Për këtë arsye mbushja me Frymë duhet të dallohet nga shërbesa të tjera të tij. Nuk është e njëjtë me disa nga funksionet që pasojnë:

1. Pagëzimi me Frymën e Shenjtë. Kjo është vepër e Frymës që e bashkon besimtarin në trupin e Krishtit (1 Kor. 12:13).
2. Brendabanimi. Me anë të kësaj shërbese Ngushëlluesi vendos banesën e Tij në trupin e të krishterit dhe e fuqizon atë për shenjtëri, adhurim dhe shërbesë (Gjo. 14:16).
3. Vajosja. Vetë Fryma është vajosja që e mëson fëmijën e Perëndisë mbi gjërat e Perëndisë (1 Gjo. 2:27).
4. Kapari dhe vula. Ne e kemi parë tashmë që Fryma si një kapar siguron trashëgiminë për të shenjtin dhe si një vulë Ai e siguron të shenjtin për trashëgiminë. (Efesianeve 1:13, 14)

Këto janë disa nga shërbesat e Frymës që kryhen në një person në momentin që ai shpëtohet. Çdo njeri që është në Krishtin automatikisht ka pagëzimin, banimin, vajosjen, kaparin dhe vulën.

Por mbushja është ndryshe. Nuk është një përjetim njëherë e përgjithmonë në jetën e një dishepulli; e as një proces i vazhdueshëm. Përkthimi fjalë për fjalë i urdhëresës është “ji duke u mbushur me Frymë.” Mund të fillojë si një përjetim krize, por duhet të vazhdojë më pas si një proces ditë për ditë. Mbushja e sotme nuk mjafton për nesër. Dhe sigurisht që është një gjendje që duhet dëshiruar shumë. Në fakt, është gjendja ideale e një besimtari këtu mbi tokë. Ajo do të thotë që Fryma e Shenjtë është duke punuar relativisht e patrishtuar në jetën e të krishterit dhe që besimtari është duke përmbushur kështu rolin e tij në planin e Perëndisë për atë kohë.

Atëherë si mund të mbushet një besimtar me Frymë? Apostulli Pal nuk na tregon këtu në Efesianëve; ai thjesht na urdhëron ne të jemi të mbushur. Por nga pjesë të tjera të Fjalës, ne dimë që për t’u mbushur me Frymë ne duhet:

1. Të rrëfejmë dhe të braktisim të gjitha mëkatet që njohim në jetën tonë (1 Gjo. 1:5-9). Duket qartë që një Person i tillë i shenjtë nuk mund të punojë lirshëm në një jetë ku mëkati pranohet.
2. T’ia nënshtrojmë vetveten plotësisht kontrollit të Tij (Rom. 12:1, 2). Kjo përfshin nënshtrimin e vullnetit tonë, intelektin tonë, trupin tonë, kohën tonë, talentet tona dhe thesaret tona. Çdo fushë e jetës duhet jetë e hapur për sundimin e Tij.
3. Fjala e Tij banoftë në ne me begatinë e vet (Kol. 3:16). Kjo përfshin të lexuarit e Fjalës, studimin e saj dhe bindjen ndaj saj. Kur fjala e Krishtit banon tek ne me begatinë e saj, rezultojnë të njëjtat përfundime (Kol. 3:16) me ato të mbushjes me Frymën e Shenjtë (Efesianeve 5:19).
4. Së fundi, ne duhet të boshohemi nga vetvetja (Gal. 2:20). Për t’u mbushur me një lëndë të re një gotë duhet të boshohet nga lënda e vjetër. Për t’u mbushur me Të ne fillimisht duhet të boshohemi nga ne. Një autor i panjohur shkruan:

Ashtu siç keni lënë gjithë barrën e mëkatit dhe keni qëndruar mbi veprën e përfunduar të Krishtit, ashtu duhet të lini gjithë barrën e jetës dhe shërbesës suaj dhe të qëndroni mbi punën e brendshme të tanishme të Frymës së Shenjtë. Dorëzoheni veten tuaj çdo mëngjes, për të qenë të drejtuar nga Fryma e Shenjtë dhe bëni përpara duke lavdëruar dhe të pashqetësuar. Lëreni Atë t’ju drejtojë ju gjatë gjithë ditës. Ushtroheni këtë zakon gjatë gjithë ditës, duke u varur gëzueshëm tek Ai dhe duke iu bindur Atij, duke pritur që Ai t’ju drejtojë, t’ju ndriçojë, t’ju qortojë, t’ju mësojë, t’ju përdorë dhe të bëjë në dhe me ju atë që dëshiron. Besoni në punën e Tij si një fakt larg ndjenjës apo të parit. Le t’i besojmë dhe t’i bindemi Frymës së Shenjtë si Drejtuesit të jetëve tona dhe të heqim dorë nga barrat e përpjekjeve për të drejtuar vetveten; atëherë në ne do të duket fryti i Frymës ashtu siç dëshiron Ai për lavdi të Perëndisë.

A e di një person kur është i mbushur me Frymë? Në të vërtetë, sa më afër Zotit që të jemi, aq më të ndërgjegjshëm jemi për pavlefshmërinë dhe mëkatshmërinë tonë (Isaia 6:1-5). Në prezencën e Tij, ne nuk gjejmë asgjë në vetvete për të qenë krenarë (Lluka 5:8). Ne nuk jemi në dijeni të ndonjë superioriteti frymëror mbi të tjerët apo të ndonjë ndjenjë që thotë “kam arritur” [d.m.th. tek kulmi i rritjes frymërore]. Besimtari që është i mbushur me Frymë është i zënë duke menduar për Krishtin dhe jo për veten.

Në të njëjtën kohë ai mund të kuptojë që Perëndia është duke punuar në dhe nëpërmjet jetës së tij. Ai i shikon gjërat që ndodhin në një mënyrë të mbinatyrshme. Rrethanat shfaqen mrekullisht. Jetët preken për Perëndinë. Ngjarjet lëvizin sipas një orari hyjnor. Edhe forcat e natyrës janë në mbështetje të tij; ato duken të lidhura në rrotat e karrocës së Zotit. Ai i sheh të gjitha këto; ai kupton që Perëndia punon për të dhe me anë të tij; dhe përsëri ai ndihet çuditërisht i prekur nga e gjithë kjo dhe nuk mendon kurrë që ai është shkaku për të gjitha këto gjëra. Në qenien e tij më të brendshme ai kupton që e gjitha është e Zotit.

5:19 Tani apostulli jep katër rezultate të të qenurit i mbushur me Frymën. Së pari, të krishterët e mbushur me Frymë i flasin njëri tjetrit me psalme, himne dhe këngë frymërore. Mbushja hyjnore hap gojën për të folur rreth gjërave të Zotit dhe e hap zemrën për t’i ndarë këto gjëra me të tjerët. Ndërkohë që disa i shohin të treja këto kategori si pjesë të librit të Psalmeve, ne kuptojmë që vetëm psalmet nënkuptojnë shkrime të frymëzuara të Davidit, Asafit dhe të tjerëve. Himnet janë këngë të pafrymëzuara që i japin adhurim dhe lavdi Perëndisë në mënyrë të drejtpërdrejtë. Këngët frymërore janë kompozime të tjera lirike që merren me tema frymërore, edhe pse nuk i adresohen Perëndisë në mënyrë të drejtpërdrejtë.

Një evidencë e dytë e mbushjes me Frymë është një gëzim i brendshëm dhe lavdërim ndaj Perëndisë: duke kënduar dhe duke lavdëruar Zotin me zemrën tuaj. Jeta e mbushur me Frymë është një burim që shpërthen me gëzim (Veprat e Apostujve 13:52). Zakaria është një ilustrim: kur u mbush me Frymën e Shenjtë, ai i këndoi Zotit me gjithë zemër (Lluka 1:67-79).

5:20 Një rezultat i tretë është falënderimi: duke e falënderuar vazhdimisht për çdo gjë Perëndinë dhe Atin, në emër të Zotit tonë Jezus Krisht. Atje ku mbretëron Fryma ka një mirënjohje ndaj Perëndisë, një ndjenjë e thellë dashurie dhe një shprehje spontane e saj. Nuk është e rastësishme, por e vazhdueshme. Jo vetëm për gjërat e këndshme, por për të gjitha gjërat. Çdo njeri mund të jetë mirënjohës për shkëlqimin e diellit; por duhet forca e Frymës për të falënderuar për stuhitë e jetës.

Rruga më e shkurtër dhe më e sigurt për gjithë lumturinë është kjo:

Bëje si një rregull për të falënderuar dhe lavdëruar Perëndinë për çdo gjë që të ndodh. Sepse është e sigurt që çdo gjë që vjen tek ti dhe që duket një fatkeqësi, nëse falënderon dhe lavdëron Perëndinë për të, e kthen atë në një bekim. Edhe pse mund të bësh mrekulli, ti mund të bësh edhe më shumë me një frymë plot me falënderime. Një frymë plot me mirënjohje nuk duhet të thotë asnjë fjalë, por gjithçka që preket nga kjo bëhet e lumtur.

5:21 Prova e katërt e të qenurit i mbushur me Frymë është nënshtrimi ndaj njëri tjetrit në druajtjen e Krishtit. Erdman këshillon:

Është një frazë që lihet shpesh pas dore… Ajo përshkruan një provë të të qenurit frymëror që të krishterët e ushtrojnë shumë rrallë … Shumë persona ndjejnë që të thirrurat e halelujave dhe këngët ngazëlluese dhe thënia e lavdërimeve në pak a shumë “gjuhë të panjohura” janë të gjitha prova të të qenurit “i mbushur me Frymë.” Të gjitha këto mund të jenë mashtruese, të rreme dhe pakuptim. Nënshtrim ndaj vëllezërve tanë të krishterë, modesti në sjellje, përulësi, dëshirë për të mos debatuar, vetpërmbajtje, butësi – këto janë provat e pagabueshme të fuqisë së Frymës. … Një nënshtrim i tillë i dyanshëm ndaj vëllezërve të krishterë duhet të bëhet “në druatjen e Krishtit,” që do të thotë në nderim të atij që njihet si Zoti dhe Sunduesi i gjithçkaje. [37]

Këto janë katër rezultatet e mbushjes me Frymë – të folurit, të kënduarit, të falënderuarit dhe nënshtrimi. Por ka të paktën edhe katër të tjera:

1. Guxim në qortim ndaj mëkatit (Veprat e Apostujve 13:9-12) dhe në dëshminë për Zotin (Veprat e Apostujve 4:8-12, 31; 13:52-14:3).
2. Fuqi për shërbesë (Veprat e Apostujve 1:8; 6:3, 8; 11:24).
3. Bujari jo egoizëm (Veprat e Apostujve 4:31, 32).
4. Lartësim i Krishtit (Veprat e Apostujve 9:17, 20) dhe i Perëndisë (Veprat e Apostujve 2:4, 11; 10:44, 46).

Ne duhet të dëshirojmë me sinqeritet të jemi të mbushur me Frymën, por vetëm për lavdi të Perëndisë, jo për lavdinë tonë.

D. Thirrje për Devotshmëri Personale në Familjen e Krishtere (5:22-6:9)

5:22 Megjithëse këtu fillon një pjesë e re, ekziston një lidhje e ngushtë me vargun e mëparshëm. Atje Pali ka renditur nënshtrimin ndaj njëri tjetrit si një rezultat i mbushjes hyjnore. Në pjesën nga 5:22 deri në 6:9, ai citon tre fusha të veçanta në familjen e krishtere ku nënshtrimi është vullneti i Perëndisë.

1. Gratë duhet t’u nënshtrohen burrave të tyre.

2. Fëmijët duhet t’u nënshtrohen prindërve.

3. Shërbëtorët duhet t’u nënshtrohen zotërinjve të tyre.

Fakti që besimtarët janë një në Krishtin Jezus nuk nënkupton që marrëdhëniet tokësore janë zhdukur. Ne ende duhet të respektojmë format e ndryshme të autoritetit dhe qeverisjes të cilat i ka krijuar Perëndia. Çdo shoqëri e mirëqeverisur qëndron mbi dy shtylla mbajtëse – mbi autoritetin dhe nënshtrimin. Duhet të ketë disa që ushtrojnë autoritetin dhe disa që i nënshtrohen asaj qeverisjeje. Ky princip është kaq themelor saqë gjendet edhe në plotësinë e Hyjnisë: “Por dua që ju të dini që … kreu i Krishtit është Perëndia” (1 Kor. 11:3). Perëndia caktoi qeverisjen njerëzore. Nuk ka rëndësi sa e keqe mund të jetë një qeveri, përsëri nga këndvështrimi i Perëndisë është më mirë sesa pa asnjë qeverisje dhe ne duhet t’i bindemi sa mundemi pa mohuar apo pa hequr dorë nga bindja ndaj Zotit. Mungesa e qeverisë është anarshi dhe asnjë shoqëri nuk mund të mbijetojë në një anarshi.

E njëjta gjë është e vërtetë në një shtëpi. Duhet të ketë një krye dhe duhet të ketë bindje ndaj atij kreu. Perëndia caktoi që vendi i kryesisë t’i jepej burrit. Ai e tregoi këtë duke e krijuar burrin të parin, e më pas krijoi gruan për burrin. Kështu, për qëllim të krijimit, Ai e vendosi burrin në vendin e autoritetit dhe gruan në vendin e nënshtrimit.

Nënshtrimi kurrë nuk nënkupton inferioritet. Zoti Jezus i është nënshtruar Perëndisë At, por Krishti nuk është në asnjë mënyrë inferior ndaj Tij. As gruaja nuk është inferiore ndaj burrit. Në shumë mënyra ajo mund të jetë superiore – në devotshmëri, në dashamirësi, në zell dhe në durime heroike. Por gratë janë urdhëruar t’i nënshtrohen burrave të tyre, si Zotit. Duke iu nënshtruar autoritetit të burrit një grua i nënshtrohet autoritetit të Zotit. Kjo në vetvete duhet të largojë çdo qëndrim rebelues apo kundërshtues.

Historia është e mbushur plot me ilustrime nga kaose që kanë ardhur si rrjedhim i mosbindjes ndaj modelit të Perëndisë. Duke pushtuar vendin e udhëheqjes dhe duke vepruar për burrin e saj, Eva futi në racën njerëzore mëkatin me gjithë rrjedhojat e tij katastrofike. Për më tepër në kohët tona shumë nga kultet e rreme janë filluar nga gra që kanë zënë një vend autoriteti që Perëndia nuk e kishte pasur kurrë për to. Gratë që lënë sferën që Perëndia ka caktuar për to mund të shkatërrojnë një kishë lokale, të prishin një martesë dhe të rrënojnë një familje.

Nga ana tjetër, nuk ka gjë më tërheqëse sesa në grua që përmbush rolin që Perëndia i ka caktuar asaj. Një portret i plotë i një gruaje të tillë është dhënë në Fja. 31 – një përkujtimore e qëndrueshme për gruan dhe nënën që kënaq Perëndinë.

5:23 Arsyeja për nënshtrimin e gruas është sepse burri është kreu i saj. Ai zotëron të njëjtën marrëdhënie me të ashtu si Krishti zotëron me Kishën. Krishti është kreu i kishës dhe Ai vetë është Shpëtimtari i trupit (fjala Shpëtimtar këtu mund të ketë kuptimin Ruajtës si tek 1 Tim. 4:10, JND). Kështu burri është kreu i gruas dhe ai është edhe mbrojtësi i saj. Si kre ai do, drejton, dhe udhëheq; si mbrojtës ai siguron, ruan dhe kujdeset për të.

Ne dimë që në ditët tona ka një kryengritje të madhe kundër këtij mësimi. Njerëzit akuzojnë Palin se ishte një beqar fanatik, një shovinist mashkull, një urryes grash. Ose thonë që pikëpamjet e tij paraqisnin zakonet shoqërore të asaj kohe dhe që nuk janë më të vlefshme për ditët tona. Sigurisht që thënie të tilla janë një sulm ballor ndaj frymëzimit të Shkrimeve. Këto nuk janë thjesht fjalë të Palit; ato janë fjalë të Perëndisë. Të refuzosh ato do të thotë të refuzosh Atë dhe t’u bësh ftesë vështirësive dhe shkatërrimeve.

5:24 Asgjë s’mund ta lartësojë më shumë rolin e gruas sesa krahasimi që i bëhet atij me rolin e Kishës si Nusja e Krishtit. Nënshtrimi i Kishës është shembulli që duhet ndjekur nga gruaja. Ajo duhet të jetë e nënshtruar në çdo gjë – që do të thotë, çdo gjë që është në përputhje me vullnetin e Perëndisë. S’mund të presim nga asnjë grua që të jetë e nënshtruar ndaj burrit të saj nëse ai i kërkon asaj të shkelë besnikërinë ndaj Zotit Jezus. Por në të gjitha marrëdhëniet normale të jetës, ajo duhet t’i bindet burrit, edhe nëse ai është një jobesimtar.

5:25 Nëse udhëzimet e parathëna për gratë do të ishin të vetmet, nëse nuk do të kishte udhëzime korresponduese po aq të larta edhe për burrat, atëherë prezantimi do të ishte i njëanshëm, në mos po i pandershëm. Por vini re balancimin e mrekullueshëm të së vërtetës në Shkrimet, dhe standardin korrespondues që ato u kërkojnë burrave. Burrave nuk u kërkohet t’i mbajnë gratë e tyre në nënshtrim; atyre u kërkohet t’i duan gratë e tyre ashtu si Krishti ka dashur Kishën. Është thënë shumë bukur që një grua nuk duhet ta ketë problem t’i nënshtrohet një burri që e do atë aq shumë sa Krishti do Kishën. Dikush shkroi për një burrë që kishte frikë se mos e zemëronte Perëndinë që e donte aq shumë gruan e tij. Një punëtor i krishterë e pyeti atë nëse e donte gruan më shumë sesa Krishti e deshi Kishën. Ai tha jo. “Vetëm nëse ti shkon përtej kësaj,” tha punëtori “ti je duke e dashur gruan tënde së tepërmi.” Dashuria e Krishtit për Kishën është paraqitur këtu në tre lëvizje madhështore që shtrihen nga e shkuara në të tashmen dhe në të ardhmen. Në të shkuarën Ai e tregoi dashurinë e Tij ndaj Kishës duke dhënë veten e Tij për të. Kjo i referohet vdekjes së Tij sakrifikuese në kryq. Atje Ai pagoi çmimin më të madh për të blerë një Nuse për Veten e Tij. Ashtu si Eva u lind nga brinja e Adamit, kështu në një farë kuptimi, Kisha u krijua nga brinja e tejshpuar e Shpëtimtarit.

5:26 Në kohën e tanishme dashuria e Tij për Kishën tregohet në punën e Tij për shenjtërim: që ta shenjtërojë, pasi e pastroi me larjen e ujit me anë të fjalës. Të shenjtërosh do të thotë të vësh mënjanë. Pozicionalisht Kisha është tashmë e shenjtëruar; praktikisht ajo vihet mënjanë çdo ditë. Ajo ecën drejt një procesi të një përgatitje morale dhe frymërore, e ngjashme me një kurs një vjeçar kulture që mori Esteri përpara se t’i paraqitej mbretit Asuero (Est. 2:12-16). Procesi i shenjtërimit vazhdon me anë të larjes së ujit me anë të fjalës. Me fjalë të thjeshta kjo do të thotë që jetët e besimtarëve pastrohen kur ata dëgjojnë fjalët e Krishtit dhe u binden atyre. Kështu Jezusi u tha dishepujve, “Ju tashmë jeni të pastër për shkak të fjalës që ju kumtova” (Gjo. 15:3). Dhe Ai e lidhi shenjtërimin me fjalën në lutjen e Tij të lartë: “Shenjtëroji në të vërtetën tënde; fjala jote është e vërteta” (Gjo. 17:17). Ashtu si gjaku i Krishtit pastron njëherë e përgjithmonë nga faji dhe dënimi i mëkatit, kështu Fjala e Perëndisë pastron vazhdimisht nga ndotja dhe fëlliqësia e mëkatit. Kjo pjesë mëson që Kisha është duke u pastruar në këtë kohë, jo me ujë në kuptimin e drejtpërdrejtë të fjalës, por me agjentin pastrues të Fjalës së Perëndisë.

5:27 Në të kaluarën dashuria e Krishtit u shfaq në shpengimin tonë . Në të tashmen ajo shihet në shenjtërimin tonë. Në të ardhmen, do të shfaqet në përlëvdimin tonë. Ai Vetë do ta nxjerrë atë para vetes së lavdishme pa njolla a rrudha a ndonjë gjë të tillë, por … e shenjtë dhe e paqortueshme. Atëherë ajo do të arrijë kulmin e bukurisë dhe përsosmërisë frymërore.

A. T. Pierson me të drejtë mund të thërrasë:

Mendoni për të – kur syri i gjithëdijshëm sheh mbi ne më në fund, Ai nuk do të gjejë asgjë që për shenjtërinë e Tij të papërlyer mund të jetë sa një puçërr ose sa një nishan në një fytyrë njerëzore. Sa e pabesueshme! [38]

F. W. Grant është i një mendimi:

Asnjë shenjë plakjeje për të, asnjë defekt; asgjë s’do t’i përshtatet Atij atëherë përveç lulëzimit dhe përjetësisë së një rinie të përjetshme, freskia e dashurive që nuk do të lodhet e nuk do të prishet kurrë. Atëherë Kisha do të jetë e shenjtë dhe e panjollë. Pas gjithë asaj që ne kemi njohur nga historia e saj, do të ishte e çuditshme të lexonim që, nëse ne nuk dinim sesa lavdishëm Perëndia mban triumfin e Tij mbi mëkatin dhe mbi të ligun. [39]

5:28 Pasi ka fluturuar me këtë rapsodi që trajton dashurinë e Krishtit për Kishën, Pali tani kthehet për t’u kujtuar burrave që ky është modeli që ata duhet të imitojnë: Kështu burrat duhet it duan gratë e veta porsi trupat e tyre. Duke imituar dashurinë e Krishtit, ata duhet t’i duan gratë e tyre si të ishin trupat e tyre.

Në Greqisht fjala “e veta” shihet gjashtë herë në vargjet 22-33. Ky përdorim theksues i fjalës “e veta” na kujton ne që monogamia është vullneti i Perëndisë për njerëzit e Tij. Megjithëse Ai lejoi poligaminë në DhV, Ai nuk e miratoi kurrë atë.

Është gjithashtu interesante të shohim mënyrat e ndryshme në të cilat Pali përshkruan marrëdhëniet e ngushta të burrit dhe gruas. Ai thotë që duke dashur gruan e tij burri është duke dashur trupin e vet (v 28a); vetveten (v 28b, 33); dhe “mishin e vet” (v 29). Përderisa martesa përfshin një bashkim të vërtetë personash dhe të dy bëhen një mish, një burrë që do gruan e vet është, në të vërtetë, duke dashur vetveten.

5:29 Burri është lindur me instiktin për t’u kujdesur për trupin e tij. Ai ushqen, vesh dhe pastron atë; ai e mbron nga parehatitë, dhimbjet dhe dëmtimet. Mbijetesa e vazhdueshme e tij varet nga ky kujdes. Ky interes i kujdesshëm është një hije e zbehtë e kujdesit që ka Zoti për Kishën.

5:30 Sepse ne jemi gjymtyrë të trupit të Tij. Hiri i Perëndisë është madhështor! Ai jo vetëm që na shpëton ne nga mëkati dhe ferri, por na bashkon ne në Krishtin si gjymtyrë të trupit të Tij mistik. Sa shumë flet kjo për dashurinë që Ai ka për ne: Ai na mban gjallë ne si trupin e Tij. Çfarë kujdesi: Ai na ushqen, shenjtëron dhe na stërvit. Çfarë sigurie: Ai nuk do të jetë në qiell pa gjymtyrët e Tij. Ne jemi bashkuar me Të në një jetë të përbashkët. Çdo gjë që prek gjymtyrët prek edhe Kreun.

5:31 Apostulli tani citon Zanafillën 2:24 që paraqet konceptin fillestar të Perëndisë në krijimin e marrëdhënieve martesore. Së pari, marrëdhëniet e burrit me prindërit e tij janë zëvendësuar nga një besnikëri më e lartë, që është besnikëria ndaj gruas së tij. Për të kuptuar idealin e lartë të marrëdhënies martesore, ai lë prindërit e tij dhe bashkohet me gruan e vet. Veçoria e dytë është që burri dhe gruaja bëhen një mish: është një bashkim i vërtetë i dy personave. Nëse këto dy fakte themelore mbahen në mendje, ato do të eliminonin nga njëra anë problemet që vjehrri dhe vjehrra mund të shkaktojnë dhe nga ana tjetër mosmarrëveshjet martesore.

5:32 Ky mister është i madh: tani unë e them në lidhjen me Krishtin dhe me Kishën. Pali tani arrin kulmin e bisedës mbi marrëdhëniet martesore duke shpallur këtë të vërtetë të mrekullueshme, deri tani të panjohur, të quajtur, ashtu siç është një grua për burrin e saj, kështu është Kisha për Krishtin.

Kur Pali thotë që misteri është i madh, ai nuk nënkupton që kjo gjë është shumë misterioze. Ai do të thotë që nënkuptimet e të vërtetës janë tepër të mëdha. Misteri është qëllimi i mrekullueshëm që ishte fshehur në Perëndinë në epokat e mëparshme, por që tani është zbuluar. Ky qëllim është për të thirrur nga kombet një popull për t’u bërë Trupi dhe Nusja e Birit të Tij të lavdishëm. Kështu marrëdhënia martesore gjen antitipin e përsosur të saj në marrëdhënien midis Krishtit dhe Kishës.

Një frymë me Zotin:

Jezusi i përlëvduar,

Nderon Kishën për të cilën dha gjakun e Tij,

Trupin dhe Nusen e Tij.

• Mary Bowley Peters

5:33 Ky varg përfundimtar është një fjali përmbledhëse e asaj që apostulli ka thënë për burrat dhe gratë. Për burrat këshillimi përfundimtar është ky: secili nga ju, pa përjashtim, ta dojë gruan e vet sikurse e do veten e vet. Jo thjesht siç mund të doni veten tuaj, por në dijeni të faktit që ajo është një me ju. Për gratë fjala është kjo: po kështu ju vazhdimisht ta respektoni dhe t’i bindeni burrave tuaj. Tani ndaluni dhe mendoni për një moment! Çfarë do të ndodhte nëse këto udhëzime hyjnore do të ndiqeshin nga të krishterët sot? Përgjigjja është e qartë. Nuk do të kishte grindje, ndarje, divorce. Shtëpitë tona do të ishin më tepër parashijime të qiellit sesa shpesh janë.

6:1 Në kapitullin 5 ne mësuam që një nga rrjedhojat e të qenurit i mbushur me Frymë është nënshtrimi ndaj njëri tjetrit. Ne pamë, p.sh., që një grua e mbushur me Frymë i nënshtrohet burrit të saj. Tani ne mësojmë që fëmijët e mbushur me Frymë i binden me dëshirë autoritetit të prindërve të tyre. Detyra themelore e gjithë fëmijëve është t’i binden prindërve të tyre në Zotin. Nuk ka ndryshim nëse fëmijët janë të krishterë apo nëse prindërit janë të krishterë. Marrëdhënia prind-fëmijë ishte caktuar për të gjithë njerëzimin jo vetëm për besimtarët. Urdhëresa për bindje … në Zotin do të thotë së pari, që fëmijët duhet të binden me qëndrimin që duke bërë kështu ata janë duke iu bindur Zotit: bindja e tyre duhet të jetë si ndaj Atij. Së dyti, do të thotë që ata duhet t’u binden në të gjitha çështjet që janë në përputhje me vullnetin e Perëndisë. Nëse prindërit i urdhërojnë ata të mëkatojnë ata nuk duhet të veprojnë ashtu. Në një rast të tillë ata duhet të refuzojnë me mirësjellje dhe të vuajnë pasojat me përulësi dhe pa rebelim. Megjithatë në të gjitha rastet e tjera ata duhet të jenë të bindur.

Katër arsye janë dhënë përse ata duhet të binden. Së pari, është e drejtë. Është një princip themelor ndërtuar në strukturën e jetës familjare që ata që janë të papjekur, të rrëmbyeshëm dhe paeksperiencë duhet t’i nënshtrohen autoritetit të prindërve që janë më të vjetër dhe më të mençur.

6:2 Arsyeja e dytë është që kjo gjë është sipas Shkrimeve. Këtu Pali citon Eksodin 20:12: Ndero babanë dhe nënën tënde (shiko gjithashtu LiP 5:16). Kjo urdhëresë për të nderuar prindërit është e para e Dhjetë Urdhëresave me një premtim të veçantë bekimesh lidhur me të. U bën thirrje fëmijëve të respektojnë, duan dhe t’i binden prindërve të tyre.

6:3 Arsyeja e tretë është që ajo është për të mirën e fëmijëve: që ti të jesh mirë. Mendoni ç’do t’i ndodhte një fëmije që nuk pranon udhëzime dhe korrigjime nga prindërit! Ai do të ishte personalisht i mjerë dhe i padurueshëm në shoqëri.

Arsyeja e katërt është që bindja siguron një jetë të plotë: që të jetosh gjatë mbi dhe. Në DhV një fëmijë Jude që i bindej prindërve gëzonte një jetë të gjatë. Në këtë epokë të Ungjillit nuk është një rregull pa përjashtime. Bindja birërore nuk është gjithmonë e lidhur me jetëgjatësinë. Një bir i bindur mund të vdesë në një moshë të re. Por është e vërtetë në një kuptim më të gjerë që jeta e disiplinës dhe bindjes çon në shëndet dhe jetëgjatësi, ndërsa një jetë rebeluese dhe e pakujdesshme shpesh mbaron parakohe.

6:4 Udhëzimet ndaj fëmijëve tani balancohen me këshillë ndaj etërve. Ata nuk duhet t’i provokojnë fëmijët e tyre në zemërim me kërkesa të paarsyeshme, me ashpërsi të tepruar, me mërzi të vazhdueshme. Fëmijët duhen edukuar në disiplinë dhe në këshillë të Zotit. Në disiplinë do të thotë disiplinim dhe korrigjim dhe mund të jetë gojore ose fizike. Këshillë do të thotë paralajmërim, qortim, vërejtje. Edukimi i fëmijëve duhet të jetë “në Zotin,” që do të thotë, i bërë sipas vullnetit të Tij, siç është zbuluar në Bibël nga një që vepron si përfaqësuesi i Tij.

Susannah Wesley, nëna e shtatë fëmijëve (dy të famshëm janë John dhe Charles) njëherë shkroi:

Prindi që mëson të frenojë kokëfortësinë në fëmijën e tij, punon së bashku me Perëndinë në përtëritjen dhe në shpëtimin e një shpirti. Prindi që i bën bisht kësaj gjëje, bën punën e Djallit, e bën fenë jo praktike, shpëtimin të paarritshëm dhe bën çdo gjë që gjendet në të për të dënuar fëmijën e tij, shpirt dhe trup përjetësisht. [40]

6:5 Fusha e tretë dhe e fundit e nënshtrimit në familjen e krishtere është ajo e shërbëtorëve dhe zotërinjve. Fjala që Pali përdor është shërbëtorë ose skllevër, por principi qëndron për të gjithë shërbëtorët apo punëtorët e të gjitha llojeve.

Detyra e parë e nënpunësve është e atyre që janë zotërinjtë e tyre sipas mishit. Shprehja, zotërinj sipas mishit, na kujton ne që punëdhënësi ka juridiksion përsa i përket punës fizike ose mendore, por ai nuk mund të imponojë në çështje frymërore ose të urdhërojë ndërgjegjen.

Së dyti, shërbëtorët duhet të jenë të respektueshëm. Frika dhe dridhja nuk do të thotë servilizëm dhe tmerr të neveritshëm; ato nënkuptojnë një respekt të bindur dhe një frikë për të mos fyer Zotin dhe punëdhënësin.

Së treti, shërbesa duhet të jetë e ndërgjegjshme, ose në thjeshtësinë e zemrës. Ne duhet të përpiqemi të japim gjashtëdhjetë minuta punë për çdo orë pagimi.

Tjetër, puna jonë duhet të jetë si për Krishtin. Këto fjalë tregojnë që nuk duhet të ketë dallim mes punës së përditshme, së zakonshme dhe të shenjtës. Gjithçka që ne bëjmë duhet të jetë për Të – me një pikëpamje për të kënaqur dhe nderuar Atë dhe për t’i afruar të tjerët tek Ai. Detyrat më njerëzore dhe më të zakonshme në jetë janë fisnikëruar dhe nderuar kur ato janë bërë për lavdi të Perëndisë. Madje edhe larja e enëve! Prandaj shumë gra shtëpiake të krishtere kanë këtë moto mbi lavamanin e kuzhinës së tyre: “Këtu kryhet tre herë në ditë shërbesa hyjnore.”

6:6 Ne duhet të jemi gjithmonë të zellshëm, jo vetëm kur padroni është duke na parë, por në dijeni të faktit që Zoti ynë është gjithmonë duke na parë. Është një tendencë e natyrshme të biesh në përtaci kur punëdhënësi largohet, por kjo është një formë pandershmërie. Standardet e të krishterit për shfaqje nuk duhet të ndryshojnë sipas vendodhjes gjeografike të mbikëqyrësit. Një blerës njëherë i kërkoi një shitësi të krishterë t’i jepte më shumë sesa po paguante, duke e siguruar që mbikëqyrësi nuk po shikonte. Shitësi iu përgjigj, “Zotëria im është gjithmonë duke vështruar!” Si shërbëtorë të Krishtit, ne duhet të jemi duke bërë vullnetin e Perëndisë me zemër, që do të thotë, me një dëshirë të sinqertë për ta kënaqur Atë. Erdman thotë:

Mundimi është nderuar pamasë nga konsiderata të tilla. Puna e skllavit më të përulur mund të fisnikërohet duke u kryer në një mënyrë për të kënaqur Krishtin, me një dëshirë kaq të mirë, me gatishmëri dhe zell zemre si për të merituar miratimin e Zotit. [41]

6:7 Atëherë, gjithashtu, ne duhet të shërbejmë me dashuri. Jo me një shfaqje të jashtme pëlqimi ndërkohë që jemi në brendësi të vetes sonë plot zemëratë, por me gëzim dhe me dashuri. Edhe nëse një zotëri është abuziv, imponues dhe i paarsyeshëm, puna jonë përsëri mund të bëhet si për Krishtin dhe jo si për njerëzit. Është ky lloj i sjelljes së mbinatyrshme që flet më fort në llojin e botës në të cilën ne jetojmë.

6:8 Një nxitje e madhe për të bërë gjithçka si për Krishtin është siguria që Ai do të shpërblejë çdo punë të tillë të mirë. Nuk ka ndonjë ndryshim nëse një person është skllav apo i lirë. Zoti vë re të gjitha punët, të kënaqshme apo të papëlqyeshme, që janë bërë për Të dhe Ai do të shpërblejë çdo punëtor.

Përpara se të largohemi nga ky paragraf për skllevërit duhen bërë disa komente:

1. DhR nuk e dënon skllavërinë si të tillë. Në fakt, ajo e krahason besimtarin e vërtetë me një shërbëtor të Krishtit (v 6). Por abuzimet e skllavërisë janë shfaqur kudo ku ka shkuar Ungjilli – shumica nga reformimet morale.
2. DhR ka më shumë për t’u thënë skllevërve sesa mbretërve. Ky mund të jetë një reflektim i faktit që nuk janë thirrur shumë ata që janë më të mençur, më të fuqishëm apo më fisnikë (1 Kor. 1:26). Ndoshta shumica e të krishterëve janë gjetur në kthetrat më të ulta ekonomike dhe shoqërore. Theksi që është vënë mbi skllevërit tregon gjithashtu që shumica e shërbëtorëve njerëzorë nuk janë përjashtuar nga bekimet më të zgjedhura të Krishterimit.
3. Efektiviteti i këtyre udhëzimeve ndaj skllevërve është parë në faktin që në ditët e hershme të Krishterimit, skllevërit e krishterë nëpër ankande kishin çmime më të larta sesa shërbëtorët paganë. Duhet të jetë e vërtetë sot që punëtorët e krishterë janë më të vlefshëm për punëdhënësit e tyre sesa punëtorët e tjerë që nuk janë prekur kurrë nga hiri i Perëndisë.

6:9 Zotërinjtë duhet të drejtohen nga të njëjtat principe të përgjithshme si shërbëtorët. Ata duhet të jenë të drejtë, të sjellshëm dhe të ndershëm. Ata duhet të jenë veçanërisht të kujdesshëm për të hequr dorë nga gjuha kërcënuese dhe abuzive. Nëse ata ushtrojnë disiplinë në këtë fushë, ata kurrë nuk duhet të përdorin abuzim fizik ndaj shërbëtorëve të tyre. Ata gjithmonë duhet të kujtojnë që edhe ata kanë një Zot, i njëjti Zot në qiell që ka edhe skllavi. Dallimet tokësore janë sheshuar në prezencën e Zotit. Si ai që është një zotëri ashtu edhe ai që është një skllav, një ditë do të japin llogari përpara Atij.

E. Këshilla për Luftën e Krishterë (6:10-20)

6:10 Pali po i afrohet fundit të Letrës. Duke iu drejtuar gjithë familjes së Perëndisë, ai bën një thirrje nxitëse për ta si ushtarë të Krishtit. Çdo bir i vërtetë i Perëndisë mëson shpejt që jeta e krishtere është një luftë. Engjëjt e Satanit janë porositur për të penguar dhe prishur punën e Krishtit dhe për të rrëzuar ushtarët në luftë. Sa më i efektshëm të jetë një besimtar për Zotin, aq më shumë do të përjetojë sulmet luftarake të armikut: djalli nuk e shpenzon kot municionin e tij me të krishterë që janë të tillë vetëm në emër. Me fuqinë tonë ne nuk jemi rivalë me djallin. Kështu porosia e parë përgatitore është që ne duhet të jemi vazhdimisht duke u forcuar në Zotin dhe në burimet pa kufi të forcës së Tij. Ushtarët më të mirë të Perëndisë janë ata që janë në dijeni të dobësisë dhe të pazotësisë së tyre dhe që mbështeten vetëm tek Ai. “Perëndia ka zgjedhur gjërat e dobëta të botës për të turpëruar të fortët” (1 Kor. 1:27b). Dobësia jonë e dorëzon veten tek forca e fuqisë së Tij.

6:11 Porosia e dytë është në lidhje me nevojën për armatimin hyjnor. Besimtari duhet të veshë gjithë armatimin e Perëndisë që të mund të qëndrojë kundër kurtheve të djallit. Është e domosdoshme të jemi tërësisht të armatosur; një apo dy pjesë nuk mjaftojnë. Asgjë më pak sesa i gjithë armatimi që Perëndia siguron nuk mund të na ruajë ne të paprekshëm. Djalli ka kurthe të ndryshme – dekurajimin, dështimin, konfuzionin, dështimin moral dhe gabimet doktrinale. Ai di pikën tonë më të dobët dhe atje synon. Nëse nuk mund të na gjymtojë ne me anë të një metode, do të përpiqet me një tjetër.

6:12 Kjo luftë nuk është kundër filozofëve të paperëndishëm, priftërinjve dinakë, kultistëve Krisht-mohues, ose drejtuesve femohues. Lufta është kundër forcave djallëzore, kundër batalioneve të engjëjve të rënë, kundër frymërave të këqija që ushtrojnë një forcë të madhe. Megjithëse nuk mund t’i shohim, ne vazhdimisht jemi të rrethuar nga qenie të këqija frymërore. Ndërkohë që është e vërtetë që ato nuk mund të banojnë në një besimtar të vërtetë, ato mund ta mundojnë dhe ngacmojnë atë. I krishteri nuk duhet të merret në një mënyrë të sëmurë me subjektin e demonizmit; dhe as të mos rrojë me frikën e demonëve. Në armatimin e Perëndisë ai ka çdo gjë që i nevojitet për t’u mbajtur fort kundër sulmeve të tërbuara të tyre. Apostulli flet për engjëjt e tyre të rënë si principata dhe fuqi, si sundues të errësirës së kësaj epoke dhe si frymëra të mbrapshta në vendet qiellore. Ne nuk kemi njohuri të mjaftueshme për të bërë dallimin midis këtyre; ndoshta ato i referohen drejtuesve frymërorë me shkallë të ndryshme autoriteti, si presidentë, qeveritarë, majorë dhe gjeneralë në shkallën njerëzore.

6:13 Ndërkohë që Pali shkruante ai ndoshta ishte duke u ruajtur nga ndonjë ushtar romak me një armatim të plotë. Gjithmonë i shpejtë për të kuptuar mësime frymërore në botën reale ai bën zbatimin: ne jemi krah për krah me armiq të tmerrshëm; ne duhet të marrim gjithë armatimin e Perëndisë, që të mund të rezistojmë kur konflikti arrin intensitetin e tij më të ashpër dhe që të jemi përsëri në këmbë kur tymi i luftës është larguar tutje. Dita e mbrapshtë ndoshta i referohet çdo kohe kur armiku vjen kundër nesh si një përmbytje. Kundërshtimi satanik duket se shfaqet në dallgë që përparojnë dhe tërhiqen. Madje edhe pas tundimit të Zotit tonë në shkretëtirë, djalli u largua nga Ai për një farë kohe (Lluka 4:13).

6:14 Pjesa e parë e armatimit të përmendur është rripi i së vërtetës. Sigurisht ne duhet të jemi besnikë në mbajtjen e së vërtetës së fjalës së Perëndisë, por është gjithashtu e domosdoshme që edhe e vërteta të na mbajë ne. Ne duhet ta ushtrojmë atë në jetën tonë të përditshme. Kur ne e ballafaqojmë çdo gjë me të vërtetën, ne gjejmë forcë dhe mbrojtje në luftë.

Pjesa e dytë është parzmorja e drejtësisë. Çdo besimtar është veshur me drejtësinë e Perëndisë (2 Kor. 5:21), por gjithashtu duhet të shfaqë ndershmëri dhe drejtësi në jetën e tij personale. Dikush ka thënë, “Kur një njeri është i veshur në drejtësi praktike, ai është i pathyeshëm. Fjalët nuk janë mbrojtje kundër akuzave, por një jetë e mirë është.” Nëse ndërgjegjja jonë është pa fyerje ndaj Perëndisë dhe njeriut, djalli nuk ka se ku të godasë. Davidi veshi parzmoren e drejtësisë në Psalmin 7:3-5. Zoti Jezus e veshi atë gjatë gjithë kohërave (Isaia 59:17).

6:15 Ushtari duhet t’i ketë këmbët mbathur me gatishmërinë e Ungjillit të paqes. Kjo sugjeron një gatishmëri për të shkuar kudo me Ungjillin e paqes dhe si rrjedhim një shkelje të tokës së huaj. Kur ne pushojmë në shtëpitë tona ne jemi në një rrezik vdekjeprurës. Siguria jonë duhet gjetur në ndjekjen e këmbëve të bukura të Shpëtimtarit tonë në male, duke mbartur lajme të reja dhe duke publikuar paqe (Isaia 52:7; Rom. 10:15).

Merri këmbët e mia dhe le të jenë ato

të shpejta dhe të bukura për Ty.

• Frances Ridley Havergal

6:16 Plus këtyre, ushtari duhet të marrë mburojën e besimit që kur vijnë shigjetat e të ligut, të godasin fushën dhe të bien pa bërë dëm në tokë. Besimi këtu është një konfidencë e palëkundur në Zotin dhe në Fjalën e Tij. Kur tundimet djegin, kur rrethanat janë në të kundërt me ne, kur na mbysin dyshimet, kur kërcënon mbytja e anijes, besimi sheh lart dhe thotë, “Unë besoj Perëndi.”

6:17 Përkrenarja që siguron Perëndia është shpëtimi (Isaia 59:17). Nuk ka rëndësi sa e nxehtë është beteja, i krishteri nuk dekurajohet, sepse ai di që fitorja përfundimtare është e sigurt. Siguria e çlirimit përfundimtar e ruan atë nga tërheqja apo dorëzimi. “Nëse Perëndia është me ne, kush mund të jetë kundër nesh?” (Rom. 8:31).

Së fundi, ushtari merr shpatën e Frymës, që është Fjala e Perëndisë. Ilustrimi i famshëm i kësaj gjëje është përdorimi që Zoti i bëri kësaj shpate në përleshjen e Tij me Satanin. Tre herë Ai citoi nga Fjala e Perëndisë – jo thjesht vargje të rastit, por vargjet e duhura që Fryma e Shenjtë i dha Atij për atë rast (Lluka 4:1-13). Fjala [42] e Perëndisë këtu nuk nënkupton të gjithë Biblën, por pjesën e veçantë të Biblës që i përshtatet plotësisht një rasti të veçantë.

David Watson thotë:

Perëndia na jep ne gjithë mbrojtjen që na nevojitet. Ne duhet të kuptojmë që ekziston një “unazë e së vërtetës” përreth ecjes sonë me Zotin, që jetët tona janë në rregull (“të drejta”) me Perëndinë dhe me njëri tjetrin, që ne kërkojmë të bëjmë paqe kudo që shkojmë, që ne të ngrejmë atë fushë besimi sëbashku për të shuar shigjetat e zjarrta të të ligut, që mbrojmë mendjet tona nga frikat dhe ankthet që na mbysin kollaj dhe që ne përdorim Fjalën e Perëndisë për një ndikim sa më të mirë në fuqinë e Frymës. Kujtoni që ishte me anë të goditjeve të përsëritura të shpatës së Fjalës së Perëndisë që Jezusi mposhti kundërshtarin e Tij në shkretëtirë. [43]

6:18 Lutja nuk është përmendur si një pjesë e armatimit; por ne nuk duhet të nënvlerësojmë rëndësinë e saj nëse themi që ajo është atmosfera në të cilën ushtari duhet të jetojë dhe të marrë frymë. Është fryma në të cilën ai duhet të veshë armaturën dhe të përballet me armikun. Lutja duhet të jetë e vazhdueshme, jo sporadike; një zakon, jo një veprim i izoluar. Gjithashtu ushtari duhet të përdorë të gjitha llojet e lutjes: publike dhe private; të paramenduara dhe spontane; përgjërim dhe ndërhyrje; rrëfim dhe përulësi; lavdërim dhe falënderim.

Dhe lutja duhet të jetë në Frymë, që do të thotë, e frymëzuar dhe e drejtuar nga Ai. Çfarë vlere kanë në luftën kundër frymërave të ferrit lutjet që janë thjesht fjalë të recituara me rimë (pa asnjë kuptim mbi domethënien e tyre)? Në lutje duhet vigjilencë: duke ndenjur zgjuar për këtë qëllim. Ne duhet të jemi të kujdesshëm ndaj përgjumësisë, shëtitjeve të mendjes dhe preokupimit për gjëra të tjera. Lutja kërkon mprehtësi frymërore, kthjelltësi dhe përqendrim. Dhe në lutje duhet ngulmim. Ne duhet të vazhdojmë të kërkojmë, të trokasim (Luka 11:9). Përgjërimet duhen bërë për të gjithë shenjtorët. Edhe ata janë pjesëmarrës në konflikt dhe kanë nevojë për t’u mbështetur në lutje nga ushtarët e tjerë.

6:19 Përsa i përket kërkesës personale të Palit, dhe për mua, Blaikie shënon:

Vini re idenë jopriftërore [d.m.th. ideja priftërore është që një prift i jep hir të tjerëve, por besimtarët të thjeshtë nuk mund t’i japë priftit hir]. Vini re që Pali kërkoi hir nga efesianët, d.m.th. lutjet e tyre. Ai kishte nevojë për hirin e duhur nga guri i gjallë.

Pali ishte duke shkruar nga burgu. E përsëri ai nuk kërkonte lutje për një lirim të shpejtë të tij. Për më tepër ai kërkoi t’i jepej një e folur e lirshme kur të hapte gojën për të shpallur misterin e Ungjillit. Kjo është përmendja e fundit e misterit nga ana e Palit në letrën drejtuar Efesianëve. Këtu ajo është paraqitur si arsyeja e prangave të tij. E përsëri atij nuk i vjen keq. Në të kundërt, ai do ta shpërndajë atë shumë e më shumë! [44]

6:20 Ambasadorët në përgjithësi kanë imunitet diplomatik për të mos u arrestuar dhe për të mos u burgosur. Por njerëzit do të toleronin çdo gjë tjetër përveç Ungjillit. Asnjë subjekt tjetër nuk nxit ndjenja të tilla, nuk ngre një armiqësi dhe dyshim të tillë dhe nuk provokon persekutime të tilla. Kështu përfaqësuesi i Krishtit ishte një i dërguar në pranga. Eadie e ka thënë bukur:

Një delegat nga Sovrani më i fuqishëm, i ngarkuar me një shërbim të një fisnikërie dhe urgjence të pashoqe dhe duke mbartur me vete letrat kredenciale të një autenticiteti të pagabueshëm, mbahet në burgim. [45]

Pjesa e veçantë e mesazhit të Palit që nxiti armiqësinë e fetarëve mendjengushtë ishte shpallja që thoshte se besimtarët Judenj dhe besimtarët Johebrenj janë formuar tani në një shoqëri të re, ndajnë të njëjtat privilegje dhe pohojnë Krishtin si Kreun e tyre.

F. Përshëndetjet Personale të Palit (6:21-24)

6:21, 22 Pali ishte duke dërguar Tikikun nga Roma në Efes për t’ju bërë të ditur të shenjtëve se si po ia kalonte. Ai e rekomandoi Tikikun si vëllai i dashur dhe shërbenjësi besnik në Zotin. Në DhR ka vetëm pesë referime mbi këtë njeri. Ai ishte një nga ata që udhëtonin me Palin nga Greqia në Azi (Veprat e Apostujve 20:4). Ai ishte lajmëtari i apostullit për të krishterët e Koloseut (Kol. 4:7); për në Efes (6:21 dhe 2 Tim. 4:12) dhe ndoshta për tek Titi në Kretë (Titi 3:12). Misioni i tij i dyfishtë këtë radhë ishte të njoftonte të shenjtët në lidhje me gjendjen e Palit në burg dhe gjithashtu të inkurajonte zemrat e tyre, duke shuar çdo frikë të panevojshme.

6:23 Në vargjet e mbylljes, ne kemi përshëndetjet karakteristike të Palit – hir dhe paqe. Duke kombinuar këto të dyja ai dëshiron për lexuesit e tij shumën e gjithë bekimeve. Gjithashtu duke kombinuar fjalët karakteristike Judenje dhe Johebrenje, ai mund të jetë duke bërë një referim përfundimtar mbi misterin e Ungjillit – Judenjtë dhe Johebrenjtë të bërë një në Krisht. Në vargun 23 ai dëshiron që lexuesit e tij të mund të kenë paqe dhe dashuri me besim. Paqja do të mbrojë zemrat e tyre në çdo rrethanë të jetës. Dashuria do t’u bënte të mundur atyre të adhuronin Perëndinë dhe të punonin me njëri tjetrin. Besimi do t’i fuqizonte ata për të përfituar në luftën e krishterë. Të gjitha këto bekime vijnë nga Perëndia Ati dhe nga Zoti Jezu Krisht, një fakt që do të ishte i pamundur nëse Ata do të ishin të pabarabartë.

6:24 Së fundi apostulli i dashur uron hir për të gjithë ata që duan Zotin tonë Jezu Krisht me një dashuri të sinqertë dhe të pakorruptuar. Dashuria e vërtetë e krishterë ka cilësinë e qëndrueshmërisë: flaka e saj mund të dobësohet dhe ulet kohë pas kohe, por ajo nuk shuhet kurrë.

Megjithëse shumë kohë ka kaluar që nga koha kur burgu romak dorëzoi të burgosurin e famshëm, dhe që nga koha kur apostulli i madh hyri në shpërblimin e tij dhe pa fytyrën e të Dashurit të tij, letra e efesianëve është ende me ne – po aq e gjallë dhe aq e freskët sa ditën në të cilën ajo doli nga zemra dhe nga pena e tij. Në shekullin e njëzet ajo ende flet fjalë udhëzimi, frymëzimi, bindjeje dhe nxitjeje për ne.

Duke përfunduar komentimin tonë mbi Efesianëve ne jemi përzemërsisht në një mendje me fjalët e H. W. Webb-Peploe:

Ndoshta në Librin e Perëndisë nuk ka shkrim më të mrekullueshëm dhe më madhështor se ky: dhe prandaj, sa e pamundur është për çdo njeri, si një lajmëtar madje dhe nga vetë Perëndia, ta çmojë [të komentojë mbi atë] si duhet atë në vendin e paracaktuar për ne! Shpresoj që ne mund t’i afrohemi këtij libri, thjesht duke kërkuar mësimet mbi shenjtërinë, mësime me anë të së cilave ne mund të ecim përpara për të jetuar një jetë më fisnike dhe më të lartë sesa e tanishmja dhe me anë të së cilës ne mund të jemi të aftë për të lartësuar Perëndinë. [46]

BIBLIOGRAFI

Bellet, John G. Brief Notes on the Epistle to the Ephesians. London: G. Morrish, n. d.

Blaikie, W. G. “Ephesians,” Pulpit Commentary, Vol. XLVI. New York: Funk & Wagnalls, n.d.

Chafer, Lewis Sperry. The Ephesian Letter. Findlay, Ohio: Dunham Publishing Company, 1935.

Dale, R. W. The Epistle to the Ephesians: Its Doctrine and Ethics. London: Hodder and Stoughton, 1893.

Eadie, John. Commentary on the Epistle to the Ephesians. Grand Rapids: Zondervan Publishing House, 1957.

Erdman, Charles R. The Epistle of Paul to the Ephesians. Philadelphia: Westminster Press, 1931.

Flint, V. Paul. Epistle to the Ephesians: To the Praise of His Glory. Oak Park, IL: Emmaus Bible School, n.d.

Meyer, Frederick Brotherton. Key Words of the Inner Life: Studies on the Epistle to the Ephesians. Fleming H. Revell Company, 1893.

———–. The Heavenlies. Westchester, IL: Good News Publishers.

Paxson, Ruth. The Wealth, Walk and Warfare of the Christian. New York: Fleming H. Revell Co. 1939.

Wright, Walter C. Ephesians. Chicago: Moody Press, 1954.

– Zgjidh Librin e Biblës –Parathënie për Dhiatën e VjetërParathënie për PentateukunZanafillaEksodiLevitikuNumratLigji i PërtërirëParathënie për librat historikëJozueueuGjyqtarëtRuthiLibri i parë i SamuelitLibri i dytë i SamuelitLibri i parë i MbretërveLibri i dytë i MbretërveLibri i parë i KronikaveLibri i dytë i KronikaveEsdraNehemiaEsteriParathënie për librat poetikëLibri i JobitLibri i PsalmeveFjalët e UrtaPredikuesiKantiku i KantikëveParathënie për librat profetikëIsaiaJeremiaVajtimetEzekieliDanieliOseaJoeliAmosiAbdiaJonaMikeaNahumiHabakukuSofoniaHagaiZakariaMalakiaPeriudha ndërtestamentareHyrje tek UngjijtëUngjilli sipas MateutUngjilli sipas MarkutUngjilli sipas LukësUngjilli sipas GjonitVeprat e ApostujveLetra drejtuar RomakëveLetra e parë drejtuar KorintasveLetra e dytë drejtuar KorintasveLetra drejtuar GalatasveLetra drejtuar EfesianëveLetra drejtuar FilipianëveLetra drejtuar KolosianëveLetra e parë drejtuar ThesalonikasveLetra e dytë drejtuar ThesalonikasveParathënie për letrat baritoreLetra e parë drejtuar TimoteutLetra e dytë drejtuar TimoteutLetra drejtuar TititLetra drejtuar FilemonitLetra drejtuar HebrenjveLetra e JakobitLetra e pare e PjetritLetra e dytë e PjetritLetra e parë e GjonitLetra e dytë e GjonitLetra e tretë e GjonitLetra e apostullit JudaZbulesa e Jezu Krishtit